Morgunblaðið - 09.07.1977, Side 14

14
Grein: Arni
Johnsen
Myndir:
Emílía
Björnsdóttir
MOHGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 9. JÚLI 1977
Maður
manneskjunnar
gegn
alhyggjufæribandinu
Dr. Schwabe við mynd Webers, síðasti sérvitringurinn; maðurinn sem býr við sitt í
allri eyðileggingunni í kring.
Á Kjarvalsstöðum stendur nú yfir
sýning á steinþrykksmyndum
þýzka listamannsins Von A. Paul
Weber, en ádeiluteikningar hans
með fvafi skops eru kunnar um
alla Evrópu og reyndar skipar
hann sér á hekk með beztu teikn-
urum heims á þeim vettvangi.
Weber er á nfræðisaldri og hefur
ávallt haldið sínu striki þótt hann
hafi verið kallaður óvinur kerfis-
ins. Hann hefur með teikningum
sínum verið beitt vopn gegn
mannskemmdum og land-
skemmdum og hann hefur látið
hafa það eftir sér að versti óvinur
mannsins sé heimskan annars
vegar og of margt fólk hins vegar.
Sýningin sem er á vegum Þýzka
bókasafnsins og tslenzka graffk-
félagsins, mun standa yfir til 12.
júlí en hundruð mynda eru á
sýningunni.
Upphafsmaður að syningunni á
Kjarvalsstöðum er þýzki lif-
fræðingurinn dr. G.H. Schwabe,
sem mörgum íslendingum er að
góðu kunnur fyrir störf sín á
íslandi og vináttu við land og
þjóð, en Schwabe talar íslenzku
reiprennandi. Schwabe hitti ég
fyrst í Surtsey er hann kom
þangað til vísindarannsókna en
um langt árabil hefur hann heim-
sótt landið sem hann telur eins og
sitt heimaland. Að baki því liggja
ýmsar ástæður og það rifjuðum
við upp þegar ég bað hann að
rabba við mig um sýningu
Webers á Kjarvalsstöðum, en
hann og listamaðurínn eru góðir
vinir.
„ÞÁ VARÐÉG
SKOTINN I lSLANDI“
Schwabe kom fyrst til íslands í
ágúst 1930 á þýzkum togara. Það
fyrsta sem hann sá af landinu var
Vatnajökull úr þriggja mílna fjar-
lægð frá ströndinni. „Þá varð ég
skotinn i Islandi," sagði Schwabe
á lýtalausri islenzku. Ekki komst
Schwabe á land í þeim túr, en ári
seinna kom hann aftur og settist
að hjá Guðmundi Bárðarsyni með
þá löngun að verða fiskifræðing-
ur. Haustið 1931 hóf Schwabe
ferilinn með þvi að læra aldurs-
ákvörðun á aðalfisktegundum
okkar og i samtalinu kvaðst hann
minnast þess að dr. Bjarni
Sæmundsson hefði ritað um það
þá að svo liti út sem íslendingar
væru farnir að veiða of mikið við
strendur landsins.
BULLANDI HVER
EINS OG SÓLARGEISLI
Þetta haust sá Schwabe í fyrsta
sinn laug um vetur. „Sú sjón að
standa allt í einu augliti til auglit-
is við heita laug, bullandi hver
um veturinn þar sem ég heimsótti
Syðri-Reyki, var einn dýrmætasti
sólargeisli sem ég hef eignazt. Að
sjá lífið í vatninu, gróður og dýr í
vin vetrarins, varð til þess að ég
ákvað þarna mitt lífsviðfangsefni,
vist- og vatnalíffræði.
Upp frá þvi hóf ég rannsóknir á
hverum og laugum, fyrirbærum
sem voru ótrufluð af mannlífinu
og slíkar rannsóknir vann ég við i
Chile, Japan og víðar. Á striðs-
árunum var Schwabe í Japan og
allt í einu var hann talinn þýzkur
njósnari án þess þó að hann væri
á nokkurn hátt tengdur slíku.
Þótti hann grunsamlegur vegna
þess hve hann var algjörlega
ópólitískur og var sendur til
Þýzkalands og þaðan átti að senda
hann til Rússlands. Þá tók hann
sig til og réð sig á hákarlaskip og
komst þannig til íslands. Hér
fékk hann siðan vegabréf og hef-
ur ávallt haldið tengsiunum við
landið. „ísland er aðalpunkturinn
í lífi mínu og mér finnst ég alltaf
eiga heima hér. ísland varð
þáttur í lífi mínu fyrir tilviljun,
en hér og i Japan hefur mér þótt
bezt að búa, enda margt líkt með
fólki þessara eyja, og þó er bezt að
búa á islandi og enn er ég skotinn
í landinu."
Schwabe kynntist Weber 1957 i
vinnu að umhverfisvernd, en
þegar við gengum um sali Kjar-
valsstaða að skoða myndir
Webers hafði Schwabe orð á því,
að listamaðurinn gæti sagt ís-
lendingum ýmislegt og hins vegar
gæti Weber lært og dregið
ályktanir af mörgu sem Islending-
ar gera til verndar umhverfinu.
„Það er mikill munur á islandi og
öðrum þjóðum í þessum efnurn,"
sagði Schwabe, „það getur enginn
Islendingur trúað þvi hve margir
erfiðleikar eru í þéttbýli megin-
landsins.“
DALÆTI A
SERVITRINGUM
Weber er maður manneskjunn-
ar og kemur það fram í mörgum
þáttum myndgerðar hans. Hann
hefur dálæti á sérvitringum og
þeim sem láta ekki setja sig á
alhyggjufæribandið. Það má
nefna myndir eins og siðasta sér-
vitringinn (1944), í miðri eyði-
leggingu stríðsáranna lifir maður
í garði sinum í friði og ró með kýr
og býflugnabú, en þarna er Web-
er að leggja á það áherzlu að það
gildir eins fyrir einstakling og
þjóð að halda sinum stil.
MYNDIR MEÐ
MÖGULEIKA
Mynd af riðandi manni á fáki
um loftin blá, sprenging kjarn-
orkunnar þar sem menn eru að
reyna að snúa við á fluginu.
Mynd af rökræðum, hópi fólks á
báti sem talar svo mikið um
hégómann, að það gætir ekki að
því að báturinn er að sökkva.
Mynd af innrás Rússa i Prag 21.
ágúst 1968, myndin vor í Prag þar
sem rottur sjást vera að narta í
Dubchek.
Myndin hamarshögg þar sem
verið er að drepa niður ein-
staklingsframtakið, troða því ofan
i likkistu.
Mynd af Efnahagsbandalaginu
þar sem allt er í kös og ruglingi og
Sendiherrann.
Bókamaðurinn.