Morgunblaðið - 12.07.1977, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 12 JÚLI 1977
Verndum þorskinn — Verndum þorskinn — Verndum
Á FERÐ sinni um Austfirði fyrir nokkru ræddi
Morgunblaðið við nokkra sjómenn f Neskaup-
stað, almennt um ástand fiskistofnanna. Það
kom fram hjá flestum þeirra, að þeir eru á
móti notkun flotvörpu, um sinn a.m.k., og telja
það veiðarfæri engu betra en þorsknót á meðan
þorskstofninn er f lágmarki. Þá finnst sjó-
mönnum í Neskaupstað hættulega lítið eftir af
fiski í sjónum, og að þeir þurfi að sækja sífellt
lengra út til að fá fisk. Þá telja sumir þeirra að
Islendingar hafi byrjað á friðunaraðgerðum of
seint, eins og nánar kemur f viðtölunum hér á
eftir.
Ármann Herbertsson.
„Gömlu miðin
búin að vera”
— segir Ármann Herbertsson í Neskaupstað
„MAÐUR þekkir lítið
„Hættulega lítið af
fiski eftir í sjónum”
— segir Magni Kristjánsson skipstjóri á Berki NK
annað en að róa héðan
frá Norðfirði og það er
oft erfitt. Ég gæti trúað
að það væri hvergi erfið-
ara að róa á landinu en
héðan frá Austfjörðum
og er það vegna hinna
miklu strauma hér úti
fyrir," sagði Ármann
Herbertsson sjómaður í
Neskaupstað en hann
gerir út 7 tonna bát,
Sævar og hefur í vor
stundað veiðar með
þorskanet, eins og svo
margir aðrir.
..Fiskurinn hefur farið ört
minnkandi á undanförnum ár-
um. Færafiskurinn, sem nú
fæst, er t.d. smærri en í fyrra,
en línufiskurinn, sem nú fæst,
er að vísu betri, en það þarf líka
að sækja hann lengra, það er
eins og hann hafi dýpkað á sér.
Við þurfum að sækja lengra
út með hverju árinu sem líður,
það er eins og að gömlu miðin
séu alveg búin að vera. í fyrra-
sumar sóttu menn 10—12
mílur út á opnum bátum, það
sem fékkst á grunnunum var
algjört rusl.
í fyrra réri ég einn og gekk
sæmilega miðað við marga
aðra, fékk 55 tonn í 52 róðr-
um, en úrtök voru þá mikil,"
segir Ármann.
— Nú eruð þið farnir að róa
með þorsknet og leggja hér í
firðinum, hvernig ganga þessar
veiðar?
..Netaútgerðin hefur komið
allvel út hjá sumum bátanna,
og það ætti að vera framtíð í
þessum veiðum þegar menn
hafa eignazt allt til þessara
veiða, en stofnkostnaðurinn er
gifurlegur."
— Hvert er álit þitt á þeim
miklu skipakaupum sem átt
hafa sér stað á síðustu árum?
,,Það vilja vist allir sitt, en
það er ógurlegt að sjá allan
skuttogarafjöldan hér rétt fyrir
utan. Fiskurinn fæst þarna á
smáblettum, en færabátar
verða ekki varir, þar sem ekkert
sleppur inn."
— Vilt þú leyfa veiðar með
dragnót á kolamiðunum hér
fyrir austan?
„Það eru kolamið mjög víða
að finna hér, og ég held að það
væri ekki verra, að hleypa
dragnótabátum á þessar veið-
ar. Að minnsta kosti segja
gömlu mennirnir, að það hafi
alltaf fiskazt bezt á Sandvík-
inni, þegar dragnótin var búin
að hreinsa kolann upp."
„Ég er anzi hræddur um aS
við stefnum okkur i voða sem
stendur. AuSvitaS er margt
breitt frá því sem var fyrr á
árum, er útlendingar voru
hér, en staSreyndin er, aS
þaS er orSiS of litiS af fiski til
þess aS hægt sé aS hamast á
miSunum.
