Morgunblaðið - 05.07.1977, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 5. JÚLÍ 1977
15
stríð er einn þáttur f pólitískri stöðu og
baráttu ríkja Heimurinn getur snúist
við á einni nóttu. Það hefur gerst áður
og það getur gerst aftur, þó von allra
sé að svo verði ekki. Þjóð fer ekki í
styrjöld nema til þess að vinna eitthvað
sem ekki fæst öðru vlsi. Og þó ekki
verði ráðist með vopnum á V-Evrópu
þá vita allir að hættan á Finnlandiser-
ingu er ætíð nokkur og líklega óska fáir
eftir slíku. Á að friðlýsa Atlantshaf fyrir
herskipum og þess háttar? Ef svo yrði
gert, getur þá nokkur tekið ábyrgð á
því að reglum sé framfylgt? Það er
hæpið. Erfitt yrði að koma í veg fyrir
siglingu kafbáta og flugvéla.
Lega íslands er stórt tromp, landinu í
vil Öryggi íslands er tryggt innan
NATO. Hagur íslands af að vera f
varnarbandalagi með vestrænum
menningarþjóðum, sem vilja frelsi, ör-
yggi og frið er þvf ómetanlega mikill
Rætt hefur verið um leigu fyrir varnar-
stöðina f Keflavfk. En leigu fyrir hvað?
Á að „leigja út" öryggishagsmuni lítill-
ar eyþjóðar norður í Atlantshafi og
græða þannig peninga?
Á Kolaskaga bjuggu árið 1970
81 5.000 fbúar en um 1 920 voru þar
14.300 íbúar. Þrýstingur Sovétrkj-
anna f vestur. er gffurlegur meðan svo
sterkt herlið sem raun ber vitni er við
landamærin. snemma á sjöunda ára-
tugnum varð Ijóst að Sovétrfkin reyndu
að efla her sinn mjög. Talið er, að með
sama áframhaldi munu þau ná yfir-
höndinni varðandi vopnabúnað í
Evrópu 1 985.
Ekki er hægt að halda þvf fram að
ríki Varsjárbandalagsins séu með aukn-
ingu herafla sfns að stefna beint að
árás á Vesturlönd En aukning herafl-
ans er staðreynd og til hvers hún er
gerð er svo spurning. Nú er friðvæn-
legra f heiminum en oft áður svo hinn
ógnvekjandi vöxtur í heraflanum getur
varla verið í beinum tengslum við það
Enda þótt ýmis hernaðartæki Sovét-
manna geri sér æ tíðari ferðir um
Atlantshaf má ekki horfa fram hjá þvf
að aðrar þjóðir en þeir utan NATO
kunna í framtíðinni að hafa hug á að
láta herskip, herflugvélar og kafbáta
„kynnast" Atlantshafi nánar og gott
eftirlit aðildarlanda NATO með skipa-
og flugvélaumferð um og yfir Atlants-
haf er þvf nauðsyn.
NATO
í dag eru aðildarlönd NATO fimmtán
talsins. Þau eru: Belgía, Bretland. Dan-
mörk, Frakkland, Grikkland, Holland,
Ítalía, Luxemburg, Noregur, ísland,
Portúgal, Tyrkland, V-Þýzkaland, Kan-
ada og Bandaríkin. Aðalstöðvarnar eru
sem kunnugt er f Brússel Þar fer fram
mikið starf og merkilegt. fleira en hvað
hernað snertir. j hita umræðna um
NATO vill nefnilega gleymast sú starf-
semi sem lýtur að vísindarannsóknum
og/eða menningarmálum Islending-
um eru að góðu kunnir vfsindastyrkir
NATO sem koma ávallt að hluta til f
hendur íslenskra vísindamanna.
Framlag til varnar-
mála og fleira
Framlag þjóða til varnarmála veldur
oft miklum deilum Sumum finnst of
litlu eytt I þennan þátt, öðrum of mikið
Bandarlkin eyddu árið 1976 5.9%
af þjóðarframleiðslu brúttó I varnar-
mál. Flest önnur aðildarlönd NATO eru
með samsvarandi tölu á bilinu 3 til
5%. Sovétrlkin með slna þenslu i her-
gagnaframleiðslu eyða 11 —13% af
þjóðarframleiðslu brúttó I varnarmál
Töluverð efnahagsleg samskipti eru
milli aðildarlanda NATO og komm-
únistarlkja og til dæmis hefur útflutn-
ingur NATO landa til kommúnistarlkja
aukist úr 3% af útflutningi 1959 i
4.9%. Samsvarandi tölur fyrir inn-
flutning eru 3.1% 1959 en 3.3%
1976 svo litil hefur breytingin orðið
þar Meðalútflutningur aðildarlanda
NATO af heildarútflutningi 1975 var
5.1 % en innflutningur 3.2%. Sérfræð-
ingar spá að I framtlðinni muni sala á
tækniþekkingu vestrænna landa til
kommúnistarikja A-Evrópu aukast og
hins vegar kaup hráefna af austan-
tjaldslöndum. Salan á tækniþekkingu
ýmiss konar er þó talin aukast meira,
nlutfallslega.
