Morgunblaðið - 21.05.1976, Síða 19

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 21. MAl 1976
19
MÁLSTAÐUR fslands f landhelgismálinu hiaut
göða kynningu á 31. ársfundi samtaka bandarfska
fiskiðnaðarins — National Fisheries Institute, sem
haldinn var f San Diego f Kalifornfu, en fundinn
söttu á annað þúsund manns. 1 samtökunum eru yfir
600 aðilar — fyrirtæki og einstaklingar, sem fram-
leiða, selja eða koma á annan hátt við sögu fiskiðnað-
ar. Má nefna framleiðendur og seljendur véla fyrir
fiskiðnaðinn ásamt fiskframleiðendum og selj-
endum.
Þá var á fundinum fjöldi manna annars staðar að
úr heiminum, svo sem Norðmenn, Danir, Kanada-
menn, V-Þjóðverjar, Japanir og Mexfkanar auk
helztu frammámanna fslenzku fyrirtækjanna á
þessu sviði vestan hafs — Coldwater Seafood Corp.
og Iceland Products. Segja má að fundurinn hafi
snúist um efnið: Útfærsla fiskveiðilögsögu f 200
sjómflur, áhrif þessa f heiminum og á bandarfskan
fiskmarkað. NFI bauð sfðan fulltrúum nokkurra
rfkja, þ. á m. frá Islandi að koma á fundinn og skýra
stefnu og ákvörðun viðkomandi rfkja f fiskveiðilög-
sögumálum, og að ákvörðun utanrfkisráðherra,
Einars Ágústssonar, sótti Guðmundur H. Garðars-
son alþingismaður fundinn og skýrði sjónarmið og
aðgerðir tslendinga f þessum efnum.
Fundarstaðurinn (Kalifornfu.
Hægt að stórauka sölu
frystr a s j ávar afur ða
til Bandaríkjanna
I samtaii við Morgunblaðið
um þennan fund sagði Guð-
mundur, að auk hans hefðu
flutt framsöguræður undir dag-
skrárliðnum — Áhrif aukinnar
útfærslu fiskveiðilögsögu —
Rozanne Ridgeway, sérstakur
sendiherra Bandarfkjanna í
hafréttarmálum, Robert W.
Schoning, forstjóri National
Marine Fisheries Service í
Bandarfkjunum, Ed. N. Nishi-
kauwa, framkvæmdastjóri
Nippon, Siuson Kaisha LTD.
Tokyo f Japan, eins stærsta
fyrirtækis í fiskiðnaði þar I
landi og Hecktor Medina Neré,
aðstoðarráðherra í iðnaðar- og
verzlunarráðuneyti Mexfkó.
I framsöguræðu sinni rakti
Guðmundur Itarlega sjónarmið
Islendinga f fiskveiðilögsögu-
máium og frumkvæði þeirra i
þeim efnum, t.d. á vettvangi
Sameinuðu þjóðanna, svo og
við hvaða vandamál Islending-
ar ættu að strfða vegna sam-
dráttar í afla hetztu nytjafiska
okkar vegna ofveiði.
Jafnframt þessu benti Guð-
mundur á f erindi sínu, að það
væri fiskneytendum bæði i
Bandarfkjunum og Evrópu til
hagsbóta, tækist tslendingum
að koma lögum og reglum á
fiskveiðar á íslandsmiðum.
Nefndi hann sem dæmi að á
síðasta ári hefði afli Islendinga
á botnlægum fisktegundum
verið um 429 þús. tonn og af
þessu magni hefðu um 150 þús-
und tonn, eða liðlega þriðj-
ungurinn, verið framleidd i ís-
lenzkum frystihúsum fyrir
Bandarfkjamarkað. Þá rakti
hann að samkvæmt bandarísk-
um innflutningsskrám hefði is-
lenzkur þorskfiskur numið um
24% af heildarinnflutningi
Bandarikjanna á þeirri vöru á
siðasta ári, og að hlutdeild Is-
lendinga í heildarinnflutningn-
um á þorskflökum á því ári
verið um 47%. Af þessum
sökum mætti vera ljóst að það
hefði vaxandi mikilvægi fyrir
bandarfska fiskiðnaðinn að
stöðugleiki héldist i aðgangi
bandariska markaðarins að is-
lenzkum fiskbirgðum.
