Morgunblaðið - 07.04.1977, Síða 14

62
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 7. APRlL T977
Spjallað við Pctur Snæland um
sjójeppann Steypireiðina og
gluggað í leiðabók Hauks
Þorleifssonar úr „svaðilför"
Ólæknandi
veiðibaktería
— Frá því að ég varð 6 ára og
dró minn fyrsta fisk á stöng hef
ég verið með ólæknandi veiði-
bakteríu og það sem ég hugsaði
fyrst og fremst um i sambandi við
jeppann, var að ég gæti notað
hann sem bíl og bát i veiðiferðir
um allt land og svo var auðvitað
ævintýrahugur i manni á þessum
tíma. Ég hugsa að það megi líkja
jeppanum á þeim árum og hvern-
ig ég notaði hann við það sem
menn nota snjósleða til í dag. Þá
voru vegir hér á landi svo marg-
falt verri en í dag og það var víða
mjög erfitt að komast leiðar sinn-
ar akandi. A þeim árum var
auðvitað ekkert ómögulegt fyrir
mann og sjálfsagt má segja að
nokkuð oft hafi verið teflt á tæp-
asta vaðið, en það held ég að ég
geti fullyrt með sæmilega góðri
samvizku, að ég hafi ekki farið í
siglingar eða tvísýnu án þess að
vera með björgunartæki alltaf um
borð.
— Það hlýtur að hafa verið
helv . . . gaman að spóka sig á
þessu farartæki i borg og bæ?
— Auðvitað var það gaman, sér-
staklega fyrst meðan jeppinn var
nýr á götunni og hálfur bærinn
fór úr hálsliðnum, þar sem maður
var á ferð. Ég gerði það oft að
gamni mínu þegar ég var að fara
heim eða heiman í eða úr vinnu,
að krækja fyrir Skúlagötuna, sem
í þá daga var ferleg yfirferðar,
með þvi að stinga mér út í sjó
fyrir framan Hörpu við Skúlatorg
og sigla þaðan inn að verbúðar-
bryggju, keyra þar upp og heim.
Ég veit að samborgararnir
bölvuðu mér oft þegar ég sigldi
þarna eins og konungur í ríki
mínu, meðan þeirra bilar voru að
hristast í sundur á holóttri göt-
unni.
— Eitthvað rámar mig i að hafa
heyrt sögur um hvernig þú og
félagar þinir hrædduð liftóruna
næstum því úr fólki, sem þið buð-
uð auðmjúkir og kurteisir í öku-
ferð?
— Enginn held ég að hafi geisp-
að golunni i slikri ferð, en það er
rétt, að stundum hrópuðu farþeg-
arnir nokkuð hátt og með ýmsum
tónum, Það sem þvi olli, var að við
áttum það til að bjóða fólki i öku-
ferð og dudda í rólegheitum niður
á höfn og þegar komið var i nánd
við verðbúðarbryggjurnar ogverið
var að fjalla makindalega um
veðurblíðuna og útsýnið, gaf
maður í, brenndi niður bryggjuna
og á fullri ferð út í sjó. Hvein þá
oft hressilega í farþegunum og
skipti ekki máli hvort konur eða
karlar áttu í hlut.
— Ferðaðist þú mikið um land-
ið á Steypireiðinni?
— Já, ég fór margar ferðir á
henni, en gallinn var bara sá, að
ég átti hana svo stutt, eitthvað um
3 ár, áður en hún brann. Mesta
ferðalagið var þegar ég fór ásamt
þremur vinum mínum i mikinn
leiðangur sumarið 1950 og ætl-
uðum við að aka og sigla hringinn
í kringum landið.
Lagt af stað
f langferð
— En hvað?
— Það yrði alltof langt mál að
segja frá þeirri för í svona stuttu
spjalli, en ég skal reyna að segja
þér söguna f stuttu máli og síðan
gætir þú fengið lánað dagbókina,
sem einn félaganna, Haukur Þor-
leifsson, aðalbókari Búnaðar-
bankans, hélt og tekið kannski úr
henni einhverjar glefsur, þvi að
Haukur skrifar frábærlega
Keypti rusluhrúgu
— Þetta var árið 1949. Jeppa-
öldin gekk í garð hér eftir að
stríðinu lauk en það var eiginlega
ómögulegt að fá nokkra varahluti
öðruvísi en að flýtja inn jeppahræ
og tína varahluti úr þeim. Mig
minnir að það hafi m.a. verið fyr-
irtækið Stillir, sem stóð í þessum
innflutningi, og eitt sinn komu í
slíkri pöntun frá Ítalíu þrír svona
sjójeppar og ég keypti einn
þeirra, eða réttara sagt eitt hræið,
því að hann var líkari ruslahrúgu
en nokkru heillegu farartæki. Ég
rak um þetta leyti stórt bifreiða-
verkstæði inn við Hálogaland og
var með bíladellu á nokkuð háu
stigi. Nú það er skemmst frá þvf
að segja að næstu 6 mánuði varði
ég öllum frístundum í það að gera
jeppann upp, þvi að þetta var að
krami til bara venjulegur Willis-
jeppi, grindin og vélin, en skúff-
an framan á var vatnsheld en þar
sem driföxlar ganga út úr var þétt
með gúmmíhosum. Skrúfan, sem
var 16 tommui; var drifin með
vinnuvéladrifinu og náðist 5—6
mílna hraði er siglt var. Auk þess
var hægt að láta hjólin snúast
með áfram eða aftur á bak og
þannig hægt að keyra á fullu út í
sjó eða á land án þess að þurfa að
stanza. Framan á var
Kapsteínspilkoppur til að nota til
að draga upp úr festum og annað
slikt. Ég innréttaði jeppann einn-
ig og smiðaði yfir hann hús og
gátu þrír menn setið aftur í en
tveir fram f. Aftan á gerði ég
farangursgeymslu og pláss fyrir
aukabensíntanka.
