Morgunblaðið - 07.04.1977, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 7. APRlL 1977
79
neyddur til afsagnar skýrði Groza
forsætisráðherra frá því, að
honum væri frjálst að vera um
kyrrt i Rúmeníu, en „persónu-
legar ástæður", sem Groza skil-
greindi þó ekki nánar, hefðu
ráðið að konungur vildi fara úr
landi ásamt móður sinni og
nánasta skylduliði og nokkrum
starfsmönnum hirðarinnar. 1
fyrstu hafði verið óttazt að
konungur yrði hnepptur i
fangelsi og biðu hans ef til vill
sömu örlög og Maniu sem hann
hafði bjargað frá dauða aðeins
fáeinum vikum áður. En þessi
kviði reyndist ástæðulaus og hafa
menn leitt getum, að því, að
Mikael konungur hafi kannski
notið þess að hafa sýnt Rússum
velvild á stríðsárunum.
Groza sagði að allar eignir
konungs rynnu til ríkisins og
fengi hann ekki að taka með sér
úr landi nema hið allra nauðsyn-
legasta. Var þar jneð hafin þjóð-
nýtingin í landinu, sem síðar varð
alger.
VlÐA á Vesturlöndum kom fram
mikill samhugur með konungi'
Rúmenskir sendiherrar f ýmsum
löndum og starfsmenn i utanrikis-
þjónustunni sögðu af sér i mót-
mælaskyni. Þar á meðal var
sendiherra Rúmena í Páfagarði.
Kvað hann upp úr með það, að
„Anna rauða“ og fylgismenn
hennar myndu nú verða allsráð-
andi I landinu. Alls staðar var mál
manna að konungur hefði verið
neyddur til afsagnarinnar af
pólitískum ástæðum, þar sem
kommúnistum hefði verið það
þyrnir i augum að hafa konung
yfir sér og naumast þótt það sam-
rýmast i sósialisku riki, sem
stefnt var að að byggja upp.
AÐDRAGANDI hafði vissulega
verið að þessum atburðum.
Meðan Mikael konungur var I
Bretlandi og sat þar brullaup
Elísabetar krónpreinsessu tók
stjórnin ýmsar ákvarðanir sem
gengu í berhögg við vitaðan vilja
konungsins. Meðal annars var
tíminn notaður til að skipa nýjan
hermálaráðherra. Þegar Mikael
kom heim og varð þess vísari hvað
gerzt hafði i fjarveru hans, neit-
aði hann að staðfesta skipun ráð-
herrans. Að því er segir í Morgun-
blaðinu um þessar mundir stafaði
það meðal annars af þvi að honum
var kunnugt um að viðkomandi
hermálaráðherra hafði áform á
prjónunum um að senda lið til
Grikklands til stuðnings
kommúnistum þar.
ANNA PAUKER hafði dm hríð
leikið tveimur skjöldum i málinu.
Hún hafði I fyrstu látið dátt við
konung og hvatt hann eindregið
til að leita sér kvonfangs til að
styrkja stöðu sina. Þegar Mikael
hafði síðan fellt hug til Önnu
prinsessu af Bourbon-Parma og
leitaði eftir samþykki stjórnar-
innar til að kvænast henni, lagðist
Anna Pauker af öllu afli gegn því
að slikt samþykki fengist. Var sú
ástæða borin fyrir, að rúmenska
ríkið hefði ekki efni á að kosta
brúðkaupið. Er það mál manna að
fyrir önnur Pauker og ýmsum
fylgismönnum hennar hafi vakað
að koma konungi i þá aðstöðu að
velja milli ríkisins og heitmeyjar-
innar og batt hún vonir við að
hann veldi konuna. En af mörgu
sem gerðist þetta haust var ljóst
að sú staðhæíing sem sett var
fram um að Mikael konungur
hefði afsalað sér völdum af þess-
um sökum, átti ekki við nein rök
að styðjast.
ÞANN 9. janúar 1948 var
Konstantin Parhoun, forseti
félagsskapar þess, sem vann að
eflingu samvinnu Rússa og
Rúmena, kjörinn forseti ríkis-
ráðsins, sem hafði verið skipað að
kvöldi hins 30. desember. Utvarp-
ið sagði frá því og skýrði völd
Parhouns og ríkisráðsins. Var
tekið fram að Parhoun gæti
nánast að eigin geðþótta skipað
ráðherra eða veitt þeim lausn frá
embætti, valið sendiherra er-
lendis og veitt ýmsar tignarstöður
aðrar.
Og nú var líka komið að þvi að
valdadraumar önnu Paukers
rættust, þvi að hún tók við
embætti utanrikisráðherra af
Tatarescu. Í Morgunblaðinu 14.
janúar segir i fyrirsögn að Anna
Pauker hafi verið potturinn og
pannan í því spili að neyða Mikael
til að leggja niður völd:
„Rúmenar hafa fengið Önnu
rauðu i stað vinsæls konungs."