Hins vegar er einkennilegt
hvaS menn hafa skiptar skoS-
anir á hvaS mikiS af fiski er
eftir i sjónum. 20—30
togaraskipstjórar fyrir norSan
og vestan halda þvi fram aS
meiri fiskur sé í sjónum en
fiskifræSingar segja. Spurn-
ingin er hvorir hafa rétt fyrir
sér. Sjálfum finnst mér vera
hættulega litiS af fiski eftir i
sjónum," sagSi Magni
Kristjánsson skipstjóri á
Berki frá NeskaupstaS, en
Magni var áSur skipstjóri á
skuttogaranum Bjarti, en
skipti yfir um siSustu árarnót,
fór þá á loSnu á Berki.
„Og ef ég held áfram," segir
Magni, „þá má skipta rökum
þessara aðila í tvennt. Bjart-
sýnismennirnir segja, að það sé
nægur fiskur í sjónum, fyrir
vestan. Sumir segja reyndarað
það sé búið að loka svo miklu
fyrir norðan að hólfin séu bók-
staflega full af fiski, og bæta
þvi við að mikið af fiski hafi
hrygnt úti fyrir Norðurlandi á
s I. vertið.
Á móti kemur sægur mikil-
vægra atriða. Hrygningarstofn-
inn úti fyrir Suður- og Vestur-
landi er ákaflega lítill og margt
fleira en það styður raunsæis-
skoðanirnar. Það vantar Aust-
fjarðafiskinn, Langanesfiskinn,
fiskinn undir Jökli og haustfisk-
inn á Breiðafirði."
— Ef svo er hvað á að gera?
„í fyrsta lagi verður að setja
reglur um hamarksafla með
einhverjum hætti. Takmörk á
veiðunum verða líka að vera
þannig úr garði gerð, að ekki
verði hægt að breyta eftir dúk
og disk. Sjálfur hef ég oft sagt
að það megi ekki stöðva flot-
ann. En ég held að það sé
miklu léttbærara að gera það,
en að drepa allan þorskstofn-
inn. Það hljóta að vera rök nr.
1 að vernda hann.Við sleppt-
um gullnu tækifæri í fyrra og
hitteðfyrra til að sporna við.
Einkum og sér í lagi er aflinn
sem Þjóðverjarnir taka um-
deildur, — og að minu mati
átti að segja samningnum við
Þjóðverja upp um leið og þeim
brezka. Þjóðverjar fá líka að
veiða 1 30 þús. tonn á tveimur
árum, þ.e 65 þús tonn á ári.
Ef samningnum hefði verið
sagt upp, hefðum við ekki
aðeins grætt þessi 130 þús.
tonn, heldur hefðu ráðamenn
sýnt um leið að þeir hefðu
stjórn á hlutunum. Á meðan
útlendingar fá að veiða svona
mikið hér við land, geta ráða-
menn ekki átt von á að sjó-
menn hlýði öllu skilyrðislaust.
Þá vil ég koma því að ég tel
of mikið hafa verið gert úr
aflabrögðum Breta úti fyrir
Austfjörðum á meðan þeir
stunduðu veiðar hér í leyfis-
leysi. En vissulega tóku þeir
þúsundir tonna með ofbeldi og
samningum. Sjálfur held ég að
við hefðum ekki átt að semja á
sínum tíma við Breta, því þá
hefðu íslenzkir ráðamenn getað
kallað þá til ábyrgðar og ef til
vill hefðu þeir fiskað minna án
samninga.
— En er ekki útlitið allt ann-
að siðan Bretar fórt á brott?
