Morgunblaðið - 03.07.1976, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. JÚLI 1976
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. JULl 1976
17

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavfk.
Haraldur Sveinsson.
Matthias Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Bjöm Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. simi 101 00
Aðalstræti 6, simi 22480.
Áskriftargjald 1 000,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasólu LiO.OO kr. eintakið.
Idag og á morgun verða
vegleg hátíðahöld
norður á Blönduósi í tilefni
100 ára afmælis löggilding-
ar sveitarfélagsins sem
verzlunarstaðar. I heila öld
hefur Blönduós verið þjón-
ustu- og verzlunarmiðstöð í
Austur-Húnavatnssýslu,
eins blómlegasta landbún-
aðarhéraðs í landinu. Vöxt-
ur þéttbýlis við ósa Blöndu
og velgengni sveitanna um-
hverfis þjónustumiðstöð-
ina hafa haldizt í hendur,
þéttbýlið og strjálbýlið sótt
vaxtarbrodd hvort til ann-
ars, enda tvær hliðar sama
hlutar, húnvetnskrar verð-
mætasköpunar og lífsbar-
áttu.
Blönduós er dæmigert
þéttbýli fyrir þau íslenzk
kauptún, sem byggja til-
veru sína alfarið á þjón-
ustu við sveitirnar um-
hverfis og úrvinnslu land-
búnaðarafurða. Þar er eng-
in útgerð, utan rækjuveið-
ar, og enginn fiskiðnaður,
nema vinnsla rækjunnar.
Engu að síður hefur vöxtur
Blönduóss verið traustari
en flestra þéttbýliskjarna á
Norðurlandi, ibúafjölgun
um 3% á ári, og atvinna og
afkoma fólks í góðu meðal-
lagi.
Blönduós er ekkert eins-
dæmi í þessu efni. í hug-
ann koma staðir eins og
Selfoss, Hveragerði og
Egilsstaðir, sem eru svip-
uðum aðstæðum háðir; og
staðir eins og Akureyri,
Húsavík og Sauðárkrókur,
sem byggja tilveru sína
jöfnum höndum á útvegi
og landbúnaði. Það er og
ósmár hluti vinnuafls í
höfuðborginni og víðast í
þéttbýli, sem með einum
eða öörum hætti byggir af-
komu sína á þjónustu við
sveitirnar eða úrvinnslu
landbúnaðarafurða.
Þær raddir hafa heyrzt
og þær kenningar birzt í
blöðum, að landbúnaður sé
baggi á íslenzkum þjóðar-
búskap, sem jafnvel bæri
að leggja niður. Flytja
mætti inn landbúnaðaraf-
urðir, sem hagkvæmara sé
að framleiða á suðlægari
slóðum. Þessi fljótfærnis-
lega og vanhugsaða full-
yrðing tekur naumast mið
af því, hve stór hluti þétt-
býlisfólks, auk bændastétt-
arinnar, byggir afkomu
sína á tilveru landbúnaðar,
víðsvegar um landið. Hún
horfir og framhjá þeirri
staðreynd að landbúnaöur-
inn leggur útflutningsiðn-
aði okkar til verðmæt hrá-
efni, ekki sízt í ullar- og
skinnavinnslu, sem er vax-
andi liður í gjaldeyrisöflun
þjóðarinnar. Og innflutn-
ingur landbúnaðarafurða
myndi síður en svo bæta
viðskipta- eða gjaldeyris-
stöðu þjóðarinnar út á við.
Og þeir tímar hafa komið í
sögu þjóðarinnar og geta
komið enn, að okkur sé það
ekki einungis hagkvæmt
heldur og lífsnauðsyn í
bókstaflegri merkingu að
búa að okkar á sviði land-
búnaðarframleiðslu. í því
efni þarf skammt til baka
að líta, eða til ára sið-
ari heimsstyrjaldarinnar.
