Morgunblaðið - 29.10.1976, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 29. OKTÓBER 1976
Vestrœnt lýð-
rœði er í húfi
HR. DAVÍÐ Z. Rivlin, sendiherra ísraels á Islandi og í
Noregi, hefur verið staddur hér á landi að undan-
förnu, en hann hefur annars aðsetur í Ósló. Blaðamað-
ur Morgunblaðsins hitti hann að máli á dögunum og
rabhaði við hann um tsrael, gyðinga og araba.
— Friður og öryggi, það er
það sem tsrael heyr sína bar-
áttu fyrst og fremst fyir. Við
erum ekki að berjast fyrir land-
svæðum, við erum reiðubúnir
til að láta af hendi land ef við í
staðinn öðlumst öryggi til að
halda áfram að byggja upp sam-
félag okkar í ísrael.
Að sjálfsögðu getum við ekki
látið eftir takmarkalaus land-
svæði. Jerúsalem, borgin helga,
verður að vera óskipt. Gaza
svæðið getum við ekki látið
Egyptalandi eftir. Og Golan-
hæðirnar verða að vera á okkar
valdi að einhverju leyti. Þetta
eru þeir landshlutar, sem við
getum ekki verið án. En ég
endurtek, að burtséð frá þess-
um þremur landsvæðum, er
ekkert land mikilvægara fyrir
gyðinga ísraels en fraður og
öryggi. Sem stendur nema
varnir 40% af öllum útgjöldum
Israels. Við búum við stöðuga
ógnun ríkustu rfkja heimsins f
dag. Lítum á kort af Miðjarðar-
hafsbotni. Egyptaland, Saudi
Arabía, Jórdan, Sýrland, Líban-
on, lran, Kuwait... Guð gaf
Aröbum oliuna, okkur aðeins
hrjóstugan landskika án
Palestínuarabar í öllum araba-
ríkjunum. En þeir eru ekki það
sama og PLO (frelsishreyfing
Palestínu). Ég bendi sérstak-
Iega á þetta, þvf það er ekki
öllum ljóst. Og þeir Palestínu-
arabar, er búa í flóttamanna-
búðunum eru fórnarlömb
áróðursins gegn israelsríki.
Þeir eru sýningargripir handa
Aröbum að benda á svo þeir
geti sannað það umheiminum,
hversu illa Gyðingum hefur
farizt í þeirra garð. En hversu
annt er Aröbunum um lff þessa
fólks? Ef þeir sýndu sig reiðu-
búna til að eyða aðeins 1 % af
þeim peningum, sem þeir nota
til fjárhættuspils í Las Vegas,
sem þeir kaupa hótel fyrir í
London, fasteignir í Bandaríkj-
unum, kadiljakka, lystisnekkj-
ur, ef þeir eyddu aðeins örlitlu
broti af þessum stórkostlegu
fjárhæðum í það að bæta hag
flóttamannanna, þá fyrst væri
hægt að trúa því, að þeim sé
raunverulega sárt um afkomu
þeirra. Og ég endurtek, að
Palestínuarabar eru ekki það
sama og PLO. PLO hefur það
efst á stefnuskrá sinni að út-
rýma rfki Israels. En PLO er
Davíð Z. Rivlín
náttúruauðæfa. Það er ekki
undarlegt þótt hin nýju rfki
Afríku séu á bandi Arabarfkj-
anna, þar er peningavaldið.
Fleiri og fleiri sjá sér hag í að
lúta þessu valdi. Sameinuðu
þjóðirnar samþykkja þess
vegna hverja ályktunina á fæt-
ur annarri andstæða hagsmun-
um Israels.
— Gyðingar hafa ekki gert
neinn brottrækan úr Israel.
Israel er þeirra heimaland,
fyrirheitna landið, sem Moses
leiddi þá til. Þess vegna er það
út f hött að tala um anti-
semítisma annars vegar og anti-
síonisma hins vegar, eins og svo
margir gera, sem segja: ég hef
ekkert á móti Gyðingum, aðeins
á móti Gyðingum í tsrael. Þetta
tvennt er ósundurskiljanlegt,
Ísraelsríki er hluti af trúar-
brögðum okkar og þar á hver
Gyðingur að eiga vísan sama-
stað, friðland. Hvert skref, sem
stigið er í Israel, er fótspor í
sögu okkar og menningu. Það
er oft bent á Palestínuaraba og
spurt: hvað með þá? Og á flótta-
mannabúðirnar í Líbanon. Það
búa hundruð þúsunda
Palestínuaraba í ísrael. Þeir
njóta allra borgara réttinda og
bera allar skyldur þeirra utan
hvað þeir eru undanþegnir her-
skyldu. Við getum ekki ætlazt
til þess, að þeir berjist við sinn
eigin kynstofn. Það búa
aðeins brot úr þeim fjölda
Palestínuaraba, sem búa í
nágrannalöndum okkar. Eg
sagi áðan, að við værum reiðu-
búnir til að láta af hendi land-
svæði ef við fengjum f staðinn
frið og öryggi. Við erum reiðu-
búnir, hvenær sem er og hvar
sem ér, til að setjast niður við
samningaborð, við munum gera
það fúslega í Genf. Við ræðum
við hvern sem er, nema PLO.