Valdagirni hennar var nú
ekkert leyndarmál lengur. Hún
lýsti því yfir að fyrsta og eina
takmark hennar væri að gera
Rúmeniu að kommúnistariki.
Hún hafði eins ogáðursegir unnið
gegn konungi á laun, en hann
hafði lengi þrjózkazt við að láta
undan ýmsu þvi sem stjórn Groza
vildi fá hann til að gera. Vitað er
og nú að þegar Mikael var i
London i brúðkaupi Elisabetar
hafði hann leitað ráða hjá Bevin,
Churchill og fleiri áhrifamönnum
þar, hvernig hann gæti bezt
tryggt sig i sessi. Munu þeir hafa
hvatt hann eindregið til að snúa
heim og freista þess í lengstu lög
að halda frið við stjórnina og
koma í veg fyrir að landið rynni
undir Sovétrikin.
En allt kom fyrir ekki og í af-
saisræðu sinni sagði Mikael að
„pólitiskt ástand í landinu væri
ekki lengur hagstætt konungsfjöl-
skyldunni." Tveimur mánuðum
siðar sagði hann í viðtali i
London, að kommúnistar hefðu
neytt sig til að segja af sér og var
óspar á að nefna þátt Önnu
Paukers i því samsæri öllu.
EFTIR að Mikael konungur var
nú farinn úr Iandi, kastaði stjórn-
in endanlega grímunni. Arið eftir
var stjórnarskrá alþýðulýðveldis-
ins Rúmeníu samþykkt. Miklar
handtökur fylgdu i kjölfarið og
umrót og ólga var mikil i landinu.
Fjórum árum síðar var enn sam-
þykkt ný stjórnarskrá sem færði
landið enn nær Sovétrikjunum.
Þá varð Gheorghe Gheorghiu Dej
valdamesti maður landsins og
gegndi stöðu flokksleiðtoga til
dauðadags 1965. Þá tók við
núverandi flokksleiðtogi, Nicolae
Ceausexcu, og með nýrri stjórnar-
skrá frá þvi hinu sama ári varð
hann einnig fyrsti forseti alþýðu-
lýðveldisins. Frá árinu 1963 hefur
Rúmenía verið að breyta nokkuð
um stefnu, tekin hafa verið upp
meiri skipti við Vesturlönd og
samtímis hefur Ceausescu mjög
eindregið unnið að því að gera
Rúmeníu óháðari Sovétrikjunum.
ANNA Pauker sat ekki ýkja lengi
í valdastöðu og sannaðist þar sem
oftar að byltingin er gjörn á að
éta börnin sín. Anna Pauker féll i
ónáð 1952 eftir mikla valdastreitu
og eftir það heyrðist ekki um
hana, fyrr en sagt var frá andláti
hennar í Búkarest átta árum
siðar. Óljóst var hvernig hún
varði siðustu æviárum sinum.
Sumir héldu því fram, að hún
hefði setið lengst af i fangelsi, en
aðrir töldu að hún hefði búið i
úthverfi Búkarest, ein og yfir-
gefin en fengið að stunda vinnu.
MIKAEL konungur hélt til Sviss
eins og áður sagði. Hann ferðaðist
i fyrstu nokkuð um, fór til Banda-
ríkjanna og Bretlands og viðar
Vesturlönd. En bólfestu tók hann
sér i Sviss ásamt fjölskyldu sinni.
Hann er nú hálfsextugur að aldri
og hefur allar götur siðan hann
lét af konungdómi unmið ýmis
störf og ekki lifað hinu glysgjarna
lífi uppgjafakóngafólks. Hann er
nú framkvæmdastjóri bandarísks
fyrirtækis sem hefur útibú í
Sviss. Hann lifir kyrrlátu lífi og
sést litt á mannamótum. Til
Rúmeniu hefur hann ekki komið
svo vitað sé siðan um áramótin
fyrir þrjátíu árum.
h.k.
Anna Pauker var valdamikil í
Rúmeníu fyrstu árin eftir seinni
heimsstyrjöldina. Síðarféll hún
í ónáð og lifði síðustu æviár sín
í hálfgerðri einangrun.
Tilbúinn undir tréverk
Hann er þess virði að þú lítir á hann tvisvar, nýi
Volvoinn. Nýjungar, eins og ”hrein grind” með
völsuðum langböndum, rafkerfi tengt í einum
aðgengilegum töflukassa, lofthemlakerfi í nylon-
leiðslum, 50 gráðu snúningsgeta, þrátt fyrir aðeins
3,8 metra lengd milli hjóla, koma þér skemmtilega
-á óvart. Eins og allt annað í sambandi við Volvo N.
Voivo N er langt á undan öðrum í tækni og útliti.
Volvo N er vörubíll framtíðarinnar orðinn að
raunveruleika. Volvo N nýtir hvern einasta mögu-
leika til hins ýtrasta í þágu eigandans. Allar tækni-
legar upplýsingar um Volvo N eru ávallt til reiðu
í Volvosalnum við Suðurlandsbraut. Hafið samband
við Jón Þ. Jónsson.