Minna má og á kenningar
um örari vöxt mannfólks-
ins en matvælaframleiðsl-
unnar í heiminum. Sem
betur fer eru það aðeins
örfáir einstaklingar, er að-
hyllast fávísar fjarstæðu-
fullyrðingar gegn íslenzk-
um landbúnaði, en engu að
síður nauðsynlegt að vara
við framkomnum kenning-
um af þessu tagi.
íslenzkar atvinnugreinar
eru hvor annarri háðar og
tengjast meir og minna:
sjávarútvegur, landbúnað-
ur, iðnaður og verzlun; og
þéttbýli og strjálbýli eiga
stórum fleira sameiginlegt
en hitt sem sundur skilur.
Þar af leiðir að betur horf-
ir ef stétt vinnur með stétt
og starfshóparnir hafa
þekkingu og skilning á að-
stæðum og kjörum hvor
annars sem og sameigin-
legum heildar- eða þjóðar-
hagsmunum.
Saga Blönduóss, sem nú
fagnar 100 ára verzlunaraf-
mæli, er einmitt nærtæk og
lærdómsrík í þessu efni,
sem fyrr segir. Þessi blóm-
lega og vinalega byggð,
sem hefur vaxið af fram-
taki íbúanna sjálfra, á ræt-
ur tilveru sinnar í mold
umhverfisins, í bókstaf-
legri merkingu, eins og
gróandinn í húnvetnsku
sveitunum. Þetta vita þeir,
sem Blönduós byggja, og
þetta vitum við öll, ef við
byggjum að allt að því
áþreifanlegum staðreynd-
um atvinnuhátta okkar og
afkomu.
Á merkum tímamótum
horfa Húnvetningar fram
á veginn og í augsýn eru
a.m.k. tveir merkir áfang-
ar. Annarsvegar er virkjun
Blöndu, sem í senn verður
fyrsta stórvirkjun á
Norðurlandi, og fyrsta
stórvirkjunin utan þess
svæðis, sem talið er virkt
um eldgosa og jarðskjálfta-
hættu. Hinsvegar er hita-
veita fyrir Blönduós en
jákvæður árangur hefur
þegar náðst i borun eftir
heitu vatni að Reykjum við
Reykjabraut. Hvort-
tveggja skapar Blönduós-
búum nýja möguleika og
treystir framtíðarbyggð og
hagsæld.
Morgunblaðið árnar
byggðarlaginu heilla á
merkum tímamótum. Megi
það um langa framtíð
verða táknrænt dæmi um
samvinnu þéttbýlis og
strjálbýlis og þann árangur
í landrækt og mannrækt,
sem Húnvetningar eru
góðir fulltrúar fyrir.
Blönduós og gildi ís-
lenzkslandbúnaðar
(LAUSTRE A LIFI!
— gagnrýnir könnunarflug
yfir skæruliðabækistöðvunum
París Reuter
FRANCOISE Claustre, franski
fornleifafræðingurinn, sem hefur
verið í haldi hjá uppreisnar-
mönnum I Tjad og ekki hefur
heyrzt frá í tvö ár, reynist nú vera
á lífi í morgun var birt í Parfs
viðtal sem frönsk fréttamynda
stofa, Gamma, hafði við fornleifa-
fræðinginn. Þar fer hún hörðum
orðum um franska flugherinn fyrir
að vera sffellt að senda könnunar-
vélar yfir bækistöðvar uppreisnar-
mannanna og segir hún það stefna
lífi sfnu f hinn mesta voða.
Francoise Claustre var tekin til
fanga fyrir röskum tveimur árum.
Uppreisnarmennirnir hafa sett það
skilyrði fyrir að henni verði sleppt
að franskir hermenn fari frá Tjad.
Var gengið að þeirri kröfu, en þá
bættu uppreisnarmennirnir því við
að þeir vildu fá frönsk vopn og
hergögn.
í viðtalinu við Gamma sagði frú
Claustre að hún gerði sér engar
vonir um að verða látin laus f
náinni framtfð. Hún sagði að
franska stjórnin þættist ekki taka
afstöðu, en franskir flugmenn
gerðu það vissulega með þvf að
taka þátt f þessu könnunarflugi,
og mætti öllum viti bornum
mönnum Ijóst vera hversu mikil
ógnun slfkt væri við Iff hennar.