Hvernig er hægt að setjast nið-
ur til samninga við aðila, sem
hefur sett sér útrýmingu þina
að fyrsta markmiði? Getum við
„samið“ við morðingja okkar?
Við getum e.t.v. rætt um,
hvernig dauðanum á að vera
háttað, henging, hnffsstunga,
byssukúla — en um annað ekki.
Israel ræðir gjarnan við
Palestínuaraba, en ekki PLO-
samtökin. Slfkt kemur alls ekki
til greina.
—En barátta gyðinga fyrir
Israelsríki er ekki aðeins þeirra
eigin barátta. Israel er eina lýð-
ræðisríkið fyrir botni Mið-
jarðarhafs. Hvert það ríki, sem
heyr stríð á móti Israel, berst á
móti vestrænu lýðræði. Vest-
rænt lýðræði á rætur sínar að
rekja til Grikklands, já, en það-
an kemur það frá kristindómn-
um, og sú heimspeki, sem ligg-
ur að bakí lýðræðinu, og hug-
sjónir, hugtök eins og jafnrétti,
Framhald á bls. 22
Axel Kristjánsson, forstjóri Rafha (t.h.), og Ingvi Í. Ingason, tæknifræðingur (t.v ), fylgjast með Pétri Einarssyni
að störfum. Pétur hefur unnið hjé Rafha I fimmtán ár og kveSst líka ágætlega.
• •
Orvænti stundum um að
fyrirtækið næði fertugsaldri
— segir Axel Kristjánsson, forstjóri Rafha
H.F. Raftækjaverksmiðjan f Hafn-
arfirði, öðru nafni Rafha, á fjörutíu
ára afmæli I dag. Rafha var stofn-
sett 29. okt. 1936 og er þvi jafn
gömul verksmiðjuiðnaði, sem slíkt
nafn er gefandi hér á landi. Slfkur
iðnaður hófst ekki að neinu ráði
fyrr en með virkjun Sogsins og
framleiðslu rafmagns I stórum stfl
á fslenzkan mælikvarða.
í tilefni afmælisins boðaði Axel
Kristjánsson, forstjóri Rafha, til
blaðamannafundar Axel tók við
stjórn verksmiðjunnar 1936 Á
tuttugu og fimm ára afmæli Rafha
komst Emil Jónsson, fyrrum ráð-
herra og stjórnarformaður Rafha frá
upphafi, m a svo að orði „Rafmagn
til heimilisnota. suðu, hitunar og
fjölmargs annars, sem léttir hús-
mæðrum störfin, var annar megin-
þátturinn, sem hafður var í huga
þegar ráðizt var i islenzkar stórvirkj-
anir En til þess að nýta rafmagnið á
þennan hátt þurfti heimilistæki,
eldavélar, ofna, kæliskápa, þvotta-
vélar o fl Upp úr þessu ástandi
spruttu hugleiðmgar um framleiðslu
islenzkra heimilistækja og stofnun
Raftækjaverksmiðjunnar 1936
Þörfin fyrir þessa framleiðslu var
auðsæ og möguleikarnir á þessu
sviði, eins og mörgum öðrum voru
skapaðir við virkjun Sogsins. Fyrstu
árin voru erfið, menn vantruðaðir á
að þetta væri hægt að gera hér með
góðum árangri En þetta hefur
breytzt Framleiðsla verksmiðjunnar
hefur staðizt dóm reynslunnar Tæk-
in, sem verksmiðjan hefur framleitt,
hafa reynzt samkeppnishæf við er-
lenda framleiðslu, enda yfirgnæf-
andi meirihlut heimilistækja í not-
kun á íslandi framleiddur af Rafha."
