Morgunblaðið - 29.10.1976, Qupperneq 27

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 29. OKTÓBER 1976
27
gvið
öndum
íslandi og i Finnlandi eða 14,5% á
tfmabilinu 1971—75. Er það um
3% minna en í Danmörku og
Noregi. Það vekur athygli að
hlutur heildartekna var mjög jafn
á árabilinu 1971—75 á íslandi á
meðan vaxtatekjur og umboðs-
laun hafa vaxið. Stafar það af þvi
að heildsalar tóku að reikna sér
vexti af lánum til smásöluverzl-
ana auk þess sem lánsvextir
hækkuðu úr 12 í 17% Þá hefur
stöðugur fjármagsnsskortur leitt
til þess að umboðssala hefur
aukist.
Hvað snertir kostnað þá eru
laun stærsti kostnaðarliður
íslenzkra heildverzlana: hlutur
launa af heildarútgjöldum er
meiri á íslandi en á hinum
Norðurlöndunum, en minnstur f
Finnlandi. Ebu laun 40—50% af
heildarútgjöldum íslenzkra heild-
verzlana. Næst stærsti kostnaðar-
liðurinn eru vextir sem eru
10—14% af heildarútgjöldum, og
eru vaxtagreiðslur hlutfallslega
mun meiri á Islandi en í Finn-
landi og Noregi. Samt sem áður
eru nettótekjur íslenzkra heild-
verzlana að ógreiddum skatti
hærri en norskra og finnskra, en
danskar tölur sem lagðar voru
fram á ráðstefnunni gefa ekki
réttan samanburð og tölur skorti
frá Svfþjóð.
Skortur á langtfmalánum
Hvað snertir fjármögnun, þá
treystir fslenzk heildverzlun fyrst
og fremst á skammtímalán bæði
innlend og erlend. Hlutur eigin
fjármagns er mun meiri en bæði í
Finnlandi og Noregi eða
33—40%, en það er talið mjög
viðunandi. Sambærilegar tölur
frá Bandarfkjunum og Vestur-
Þýzkalandi sem gefa fordæmi á
sviði heildverzunar eru 30—50%.
Stærsti veikleiki fslenzkra
heildverzlna hvað snertir fjár-
mögnun er skorturinn á langtíma-
lánum, sem bæði er lítill og
minnkandi hluti fjármagsnsins.
Framhald á bls. 30
endurtekiS miðvikudaginn 3. nóvem-
ber, en mikil aðsókn var að nim-
skeiðinu, sem haldið var fyrr í þess-
um mðnuði. Er námskeiðið ætlað
þeim, sem vinna við verðútreikninga
að staðaldri en höfuðáherzla er lögð
á nýjungar I vélrænum aðferðum við
gerð verðútreikninga. Þann 9. nóv-
ember verður svo haldinn félags-
fundur um tölvunotkun ( rekstri
heildverzlana. Munu þrir fulltrúar
heildverzlana skýra frá reynslu sinni
á þessu sviði. Munu þeir m.a. ræða
kostnað af tölvunotkun, notagildi
hennar umfram aðra vélanotkun og
hvort stefna beri að stofnun tölvu-
miðstöðvar.
Námskeid um
birgðastýringu
STJÓRNUNARFÉLAG Íslands heldur
námskeið á fimmtudag og föstudag I
næstu viku um birgðastýringu. Á
námskeiðinu verður fjallað um or-
sakir birgðasöfnunar, markmið.
mælistærðir, undirstöðureglur I
birgðastýringu, birgðir á mismun-
andi framleiðslustigum og samsetn-
ingu þeirra, nokkur likön I birgða-
stýringu, aðgerðarrannsóknir og
birgðahald. Leiðbeinandi á nám-
skeiðinu verður Halldór Friðgeirsson
verkfræðingur. Markmið námskeiðs-
ins er að hjálpa mönnum að átta sig
á þvi hvort birgðir séu að staðaldri of
miklar. en þegar vextir eru háir og
erfitt er að útvega lánsfjármagn er
mjög mikilvægt að fylgjast vel með
birgðum. Námskeiðið stendur frá
klukkan 1 5 til 19 ofangreinda daga.
Endurhæfing og hindr
anir hreyfihamlaðra
Tilefni þess að ég skrifa þessar
línur, er að ég las í einu dagblað-
anna um tillögu til þingsályktun-
ar um sundlaug við Grensásdeild
Borgarspítala. Flutningsmenn
þessarar tillögu hafa dvalist á
Endurhæfingardeildinni og það
var einmitt það sem vakti athygli
mína, því það er nú einu sinni svo
að til þess að fá skilning á málum
hreyfihamlaðra þarf viðkomandi
eða náið skyldmenni að fatlast á
einhvern hátt. Maður hlýtur að
vera undrandi á þvi að ekki skyldi
gert ráð fyrir sundlaug i upphafi
við byggingu Endurhæfingar-
deildarinnar.