Ár er nú liðið sfðan heyrðist
síðast frá Francoise Claustre en þá
sagði hún við sjónvarpsfrétta-
menn að nú hefðu allir yfirgefið
sig
USA BEITTINEITUN-
ARVALDIGEGN
PALESTÍNUMÖNNUM
New York Reuter. NTB.
BANDARÍKIN beittu neitunarvaldi
við atkvæðagreiðslu f Öryggisráðinu
við því að veita Palestínumönnum
viðurkenningu sem sjálfstæðri þjóð í
Palestfnu, eins og sagði í tillögunni.
Frakkland, Bretland, ítalfa og
Svíþjóð greiddu ekki atkvæði, en tfu
ríki greiddu atkvæði með tillögunni.
Þetta er f 16. skipti sem
Bandarfkjamenn beita neitunar-
valdsréttinum og f þriðja skipti sem
honum er beitt f sambandi vrð sam-
þykktir um málefni Miðausturlanda.
Tillagan var borin fram af Guyana,
Pakistan, Panama og Tansanfu.
Ísraelsmenn fordæmdu tillöguna og
tóku ekki þátt í umræðunum.
Umræður um málefni Palestínu-
manna og rettindí þei. a hófust þann
9. júnf. í tillögunni sem fram var
borin var þess meðal annars krafizt
að ísraelar yrðu á brott af öllum
arabfskum svæðum sem þeir hafa
hersetið sfðan í júnfstyrjöldinni árið
1967, og f sfðasta lagi ættu þeir að
vera á braut þaðan í júnf á næsta ári.
Albert Sherer, fulltrúi Bandarfkj-
anna, gagnrýndi tillöguna og sagði á
henni alvarlega galla, þar sem f
henni væri ítarlega fjallað um hags-
muni og réttindi annars aðilans, en
látið væri eins og ísraelsrfki væri
ekki til. Bryti þetta f bágu við stefnu
Bandarfkjanna f Miðausturlöndum
og einnig gengi það á snið við inni-
hald friðarsamninganna um Mið-
austurlönd sem gerðir voru f fyrra.
á leið til
r
Islands
ÍRSKI nautshúðarbáturinn Brendan,
sem nú er á leið yfir Atlantshafið,
kom til Þórshafnar f Færeyjum um
sfðustu helgi eftir velheppnaða ferð
frá írlandi. Leiðangursmennirnir 4,
sem ætla með siglingu sinni að
reyna að sanna, að frskir menn hafi
getað siglt til Bandarfkjanna löngu á
undan Kólumbusi, láta mjög vel af
farkosti sfnum og segja að hann hafi
reynzt miklu betur en þeir hafi þorað
að vona. Næsti áfangastaður er ís-
land, en ekki er vitað hvenær von er
á bátnum hingað. Þessar myndir
fékk Mbl. sendar frá Færeyjum, sem
sýna bátinn við komuna til Þórshafn-
ar 25. júní og á hinni eru leiðangurs-
menn, Arthur Boots, Timothy Sever-
en, Edan Kennil og George Maloney.
Myndirnar tóku Kalmar og Alan f
Þórshöfn.
Leiðtogar Afríku-
rl • & r £ 1*
nkja a tundi
Port Louis, Máritus, 2. júli AP-
Reuter.
ÞJÓÐARLEIÐTOGAR Afríku-
ríkja komu saman til fundar í
Port Louis í dag á fundi Einingar-
samtaka Afríkuríkja, OAU.
Fundurinn er haldinn á miklum
umbrotatímum í Afríku og óvissu
gætir vegna uppreisnartilraunar í
Súdan. Numeri, forseti Súdans,
var ekki á fundinum vegna
fregna um uppreísnartilraun
gegn honum og stjórn hans. Idi
Amin, hefur sem kunnugt er
unnið dag og nótt að því undan-
farið að reyna að miðla málum
milli flugræningjanna, sem halda
110 gislum á flugvelli við
Kampala, höfuðborg Úganda.