Eins og Axel Kristjánsson komst
að orði, þá eru þessi orð Emils
Jónssonar enn í fullu gildi. Rafha
hefur nú á fimmta áratug fram-
leiðslustarfseminnar góða og dýr-
mæta reynslu að baki „Við teljum
okkur einnig hafa beztu varahluta-
þjónustuna," sagði Axel, „og erum
fljótir á staðinn ef eitthvað bilar." í
dag eru framleiðsluvörur Rafha eins
og í byrjun aðallega eldavélar. Auk
þess annast Rafha alls konar sér-
smíði, s.s. á stórum eldavélum,
steikarpönnum, hitaskápum, af-
greiðlsuborðum fyrir mötuneyti
o.fl., lömpum og ýmsum tækjum
fyrir skip, einnig framleiðir Rafha
málmglugga og hurðir eftir óskum
kaupenda í bígerð er að hefja fram-
leiðslu á vatnshitunarkútum fyrir
neyzluvatn, baðvatn o.fl. — fyrir
áramót.
„Það er misskilningur að flestar af
framleiðsluvörum Rafha séu inn-
fluttar," sagði Axel „Einungis hell-
ur. rofar og aðrir smáhlutir eru
keyptir frá sérstökum verksmiðjum
erlendis, en slíka hluti kaupa flestar
raftækjaverksmiðjur að, hvar sem
þær starfa í heiminum."
Aðspurður um samkeppni við er-
lendar vörur, svaraði Axel því til, að
samkeppnin við EFTA væri þungur
baggi „Aðild íslands að EFTA hefur
gert það að verkum, að flutt eru inn
tæki í stíl við þau er Rafha framleiðir
og nú í ár greiddur þar af þrjátíu
prósent innflutningstollur, sem verð-
ur tuttugu prósent á næsta ári og
fellur alveg niður 1 jan 1 979 Auk
þess eru flutningsgjöld á iðnvöru til
íslands hærri en það sem erlendar
verksmiðjur þurfa að greiða fyrir
sinn flutning, sem er yfirleitt með
lestum, en við hins vegar flytjum allt
sjóleiðis Innkaup ríkisstofnana og
opinberra aðila á vélum og tækjum
eru einnig athugaverð, ef skoða á
þau í Ijósi þess að byggja eigi upp
íslenzkan iðnað og styðja að fram-
gangi hans. En hingað eru fluttar
um tuttugu tegundir þvottavéla, t d
sem hljóta að seljast fyrr eða síðar
Svo er það nú lágmarkskrafa," bætti
Axel við, „að leitað sé til innlendra
framleiðanda, þegar slík innkaup
eru gerð, en á því er mikill misbrest-
ur og þyrfti að ráða bót á sem fyrst."
Ríkið á um þrjátíu prósent í Rafha
en hitt eiga ýmsir hluthafar. Hjá
fyrirtækinu starfa nú um sjötíu
manns. Yfirstjórn verksmiðjunnar er
í höndum Axels Kristjánssonar, en
stjórn framleiðslu annast Ingvi í
Ingason, tæknifræðingur, og verk-
stjórar. Tuttugu umboðsmenn fyrir-
tækisins starfa víðsvegar um landið,
en Rafha rekur eina söludeild við
Óðinstorg í Reykjavík.
Að fundi loknum voru blaða-
mönnum sýnd salarkynni verksmiðj-
unnar í Hafnarfirði Þau eru rúmlega
sex þúsund fermetrar að gólffleti og
skiptast í vélasal, emaleringu, máln-
ingardeild, lampadeild, sérsmíða-
deild, málmgluggadeild og samsetn-
ingardeild
„Ég hefi oft örvænt um framtið
fyrirtækisins og stundum efazt um
að það næði þeim áfanga að verða
fertugt", sagði Axel „Oft hefur verið
erfitt að halda fólki, þvi slik hreyfing
er i atvinnulifinu, að einhver byrjar
kannski sem sendill að vori, er orð-
inn forstjóri að hausti og fer svo í
skóla um veturinn Embættismanna-
kerfið er líka að sliga allt, og orðið
allt of mikið um sérfræðinga á hvaða
sviði sem er, svo dæmi sé tekið
Alltaf verður minna um fólk sem
fæst til þessara starfa Skattar hafa
Framhald á bls. 22
í samsetningardeild verksmiðjunnar eru eldavélarnar tilbúnar til að fara á
markaðinn. Þeir Axel og Ingi við nýjustu tegundina, sem var hönnuð af
Rafha 1 968.
Þessi broshýri strákur heitir Birgir Eirfksson. Hann er sextán ára og hefur
unnið hjá Rafha í tvo mánuði.