— Hvernig gekk svo að fá tækið
skráð, það hefur ekki verið slagur
á milli bifreiðaeftirlits og skipa-
skráningarinnar?
— Nei, kerfið var til allrar
hamingju ekki komið svo langt á
þróunarbrautinni. Þegar ég taldi
mig loks vera búinn að koma
jeppanum i viðunandi stand fór
ég með hann niður í bifreiðaeftir-
lit til Jóns Ólafssonar. Við fórum
svo í prufutúrinn og keyrðum
sem leið lá inn i Elliðavog og
dembdum okkur beint í hafið.
EIN af skærustu bernskuminningum undirritaðs
er frá því að ég var strákpolli f sumarbústað með
foreldrum mínum undir Hólshyrnunni í Sigiu-
firði. Á þeim árum var fjaran að sjálfsögðu helzti
leikvangurinn og einn af uppáhaldsstöðunum var
þar sem Grummanflugbátarnir óku á land. Einn
sólrfkan sumardag er ég var að leik þar ásamt
nokkrum félögum sáum við furðulega sjón úti á
firðinum, það var eitthvert furðutæki, sem kom
öslandi yfir fjörðinn milli sfldarbátanna, sem þar
lágu í bræluvari því að þótt logn væri á firðinum
var vitlaust veður á miðunum. Nú þetta furðu-
tæki nálgaðist okkur stöðugt og gátum við enga
grein gert okkur fyrir því hvað þarna væri á
ferðinni og þvf ekki neitað að lítil hjörtu voru
farin að slá hraðar, er þetta ferlíki geystist upp
úr sjónum beint upp á veg og hvarf brátt sjónum
okkar, sem stóðum sem steinrunnin. Við nánari
eftirgrennslan kom í Ijós að hér var á ferðinni
Pétur Snæland, forstjóri úr Reykjavfk, á láðs- og
lagartæki sínu, sjójeppanum sem kallaður var
Steypireiðin. Svo mikill ævintýraljómi var yfir
þessum manni, að ég var þess fullviss f mörg ár,
að hann væri á einhverju hærra plani en aðrir
jarðarbúar, sem ég umgekkst daglega.
Þegar svo kom að því að velja
sér viðfangsefni í páskagrein datt
mér í hug að hringja f Pétur og
vita hvort hann viidi ekki segja
mér svolitið frá þessu farartæki.
Hann tók mér Ijúfmannlega eins
og hans er von og vísa og við
mæltum okkur mót. Áður en sam-
talinu lauk gat ég ekki stillt mig
um að spyrja hann hver hefðu
orðið örlög Steypireiðarinnar og
Pétur dagði: „Hún brann inni
með öllu draslinu, er verkstæðið
mitt við Hálogaland brann. Ég sá
ógurlega eftir henni og strákarnir
okkar líka en Ágústa konan min
var fegin, hún hafði alltaf haft
nokkrar áhyggjur af ferðalögun-
um og var vön að segja er við
fórum í sunnudagakeyrslu með
strákana: „Ég kem bara með, ég
get alltaf bjargað einum, en þú
hinum þremur.“
Þegar við höfðum komið okkur
notalega fyrir i stofunni að Tún-
götu 38, Pétur búinn að kveikja
sér í pípunni, sem er jafn óað-
skiljanlegur hluti af honum og
stytta Jóns Sigurðssonar er á
Austurvelli, spurði ég hann
hvernig hann hefði eignast þetta
mikla undratæki.
Þessi ferð vakti að sjálfsögðu gíf-
urlega athygli og menn gláptu á
okkur hvar sem við fórum. Síðan
sigldum við um voginn þvers og
krus og strönduðum m.a. á mikl-
um steini, en þegar ekki sá einu
sinni dæld á botninum sagði Jón,
að úrbví aðhannþyldi þetta, væri
óhætt að gefa út haffærni- og
skráningarskirteini.
— Eitthvað hefur þú haft I
huga þegar þti fórst út I kaupin og
alla vinnuna?
Pétur Snæland
Steypireiðin á leið
út á sundin til að taka á móti
Gullfossi er hann kom nýr til landsins.
„Eg get alltaf bjargað
einum stráknum en
þú hinum þremur"