Miklar deilur eru á milli
Marokkó, Máritaníu og Alsír um
yfirráðin yfir V-Sahara, og
ástandið í Rhódesíu og S-Afríku
er mjög viðkvæmt. Sir Seewoosag-
ur Ramgoolam forsætisráðherra
Máritaniu, sem tekur nú við for-
mennsku i samtökunum, sagði í
ræðu sinni að þrátt fyrir deilur og
skiptar skoðanir sem virzt gætu
óleysanlegar væri hægt að miðla
málum og koma á sáttum með
góðvilja manna.
Pundið
London 2. júlí AP.
STERLINGSPUNDIÐ
heldur áfram að styrkjast
á alþjóðlegum gjaldeyris-
mörkuðum. Það hækkaði
um 1 cent í dag og við
lokun markaðarins í Lond-
on í kvöld var það 1 dollar
og 80 cent fyrir pundið, en
fór niður í 1.70 cent í
júnibyrjun, áður en vest-
rænu iðnaðaríkin veittu
Bretum 5,3 miiljarða
dollara lán til að koma í
veg fyrir hrun pundsins.
Fjármálasérfræðingar segja að
þetta lán, svo og hve vel hefur
miðað í baráttu Breta gegn verð-
bólgunni, en hún hefur lækkað úr
26,5% 1975 niður í 15.5% í júní,
auk þess að verkalýðsfélögin hafa
samþykkt að takmarka launa-
hækkanir sínar eigi mestan þátt í
styrkist
batnandi stöðu brezka .gjald-
miðilsins.
Skv. upplýsingum í London í
dag hafa Bretar eitthvað þurft að
nota lánið frá vestrænu ríkjun-
um, en það mun hafa verið mun
minna en menn höfðu óttazt.
Engar tölur voru gefnar upp í því
sambandi.
Vietnam
eitt ríki
Singapore 2. júlí Reuter.
ÞJÓÐÞING Vietnams staðfesti í
dag opinberlega sameiningu N- og
S-Vietnam og lýsti Hanoi höfuð-
borg landsins. Verður hið nýja
ríki kallað Sósíalistalýðveldi Viet-
nams. Samþykktur hefur verið
nýr fáni og nýtt skjaldarmerki og
þjóðsöngur. Verður fáninn hinn
gamli fáni N-Vietnams, 5 punkta
gul stjarna á rauðum grunni.
EFTA er framtíðarstofnun
— sagði Charles Miiller, einn af
framkvæmdastjórum stofnunarinnar
CHARLES Múller, einn fram-
kvæmdastjóra EFTA — Frl-
verzlunarbandalags Evrópu —
hefur dvalið hér á landi að
undanförnu. Hefur hann rætt
við íslenzka ráðamenn, skoðað
verksmiðjur og m.a. farið til
Akureyrar. Charles Múller tók
við starfi slnu sem fram-
kvæmdastjóri EFTA á síðasta
ári og er tsland slðasta landið í
samtökunum, sem hann heim-
sækir. Múller var aðstoðar-
framkvæmdastjóri EFTA á ár-
unum 1961—1967, en gerðist
síðan sendiherra Sviss I Indó-
nesíu. Hann hefur einnig mikið
starfað I Moskvu og Washing-
ton fyrir utanrikisráðuneyti
lands síns.
Múller hélt fund með frétta-
mönnum i gær og lýsti þá m.a.
yfir ánægju sinni með dvölina á
íslandi og viðræður við íslenzka
ráðamenn. Gat, hann þess að
Fríverzlunarbandalagið hefði
verið stofnað árið 1960 og þar
sem íslendingar hefðu ekki
gerzt aðilar að samtökunum
fyrr en árið 1970, þá væru enn
ýmis mál óleyst i sambandi við
aðild íslendinga.
