Morgunblaðið - 19.05.1976, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 19. MAl 1976
15
politike:
Politiken:
Bretar hafa tapað
„Brendan" á siglingu. Hann er prýddur fánum þeirra landa sem leiðangurinn hefur
viðkomu f, svo og fánum föðurlanda leiðangursmanna sjálfra.
Brendan heldur til hafs
Tralee, 18. maí — AP.
TIMOTHY Severin, hinn 35 ára
gamli leiðangursstjóri á skinn-
bátnum Brendan, stýrði I dag far-
kosti sfnum og félaga sinna
fjögurra út Tralee-flða I Írska
lýðveldinu I dag er fimm mánaða
sigling leiðangursins til Amerfku
hðfst, en henni er ætlað að færa
sönnur á það að frski munkurinn
heilagur Brendan og fylgdar-
menn hans hafi fundið Amerfku
nfu öldum á undan Kðlumbusi.
Leiðangursstjðrinn Timothy
Severin.
200 þorpsbúar f Tralee á suð
vesturhorni trlands kvöddu
leiðangursmenn og hjálpuðu
þeim við að koma Brendan á flot f
blfðskaparveðri, en áður hafði
þurft að fresta ferðinni vegna
ðveðurs. Áhöfnin á Brendan er
auk Severins, sem er brezkur rit-
höfundur, landi hans Peter
Mullett, lrarnir George Molony
og Arthur Magan, og Norðmaður-
inn Rolf Hansen.
Leið Brendans liggur framhjá
Araneyjum undan strönd trlands
áleiðis til Færeyja, tslands, Græn-
lands og Kanada og vonast Sev-
erin að komast til Boston f Banda-
rfkjunum um miðjan október.
Severin hefur aflað sér upp-
lýsinga til byggingar bátsins og
um siglingaleiðina úr frska hand-
ritinu „Navigatio" frá miðöldum
þar sem ferð St. Brendans til
„fyrirheitna landsins" er lýst, og
þess m.a. getið að munkarnir hafi
haft áningarstað á bakinu á
vinsamlegum hval. Severin segist
ætla að bera gaumgæfilega saman
reynslu þeirra félaga f ferðinni og
söguna af ferð St. Brendans í
„Navigatio". Severin hefur áður
farið í fótspor Mareo Polo til Kfna
á mótorhjóli og siglt Mississippi-
fljót f Bandaríkjunum á eintrján-
ungi.
DANSKA blaðið Politiken birti á!
sunnudag ritstjðrnargrein um
þorskastfðið undir fyrirsögninni:
„Stöðvið þetta stríð“, en f undir-
fyrirsögn segir: „Bretarnir hafa
tapað baráttunni um þorskinn“.
1 lauslegri þýðingu er rit-
stjórnargreinin svohljóðandi.
Þriðja þorskastrfðið milli tslands
og Bretlands er f senn sorglegasta
og fáránlegasta útspilið f væntan-
legri skiptingu á auðlindum
heimshafanna.
Ástæðan er ekki aðeins sú, að
þarna deila tveir bandamenn, né
heldur sú að annar aðilinn er svo
ótrúlega mikið háðari þeim fiski,
sem barizt er um við hinn aðilann.
Það skiptir einnig máli að með
hverjum mánuðinum sem líður
með þvi að sterki aðilinn hefur
reynt að sýna vald sitt, hefur
staða hans orðið veikari. Með því
að senda stöðugt fleiri herskip
gegn aðgerðum Islendinga, hefur
Bretum ekki tekizt að kúga and-
stæðinga sína, heldur aðeins að
einangra sjálfa sig á alþjóðavett-
vangi.
Það er fullljóst að strandríkin
um allan heim taka sér fljótlega
200 mílna efnahagslögsögu, eins
og íslendingar gerðu í nóvember.
Ef til vill er það Bretum verst, að
önnur ríki sem stunda fiskveiðar
á sömu slóðum, hafa komizt hjá
öllum deilum. Það er kátbroslegt
að Vestur-Þjóðverjar, sem eru
mun háðari veiðunum við ísland
en Bretar, hafa samið við
Islendinga.