„Víst er það og það ætti að
vera miklu auðveldara að
stjórna þessum málum þegar
við sitjum að mestu einir að
miðunum hér. Á meðan útlend-
ingarnir voru hér í algleymi
sagði ég og aðrir sem vorum á
togveiðum, „ef ég geri þetta
ekki þá gera útlendingarnir
það "
Annars finnst mér heildar-
stjórnin of fálmkennd, það er
ekki unnið markvisst að friðun-
armálunum og stundum farnar
vafasamar leiðir. Þá held ég að
það þýði ekki alltaf að fara eftir
sjónarmiðum sjómanna. Ég hef
stundum reynt að setja mig inn
í sjónarmið annarra sjómanna
við landið og komizt að þvi, að
þau eru gjörólík. Því verða yfir-
völd að taka af skarið. Og það
„EF EKKERT verður dregið úr
sókninni er ég hræddur um
afdrif þorsksstofnsins Annars
finnst mér hafa veriS byrjaS á
öfugum enda í friSunarmál-
unum og á ég þar viS hin
miklu skipakaup aS undan-
förnu, og er ég hræddur um
aS þaS eigi eftir aS segja til
sín. ÞaS er líka vitaS aS þaS
er ekki hægt aS gera út skut-
togara nema hann fiski
a.m.k. 2500—3000 tonn á
ári," sagSi Herbert Benja-
mínsson, skipstjóri á skut-
togarunum BarSa frá Nes-
kaupstaS, þegar MorgunblaS-
iS ræddi viS hann.
„Eftirlitsmennirnir sem nú
fylgjast með veiðum togaranna
eiga fullan rétt á sér, en engu
að síður er kerfið svo þungt í
vöfum að málin vefjast fyrir
mönnum. Það er t.d. ekki nóg
að loka einhverjum stað og
er líka betra að vera of stórtæk-
ur í verndunarmálunum nú um
tíma, heldur en ekki. Því það er
ekki hægt að lifa á þessu landi
ef við höfum ekki þorskinn og
þá er lika bezt að reyna að gera
eitthvað á meðan afurðaverðið
er það hæsta sem þekkst hefur.
Við þurfum að binda okkur
við heildartonnafjölda, og ekki
þýðir að fjölga sláturhúsunum
meira en orðið er. Ennfremur
eigum við að banna flotvörp-
una, og ég hef verið á móti
henni síðan ég vissi hvert
stefndi, en veit hins vegar að
flotvarpan er fyrirtaks veiðar-
færi. Sá fiskur sem fæst í flot-
vörpuna nú, myndi fást hvort
eð er síðar í botnvörpunaz hann
fengi bara nokkru lengri líf-
daga. Upphaflega voru aðeins
5 togarar búnir flotvörpu, en
nú er búið að fjárfesta fyrir
1—2 milljarða í flotvörpubún-
aði um borð í fiskiskipum.
Þá eigum við að framfylgja
skilyrðislaust reglugerðinni um
netaveiðar, enda eiga netaveið-
ar að sitja við sama borð og
aðrar veiðar. Það þýðir ekkert
að setja lög ef þeim er ekki
framfylgt. Á sínum tima var
sagt að ekki væri hægt að
koma í veg fyrir landhelgisbrot
togbátanna, en það sýndi sig
að það var vel hægt er það var
opna síðan ekki aftur. Sú þróun
hefur verið ríkjandi að undan-
förnu að stórum svæðum er
algjörlega lokað, þannig að
togararnir flæmast i burtu, og
verða að halda sig sifellt á
sömu svæðunum, þar sem
kannski er smáfiskur."
— Finnst þér fiskurinn sem
þið fáið hafa farið smækkandi
að undanförnu?
„Ég myndi segja að svo væri
að vissu leyti, en fljótlega eftir
að togaraútgerð hófst á íslandi
var farið að veiða smáfisk, t.d.
við Hvalbak og þótti það voða-
legt, — hins vegar held ég að
fiskurinn á þeim slóðum hafi
ekkert breytzt. Þá vil ég taka
fram, aö ég hef aldrei orðið var
við eins mikið smáfiskadráp og
margir halda fram, hvað þá að
50% af því sem komið hefur
um borð hafi verið smáfiskur."
„Hófum frið-
unaraðgerðir
of seint”
— segir Herbert Benjamínsson
skipstjóri í Neskaupstað
Rætt við sjómenn í Neskaupstað