—EFTA eru samtök sem eiga
mörg mál óleyst og er /fram-
tíðarstofnun, sem í ókominni
framtið mun hafa næg verkefni
við að fella niður takmarkanir
og hindranir, sem enn eru á
verzlun á milli aðildarríkja
samtakanna, sagði Múller. Toll-
ar hafa að vísu verið felldir
niður á milli flestra landanna í
bandalaginu, en aðrar hindran-
ir eru enn á viðskiptum, sem
okkar verkefni er að fella nið-
ur.
Um þau verkefni sem EFTA
vinnur helzt að þessa dagana,
sagði Múller að nefna mætti að
í Portúgal hefði verið stofnaður
Iðnþróunarsjóður á vegum
EFTA. Verkefni hans væri eins
og nafnið benti til að aðstoða
við uppbyggingu iðnaðar í land-
inu og væri sjóður þessi stofn-
aður með norræna iðnþróunar-
sjóðinn sem fyrirmynd. Þá
mætti nefna að EFTA hygðist á
næstunni beina kröftum sínum
í auknum mæli að vandamálum
efnahagslífsins í aðildarlönd-
unum.
Charles Múller hefur m.a
rætt við ráðherra meðan hanr
hefur dvalið hér, einnig vié
aðra ráðamenn svo sem forystu-
menn í efnahagsmálum þjóðar-
innar og atvinnulífi. Hann
heimsótti álverið í Straumsvík
og fór til Akureyrar og lét hann
vel af uppbyggingu atvinnulífs
þar. Auk þess brá hann sér i
skoðunarferð til Mývatns og
hreifst af náttúrufegurð þar.
Um uppbyggingu atvinnu-
vega á íslandi hafði hann eftir-
farandi að segja: — Fiskveiðar
og fiskiðnaður eru því miður
nær eini atvinnuvegur Islend-
inga sem gefur af sér útflutn-
ingsafurðir. Ljóst er að ef t.d.
verð á fiski lækkar óvænt á
mörkuðum Islendinga þá ,eru
þeir i vanda og því er nauðsyn-
legt að byggja upp aðra útflutn-
ingsatvinnuvegi og í því sam-
bandi koma margar tegundir
iðnaðar til greina.
Charles Múller átti hér ekki
formlegar viðræður við opin-
bera aðila, heldur var þessi ferð
meira farin til að kynnast landi
og þjóð af eigin raun og komast
í kynni við Islenzka ráðamenn.
Charles Múller framkvæmdastjóri EFTA (Ijósm. RAX).
Hæstiréttur Bandaríkjanna:
Dauðarefsing
arskrárbrot
Washington 2. júlí AP-Reuter.
HÆSTIRÉTTUR Banda-
ríkjanna kvad í dag upp
þann úrskurð, að dauða-
refsing fyrir alvarlega
glæpi væri ekki brot á
stjórnarskrá landsins, þar
sem hún kveður á um að
bönnuð sé „grðf og óvenju-
leg refsing“. 7 hæstaréttar-
dómarar voru með úr-
skurðinum, en 2, þeir
Thurgodd Marshall og
William J. Brennan jr., á
Chelmsford Englandi 2. júlí.
HERBERT Miller, sem aldrei
sótti eftirlaun sín og aldrei bað
um hjálp, reikaði um götur
Chelmsford í slitnum fatagörm-
um og gúmmístígvélum og leitaði
í sorptunnum að matarbitum.
Hann lézt í apríl sl. 93 ára að aldri
oglét eftirsig éigursem svaratil
um 185 milljóna isl. kr. Talsmað-
ur banka í Chelmsford sagði um
Miller, að hann hafði verið fjár-
málasnillingur, sem hefði eytt
mestum hluta dagsins í að lesa
fjármálasíður dagblaðanna. Hann
átti stærsta reikning einkaaðila í
bankanum. Að sögn talsmannsins
kom Miller oft inn í bankann og
sagði starfsfólki frá því hvaða
hlutabréf myndu hæ'kka í verði
löngu áður en hækkunin kom til.