„Það er vert að vekja athygli
á þvi, að bandaríski markaður-
inn er stærsti fiskmarkaður
veraldar í dag,“ sagði Guð-
mundur Garðarsson i samtali
við Morgunblaðið. „Sjávarút-
vegi og fiskiðnaði þar hefur
hins vegar hnignað mjög á síð-
ustu áratugum, og við það hafa
Bandarikjamenn stöðugt orðið
háðari innflutningi sjávaraf-
urða frá öðrum löndum. Sem
dæmi má nefna, að árið 1961
ráðstefnu Sameinuðu þjóðanna
fyrir þann tíma. Bæði fulltrúa-
og öldungadeild bandariska
þingsins hafa samþykkt lög
þessa efnis, og Ford forseti,
staðfest þau. 200 sjómilna fisk-
veiðilögsagan er því ofarlega á
baugi i Bandaríkjunum um
þessar mundir og þá auðvitað
sérstaklega hjá þeim aðilum,
sem eiga alla afkomu sína og
framtið undir þróun þessara
mála.“
Guðmundur var spurður
hvernig undirtektir framsögu-
ræða hans hefði hlotið. „Ég
verð að segja það eins og er,“
svaraði hann, „að efnisatriði
ræðu minnar, sem byggðust á
helztu sjónarmiðum okkar Is-
lendinga f landhelgismálinu,
fengu mjög góðar undirtektir.
Guðmundur H. Garðarsson.
Guðmundur H. Garðarsson kynnti sjónar-
mið íslands í fiskveiðilögsögumálum á
fundi samtaka bandaríska fiskiðnaðarins
var innflutningur Bandaríkja-
manna á þorskfiskafurðum
91.500 tonn, en i fyrra nam
þessi innflutningur 236.100
tonnum. Hafði hann þvi aukizt
um 150% á 15 árum eða að
meðaltali um 10% á ári.
Guðmundur sagði, að þess
vegna hefði það ekki litla þýð-
ingu fyrir Bandaríkjamenn
sjálfa hver þróun fiskveiðilög-
sögumála yrði í heiminum. „Nú
hafa þeir sjálfir ákveðið að
færa út einhliða eigin fiskveiði-
lögsögu f 200 sjómílur frá og
með 1. marz 1977 hafi niður-
staða ekki fengist á Hafréttar-
Var greinilegt, að meðal þeirra
þúsunda manna i fiskiðnaði og
fisksölu í Bandaríkjunum á
barátta okkar fyrir 200 milna
fiskveiðilögsögu miklum skiln-
ingi og stuðningi að mæta. Þá
gladdi það mig sérstaklega eftir
fundinn, að margir umboðs-
menn fyrirtækja tslendinga
vestra komu til min og lýstu
sérstakri ánægju sinni yfir
framlagi tslands í þessum mál-
um. Um stuðning þurfti ekki að
ræða, því að hann var ótvíræð-
ur. I umboðsmannakerfi ís-
lenzku fyrirtækjanna tveggja
eigum við þannig öflugt lið
tryggra stuðningsmanna um öll
Bandarikin, sem kemur viða
við og hefur mikil áhrif."
Var komið inn á baráttuna
við Breta? „Já, að sjálfsögðu.
Bæði kom það fram í framsögu-
ræðu minni og þegar við sátum
fyrir svörum, og var greinilegt,
að þeir sem þarna komu inn á
þetta mál, voru þeirrar skoð-
unar, að Bretar ættu að sýna
skilning og samkomulagsvilja
gagnvart stöðu okkar Is-
lendinga. Allir sem ég ræddi
við voru sammála um að 200
milna útfærslan væri lifshags-
munamál fyrir tslendinga, en
hins vegar gengu þeir út frá
því, að tslendingar yrðu hugs-
anlega, eins og flestar aðrar
þjóðir, sem hyggja á útfærslu,
að semja um einhverjar veiði-
heimildir I takmarkaðan tíma.