En hvernig er það með sund-
laugar almennt t.d. í Reykjavik?
Hvergi á almennum sundstöðum
er gert ráð fyrir því I upphafi að
hreyfihamlaðir eigi þar greiðan
aðgang að og hverjir þurfa að
synda ef það eru ekki hreyfihaml-
aðir. Sem betur fer hefur hagur
hreyfihamlaðra lagast, en á mörg-
um sviðum erum við enn á stein-
aldarstigi, bæði varðandi ýmis
hagsmunamál og ég tala nú ekki
um hugsanagang fólks, ennþá eru
ótrúlega margir sem halda okkur
vera eins og heilagar kýr, þora
tæpast að tala til okkar, halda að
við séum best geymd öll á einum
stað á einhverri stofnun. Á þingi
Bandalags fatlaðra á norðurlönd-
um sem haldið var hér í sumar,
sagði Oluf Lauth, sem er mikið
fatlaður dani, okkur frá skemmti-
legu dæmi um viðhorf heilbrigðra
til hreyfihamlaðra. Hann sagði
svo frá: „Þegar þjóðverjar réðust
inn I Danmörku 1940 æddu danir
um eins og maurar þegar rótað
hefur verið í þúfunni þeirra. En
þannig var frænka mín ekki, hún
var hin rólegasta og sagði að þetta
væri ekkert til að gera veður út
af. En þegar henni var sagt að ég
væri trúlofaður og ætlaði að fara
að gifta mig, þá leið yfir hana.“
Þannig hugsa allt of margir enn-
þá, einmitt að við sem erum
hreyfihömluð, eigum ekki að láta
okkur dreyma um hjónaband né
nein samskiþti við gagnstæða
kynið.
Ef fólk i hjólastólum þarf að
dveljast á hótelum, þarf það að
hafa með sér næturgagnið því víð-
ast hvar á hótelum er ekki gert
ráð fyrir að fólk i hjólastólum
þurfi að nota salerni, hurðirnar
eru nefnilega svo þröngar að sal-
erninu að hjólastóll kemst ekki
þar inn (hurðir þurfa að vera 80
cm. br.). Ástandið í Þjóðleikhús-
inu okkar, sem maður skyldi
halda að væri fyrir ALLA er nú
þannig að mjög erfitt er fyrir fólk
í hjólastólum að komast inn í
sjálft húsið og fyrir manneskju i
stól er nær ómögulegt að komast
þar á salerni. Við íslendingar
erum mjög tröppuglaðir og hvað
með aðrar hindranir svo sem
árans kantsteinana sem eru si
hækkandi. Til hvers eru annars
þessir háu kantsteinar? Sennilega
verður ekki hjá þvi komist að
hafa einhverskonar kantsteina og
fyrir mörgum árum voru þeir
nauðsynlegir vegna óþrifnaðar,
en það var þegar hestar voru hér i
stað bifreiða. K:ntsteinarnir eru
ekki bara hindranir fyrir hreyfi-
hamlaða, heldur líka fyrir aldraða
og svo þá sem eru með barnavagn.
Af hverju eru þrepin höfð svona
há í almenningsvögnunum? Hef-
ur manneskjan ekki verið allt of
önnum kafin við að laga sig eftir
umhverfinu í stað þess að laga
umhverfið eftir mannkindinni
sjálfri?
Fyrir hreyfihamlaða er bifreið
ekki munaður heldur brýn nauð-
syn. Það sem af er árinu 1976
hafa um 370 örurkjar fengið eftir-
gefin aðflutningsgjöld vegna bif-
reiðakaupa, af þeim hafa rúmlega .
200 fengið frjálst ’val en hinir
hafa verið bundnir við að kaupa
Austur-Evrópu bifreiðar. Eftir-
gjöfin afskrifast á 5 árum. Á Al-
þingi 1975—76 lögðu þeir Stefán
Jónsson og Helgi F. Seljan fram
frumvarp til Iaga um breytingu á
lögum um fjarskipti og annað
frúmvarp um breytingu á lögum
um tollskrá o.fl. vegna fatlaðs
fólks. Þessi frumvörp eru ekki
enn orðin að lögum, en vonandi
halda þeir Stefán og Helgi áfram
með þessi mál, þvi talstöð i bifreið
Framhald á bls. 31