Miller lét Bibliufélaginu í
móti. Úrskurðurinn var
kveðinn upp vegna
áfrýjunar 6 dauðadæmdra
fanga til hæstaréttar. Nú
eru 572 karlmenn og 10
konur í dauðaklefum í
bandarískum fangelsum í
30 fylkjum.
Þessi úrskurður hæstaréttar er
hinn fyrsti varðandi dauðarefs-
ingu frá þvi 29. júni 1972, þegar
hann úrskurðaði með 5 atkvæðum
gegn 4, að lögin gæfu dómurum of
rúmt svið i ákvörðun refsingar.
Chelmsford eftir mestar éigur
sínar svo og dómkirkjunni í
Chelmsford, sem hann sótti oft
messur til.
er ekki
Þessi úrskurður varð til þess að
ógilda dauðadóma í 36 fylkjum. í
kjölfar úrskurðarins 1972 tóku 35
fylki á ný upp dauðarefsingu, en
hæstiréttur Illinois ógilti dauða-
refsingu þar.
20 fylki hafa samþykkt ný lög
þar sem kveðið er á um að dauða-
refsing sé óhjákvæmileg fyrir
ákveðinn fjölda afbrota, en 14
fylki samþykktu lög, sem gerðu
dómurum að taka tillit til ýmissa
aðstæðna við dómsuppkvaðningu.
i úrskurði hæstaréttar segir að
dauðarefsingu fyrir morð megi
réttlæta og þvi, sé hún ekki of
þung skv. ákvæðum stjórnar-
skrárinnar. Þá sagði einnig að
dauðarefsingu mætti beita I alvar-
legustu tilfellum. Ekki liggur enn
fyrir hvernig þessi úrskurður
verður túlkaður, en þó er talið
vist að hann verði til þess að
einhverjir hinna dauðadæmdu
verði teknir af lífi. 3859 manns
hafa verið teknir af lifi i Banda-
rikjunum frá því 1930, er fyrst
var byrjað að halda skipulega
skrá yfir aftökur. Engar aftökur
stjóm-
hafa farið fram i landinu frá þvi
1967.
Fréttaskýrendur segja að þessi
úrskurður sé hinn mikilvægasti á
200 árum hæstaréttar í túlkun
stjórnarskrárinnar.
Frönsk
blómarós
ungfrú
Heimur
Tókíó 2. júli A.P.
19 ÁRA gömul frönsk blómarós,
Sophie Perin að nafni sigraði í
dag í keppninni um titilinn
„Ungfrú Heimur" sem fram fór i
Tókió. í öðru sæti varð ungfrú
Brasilia, í þriðja sæti varð ungfrú
Indland, i fjórða sæti ungfrú
Bandaríkin og keppandi gestgjaf-
anna, ungfrú Japan, varð í
fimmta sæti.
2.5 milljónir dollara í
skaðabætur vegna nauðgunar
2. júli AP. O O
New York 2.
KVIÐDÓMUR í New York úr
skurðaði í dag, að hin heims-
fræga bandariska söngkona
Connie Francis skyldi fá 2,5
milljónir dollara, 460 milljónir
ísl. kr.,í skaðabætur frá Howard
Johnson-hótelhringnum vegna
nauðgunar, sem söngkonan
varð fyrir i hótelherbergi sínu í
nóvember 1974. Frú Francis
höfðaði málið á þeirri forsendu
að hótelið hefði ekki vgitt sér
nægilega vernd. Þegar þetta
gerðist var söngkonan að hefja
mikið ferðalag til að reyna að
endurvinna frægð sina, en hún
hefur ekki treyst sér til að
koma fram opinberlega síðan.
Afbrotamaðurinn hefur ekki
náðst. Eiginmanni frú Francis
voru einnig dæmdar 150 þús-
und dollarar í bætur, þar sem
atburðurinn hefði haft svo mik-
il áhrif á konu hans, að samlíf
þeirra hefði ekki verið með
eðlilegum hætti fráþvi að þetta
gerðist.
AÐ ÁVAXTA SITT PUND