Framtíðin
Norskar heimildir segja, að til að
halda þeirri stöðu sem NATO hefur í
dag megi sfst draga úr eftirliti Varnar-
stöðin f Keflavfk og norskar eftirlits-
stöðvar í Norður-Noregi verði þvf mikil-
vægari í framtíðinni Hin tæknilega
fullkomnun sovézka hersins og stöðug
uppbygging og aukning verði þess
valdandi að æ mikilvægara sé að við-
bragð herja NATO-landanna sé gott ef
svo illa færi að á reyndi.
NATO, varnarbandalag vestrænna
ríkja, er eiginlega mjög valdalftið eða
valdalaust á friðartímum. Tilvera
bandalagsins er komin undir vilja að-
ildarlandanna til að viðhalda frelsi og
lýðræði í löndunum. Þá staðreynd, að
nú horfir friðvænlegar í heiminum en
oft áður, má að miklu leyti þakka
NATO í tæp þrjátíu ár hafa engin
stórátök orðið í Evrópu. Atlantshafs-
bandalagið var mikilvægt spor til við-
halds friðar og öryggis I heiminum
Gildi þess sem slfks er þvf mikið Menn
deila á stundum töluvert um NATO og
f hita umræðna gleymist oft skynsam-
leg hugsun og athugun staðreynda
sem þó er forsenda viturlegrar um-
ræðu. En gildi Atlantshafsbandalags-
ins sem spor til viðhalds friðar og
oryggis breytist ekki fyrir það.
(Heimildir að miklu leyti norskar).
Hjónabandssaga
Ólafur Gunnarsson:
HROGNKELSIN.
Teikningar eftir Flóka.
Reykjavfk 1977.
Eftir Ólaf Gunnarsson hafa
komið út tvær Ijóðabækur: Ljóð
(1970) og Upprisan (1976).
Hann sendir nú frá sér smásög-
una Hrognkelsin myndskreytta
af Alfreð Flóka. Boðar um leið
útkomu skáldsögu sem hann
hefur í smiðum: Miljón Prósent
Menn.
Hrognkelsin eru tileinkuð
Degi Sigurðarsyni ,,með þakk-
læti fyrir Meistaraverkið: Með-
vituð Breikkun á Rasgati".
Ólafur hefur greinilega gengið í
skóla hjá Degi, en þó virðist
hann hafa lært méira af Guð-
bergi Bergssyni.
Það er hin raunsæilegri hlið
Guðbergs sem Ólafur tekur sér
að nokkru til fyrirmyndar. Sag-
an er sögð af konu sem rifjar
upp ástamál sín, en einkum
hjónaband sitt með Nonna sem
hún „leyfði það" fyrsta kvöldið
sem þau kynntust. Nonni er
enginn Tyrone Power, en hann
á peninga („Ég hefði getað
hengt mig fyrir að vera ekki í
bænum þegar hann kom til
íslands", hugsar konan um
leikarann). Nonni gerist heild-
sali og græðir, en hættir að
hugsa um annað en mat, verð-
ur feitari og feitari og um leið
getulaus. Konan sættir sig ekki
við þetta' og hugsanir hennar
um eiginmanninn eru síst af
öllu af kristilegum toga. Það
kemur líka á daginn að sonur-
inn Halli likist ekki föður sin-
um.
Hrognkelsin er saga sögð af
kunnáttu. Hún vekur forvitni
um sagnagerð Ólafs Gunnars-
sonar. Hann nær í upphafi tök-
um á söguefni sínu og heldur
þeim til enda. Þankagangi kon-
unnar er lýst af öryggi Sagan
dregur ekki upp neina glans-
mynd af daglegu lífi. í henni er
gróf kýmni sem þó er gædd
Bókmenntlr
eftir JÓHANN
HJÁLMARSSON
Ólafur Gunnarsson.
vissri hófstillingu. Lesandinn
getur varla stillt sig um að
hlæja dátt þótt efni sögunnar
sé i raun alvarlegs eðlis. Mynd
Flóka af Nonna sem dauður
minnir konuna á „einn af rauð-
mögunum i vaskinum hjá
pabba i gamla daga" lýsir full-
komlega þeirri tragikómik sem
Ólafur Gunnarsson hefur til-
einkað sér.
Aliíil.YSINCASIMINN F.R:
^22480
I JRorflunblnöiþ