Komið hefur fyrir að Islending-
hafa stuggað óþarflega við
Bretum, og að þeir hafi bersýni-
lega verið knúnir til þess af póli-
tískum ástæðum. En það er
áberandi hversu mjög upplýs-
ingar brezkra yfirvalda hafa
verið af skornum skammti, og
skilningur þeirra lítill á stöðu
mótherjans. Brezka stjórnin
verður að gera sér ljóst að þorska-
stríðið er tapað, og haga gjörðum
sínum samkvæmt því. Til að verja
framkomu sína hafa Bretar
stundum gefið í skyn að hún mót-
ist nokkuð af þeim vandamálum
sem við er að glíma í sambandi
við sameiginlega fiskveiðistefnu
fyrir öll ríki Efnahagsbandalags-
ins. Einnig hefur verið vísað til
þess vanda, sem steðjar að brezka
fiskiðnaðinum í heild. Þess vegna
verði að fást sérréttindi innan
EBE.
Hvernig sá vandi leysist er mál
út af fyrir sig. En það er hneyksli,
ef það er þessi vandi, sem á að
ráða úrslitum gagnvart
islendingum.
Þing austur-þýzka kommúnistaflokksins:
Náin tengsl við
USSR enn styrkt
Austur-Berlín, 18. mai.
Reuter — AP
AUSTUR-þýzkir leiðtogar lýstu
þvf yfir í dag við setningu nfunda
þings austur-þýzka kommúnista-
flokksins að æðsta markmið Aust-
ur-Þjóðverja á næstu árum yrði
að styrkja hin nánu tengsl við
Sovétríkin enn frekar. Erich
Honecker flokksleiðtogi gerði
grein fyrir stefnunni f 45.000 orða
skýrslu vð setninguna og sagði:
„Hinn tryggi grundvöllur
sðsfalfskrar uppbyggingar rfkis-
ERLENT
ins og alþjóðlegrar starfsemi
okkar er og verður okkar ðrjúfan-
lega brððurlega samband við
Sovétrfkin ...“
Honecker, sem hefur verið
flokksleiðtogi frá árinu 1971,
skipaði sambandinu við Sovét-
ríkjunum í öndvegi í ræðu sinni,
sem annars hafði fátt nýtt að
geyma. Alls sækja um 2.500
fulltrúar og 750 erlendir gestir
frá 92 löndum þingið í Austur-
Berlín sem fer fram við miklar
öryggisráðstafanir. Lögreglu-
menn eru á næstum hverju götu-
horni í miðborginni
Meðal þeirra erlendu gesta sem
sækja þingið eru flokksleiðtogar
fjögurra kommúnistalanda, —
Tékkóslóvakíu, Ungverjalands,
Póllands og Búlgaríu. Brezhnev,
sovézki flokksleiðtoginn, sendi
hins vegar Mikhail Suslov, helzta
hugmyndafræðing flokksins og
framkvæmdastjórnarmann í sinn
stað. ...
Frjálslyndi flokkurinn í New York-ríki lýsir fylgi við íslendinga:
Skorar á Kissinger
að reyna málamiolun
FRJALSLYNDI flokkurinn I New York-rfki, sem er áhrifamikill
þar sem sjálfstætt stjðrnmálaafl utan við risaflokkana tvo,
repúblfkana og demðkrata, hefur nýlega sent frá sér yfirlýsingu
þar sem lýst er yfir afar eindregnum stuðningi við málstað
Islendinga f fiskveiðideilunni við Breta og skorað jafnframt á
Henry Kissinger, utanrfkisráðherra Bandarfkjanna, „að grfpa til
allra hugsanlegra aðgerða eftir hefðbundnum diplðmatfskum
leiðum til að fá Bretland og allar aðrar þjóðir til að virða 200
mflna fiskveiðimörk lslands". Dr. Donald S. Harrington, formað-
ur flokksins, segir að knýjandi þörf sé fyrir sanngjarnt, raunhæft
og bindandi alþjððlegt samkomulag og stjðrnun varðandi haf-
réttarmál um hcim allan. Þess má einnig geta að til stendur að
fulltrúa Frjálslynda flokksins f New York, Henry M. Christman
sem er kunnur rithöfundur, verði boðið til lslands f sumar.
Frjálslyndi flokkurinn i New
York-ríki var stofnaður árið
1944 í þeim tilgangi að reyna að
draga úr einokun repúblíkana
og demókrata á stjórnmálasvið-
inu og berjast gegn þeirri spill-
ingu sem stofnendur flokksins
töldu búa með stóru flokkunum
tveim. Meðal stofnenda Frjáls-
lynda flokksins má nefna heim-
spekinginn John Dewey, guð-
fræðinginn dr. Reinhold
Niebuhr og menntamála-
frömuðinn prófessor William
H. Kilpatrick. Hefur flokkur-
inn sfðan t.d. ráðið úrslitum um
hver hlotið hefur ríkisstjóra-
embættið f New York og stutt
frjálslynda frambjóðendur til
forsetaembættisins, t.d. John F.