Slikt yrði auðvitað gert að mati
tslendinga um veiðiþol fisk-
stofnanna á Islandsmiðum."
A hvaða lund voru önnur
framsöguerindi á fundinum
sem vöktu athygli þína? „Það
má þá t.d. nefna erindi Robert
Schoning frá National Marine
Fisheries Service en hann lagði
einmitt áherzlu á verndun fisk-
stofna á strandgrunni Banda-
rikjanna, að byggja þá upp og
koma þeim undir visindalega
stjórn. Ræða hans öll var
þannig öll mjög í samræmi við
sjónarmið okkar tslendinga í
þessum efnum og flest þau
atriði sem hann tiltók hnigu
mjög í sömu átt, „sagði Guð-
mundur. „Þá var athyglisvert
að hlýða á ræðu J.J. McClel-
land, eins af yfirmönnum
bandarísku strandgæzlunnar,
þvi að hans málflutningur var
ákaflega svipaður því og mátt
hefur heyra hjá okkar mönnum
i Landhelgisgæzlunni. Þó ber
að taka það fram að hjá banda-
rísku strandgæzlunni er um að
ræða gífurlegt hafsvæði sem
gæta þarf eftir útfærsluna, og
það kom fram, að bandariska
strandgæzlan hyggst samfara
henni auka mjög þátt flugvéla í
gæzlunni og samræma aðgerðir
úr lofti og á sjó, eða sem næst
nákvæm eftirmynd þess sem is-
lenzka landhelgisgæzlan hefur
verið að gera nú undanfarið. Þá
á bandariska strandgæzlan ekki
siður við fjárhagsleg vand-
kvæði að striða og hefur óskað
eftir verulegri aukningu en
engin ákveðin svör fengið varð-
andi þessar óskir. Strandgæzl-
an vill til að mynda fá fleiri
skip til umráða og fjármagn til
þess að endurnýja vélar og tæki
þeirra skipa, sem hún hefur
þegar yfir að ráða. Vandamál
bandarisku strandgæzlunnar
eru því ekki ósvipuð og hjá
Landhelgisgæzlunni hér. Þá
kom það einnig fram hjá Gerry
Studd, sem hefur verið einn
aðalbaráttumaðurinn i fulltrúa-
ráði bandaríska þingsins fyrir
útfærslu bandarísku fiskveiði-
lögsögunnar, að honum fannst
ekki gæta nægilegs skilnings
innan þingsins á þörfum
strandgæzlunnar samfara út-
færslunni og kvartaði hann sár-
an yfir þessu.“
Guðmundur vék siðan nánar
að þýðingu , Bandaríkjamark-
aðar fyrir Island og sagði að því
væri sjaldan haidið á loft sem
skyldi, að i Bandaríkjunum
hefðu Islendingar byggt upp
bezta og sterkasta markaðinn
fyrir framleiðsluvöru Is-
lendinga til útflutnings —
frystar sjávarafurðir. Minnti
Guðmundur á, að á sl. ári
hefðum við selt þangað frystar
sjávarafurðir fyrir verðmæti að
upphæð kr. 13.5 milljarða, sem
hefði verið tæplega 76% allra
frystra sjávarafúrða á þvi ári.
Utflutningurinn á þorskfiski
til Bandaríkjanna sl. tvö ár —
karfi undanskilinn — litur
þannig út:
Hlutfall f heild-
arinnflutn. USA
FLÖK 1974 1975 % aukning 1974 1975
Þorskur Vsa, keila 13.559 t 18.497 36,4 43,7 47,0
ufsi, langa 2.975 6.025 102.5 20,3 33,9
Steinbftur 1.495 svipað 0,2 50,1 44,2
Blokkir 20.405 105.368 24,2 22,7 23,6
Framhald á bls. 23