Kennedy. Þá má geta þess að
Frjálslyndi flokkurinn varð
fyrsti stjórnmálaflokkurinn í
Bandarfkjunum til að krefjast
stöðvunar loftárása á Víetnam
og stríðsins þar, svo og til að
krefjast þess að Richard Nixon,
fyrrum forseti, yrði sóttur til
saka fyrir ríkisrétti. Yfirlýsing
Frjálslynda flokksins til
stuðnings Islendingum er á
þessa leið:
„Það er ljót sjón að sjá litla,
lýðræðislega og framfara-
sinnaða þjóð þvingaða fram á
barm hruns af óbilgirni stærra
nágrannalands.
Heimurinn verður nú vitni að
hildarleik er brezka flotanum
er nú af öllu afli beitt gegn
landi með um 200.000 ibúa,
sem ekki ræður yfir landher,
flugher eða flota. Ef þessi vald-
beiting Breta heldur áfram,
verður þessari litlu en sögu-
frægu þjóð, — islendingum, —
efnahagslega tortimt. Þó að
Bretar eigi nokkra samúð skilið
vegna núverandi efnahags-
erfiðleika þeirra, er handahófs-
stefna þeirra gagnvart
Islendingum engu að siður
óréttlát og óréttlætanleg.
tslendingar, sem byggja um
80% útflutningstekna sinna á
fiski, hafa fært út fiskveiðilög-
sögu sina i 200 milur vegna
knýjandi efnahagslegra og
verndunarlegra aðstæðna.
Bretland hefur neitað að viður-
kenna aðgerð islendinga og
haldið áfram að senda brezk
fiskiskip í fylgd brezkra her-
skipa á íslenzk fiskimið, og þar
með aukið hitann i þvi sem
fjölmiðlar heims hafa á Iftil-
lækkandi hátt nefnt „þorska-
striðið".
Islendingar hafa I framhaldi
af þessu slitið stjórnmálasam-
bandi við Bretland og þannig
leikur nokkur vafi á framtið
hernaðarlega mikilvægrar
varnaraðstöðu NATO og Banda-
rfkjanna á tslandi.
Að slíkt hættuástand skuli
hafa skapazt varpar skýru ljósi
á knýjandi þörf fyrir sann-
gjarnt, raunhæft og bindandi
alþjóðlegt samkomulag og
stjórnun varðandi bæði lagaleg
og viðskiptaleg mörk á miðum
undan ströndum landa um
heim allan. Slíkt samkomulag
og stjórnun verður að veita
hinni alþjóðlegu þörf fyrir lífs-
nauðsynjar á borð við oliu,
málma og fisk hæfilegan for-
gang og verndun. Slíkt sam-
komulag og stjórnun verður
einnig að vernda hagsmuni
þjóða eins og islendinga sem
eiga afkomu sfna undir auð-
lindum i hafi undan ströndum
sinum.
Það kaldhæðnislegt að Bret-
land sem sjálft hefur tekið sér
200 milna viðskiptalögsögu til
þess að ná yfirráðum yfir hin-
um nýju olíulindum í Norður-
sjó, kann einnig að þurfa að
reiða sig á auðlindir i hafi
undan ströndum sinum í
nálægri framtíð.
Frjálslyndi flokkurinn í New
York-ríki vonar einlæglega að
Alþjóðlega hafréttarráðstefn-
an, sem nú stendur yfir á veg-
um Sameinuðu þjóðanna, muni
komast að sanngjörnu sam-
komulagi um skynsamlega
verndun og nýtingu auðlinda í
hafi undan ströndum allra
landa.
1 millitiðinni, þar til sann-
gjörnu alþjóðlegu samkomulagi
er náð og komið til fram-
kvæmda, hvetur Frjálslyndi
flokkurinn í New York-ríki
bandariska utanrikisráðuneyt-
ið í nafni mannúðar og réttlætis
að gripa til allra hugsanlegra
aðgerða eftir hefðbundnum
diplómatiskum leiðum til að fá
Bretland og öll önnur riki til að
virða 200 mílna fiskveiðimörk
lslands.“