Morgunblaðið - 12.07.1977, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 12 JULI 1977
39
skoóanir á hlutunum, og hann
„var hreinn og beinn, og kom til
dyranna eins og hann var klædd-
ur“, eins og einn frændi hans
sagöi um Sigríði móður hans.
Kjartan var mjög heimilisræk-
inn, og þeir bræður allir hlúðu
mjög vel að foreldrum sínum i elli
þeirra. Sveinn dó 1938, en Sigríð-
ur 15 árum siðar, 1953, á heimili
Kjartans, þá rétt 88 ára. Margir
komu að heimsækja Sigríði i elli
hennar, þvi að hún var ákaflega
fróð og skemmtileg, göfug og góð
kona, sem öllum, ungum og göml-
um, þótti vænt um.
Oft var gestkvæmt á heimili
Kjartans, hvort heldur var á
Ásvallagötu 69, eða i sumarhúsi
hans í Stakkavík. Hann hafði yndi
af því að taka á móti gestum með
alúðlegri gleði og glaðværri gest-
risni.
En hann var þar ekki einn að
verki. 1 meir en hálfan þriðja
áratug naut heimili hans hæg-
látrar, en dugandi umönnunar
Jóhönnu Sigurgeirsdóttur, og síð-
ustu tvö árin, sem Sigriður móðir
hans lifði, hjúkraði Jóhanna
henni af alúð og kærleika.
Þau Kjartan og Hanna, eins og
við vinir hennar köllum hana,
voru ákaflega samrýnd. Þau ferð-
uðust mikið saman, en Hanna er
mikill náttúruunnandi, eins og
Kjartan var lika. I Stakkavik
undu þau sér því vel við sjávar-
niðinn og fuglakliðinn.
Það er oft erfitt að finna orð um
æskuvini sína, þegar þeir eru
farnir. En ég held, að ég geti sagt
með sanni, að Kjartan var góður
drengur, trúr og vinfastur. Við
hjónin nutum heillar vináttu
hans allt frá barnæsku okkar, og
við þökkum hwna af hrærðu
hjarta. Við biðjum Guð að blessa
hann á nýjum leiðum.
öllum aðstandendum Kjartans
vottum við hjónin innilega samúð
okkar.
Einar Magnússon.
Fáein kveðjuorð.
Kjartan Sveinsson gegndi
skjalavarðarstarfi við Þjóðskjala-
safn Islands á fimmta tug ára
(1924—1965). Enginn annar hef-
ur getað státað af jafnlangri þjón-
ustu við þá stofnun. Lengst af
þessa timabils átti safnið fáum
starfsmönnum á að skipa. Mikill
tími fór i daglega afgreiðslu og
vottorðagjafir, og féll horttveggja
mjög i hlut Kjartans. Oft getur
fylgt slíkum störfum nokkurt
vafstur og umstang, en Kjartan
lét það ekki á sig fá. Hann var
fljótur að átta sig, ef vanda bar að
höndum, enda var hann skarp-
greindur og minnugur vel. Fljót-
lega eftir að starfsliði fjölgaði
verulega og vinnutilhögun i safn-
inu breyttist nokkuð, þá dró
Kjartan sig i hlé.
Við Kjartan vorum sjö ár sam-
starfsmenn hér í Þjóðskjalasafni,
og fór jafnan vel á með okkur.
Aður hafði ég einnig kynnzt hon-
um sem gestur safnsins og notið
góðfúsrar fyrirgreiðslu hans.
Kjartan var glaðvær maður að
eðlisfari og orðheppinn. Hann
kunni frá mörgu að segja, og ræða
hans var jafnan hófleg blanda
gamans og alvöru. Hann var mað-
ur vel ritfær, en fékkst þó ekki
mikið við ritstörf. Frásögn hans
og framkoma einkenndust af lifi
og fjöri.
Fyrir hönd Þjóðskjalasafns ís-
lands þakka ég Kjartani nú að
leiðarlokum langa og dyggilega
þjónustu. Aðstandendum hans
sendi ég einlægar samúðarkveðj
ur.
Bjarni Vilhjálmsson.
Kveðja. Þökk.
Á liðandi stundu — þegar mat
samtíðinnar byggist að mestu á
framtaki eða stjórnmálaafrekum
— þar sem múgmennskan ræður
ríkjum, án tillits til persónuleika
né mannkosta, var það dýrmæt
reynsla og lærdómur að kynnast
manninum Kjartani Sveinssyni,
sem átti þá dýrmætu hæfileika að
láta ekki hávaða dagsins hafa
áhrif á fastmótaðar skoðanir sín-
ar, sem fyrst og fremst áttu rætur
Iðnkynning á Selfossi — Iðnkynning á Selfossi
sinar að rekja til dómgreindar
hans og staðgóðrar þekkingar.
Orð eru fátækleg, er leiðir
skiljast — i bili. Ógleymanleg eru
kynni fjöiskyldu minnar af Kjart-
ani Sveinssyni þjóðskjalaverði.
Vegir hans og föður mins, sr. Jóns
Péturssonar, lágu saman frá
æsku, er þeir dvöldu báðir í húsi
Jarþrúðar afasystur minnar og
Hannesar Þorsteinssonar rit-
stjóra. Þá bundust þeir þeim vin-
áttuböndum, er aldrei brugðust
— og náðu til fjölskyldunnar allr-
ar uns yfir lauk. Stærstur var
Kjartan Sveinsson i tryggð sinni
og vináttu þegar á reyndi, og
verður mér og fjölskyldu minni
ætið minnisstæð sú umhyggja og
alúð sem hann sýndi föður mínum
í langri sjúkdómslegu, þrotnum
að heilsu og kröftum. A sinn eðli-
lega og nærfærna hátt sat hann
nær daglega við sjúkrabeð hans,
og sparaði til þess hvorki tíma né
fyrirhöfn.
Þeir vinir áttu margt sameigin-
legt. Sagnfræði og ættfræði voru
hugðarefni beggja. Margar voru
ánægjustundir á heimili þeirra
Kjartans og Hönnu á Asvallagöt-
unni. Öfáar voru einnig ferðir
suður í fagurt umhverfi Hliðar-
vatns — til Stakkavikur, þar sem
hann dvaldi löngum.
Nú eru raddir þeirra daga
hljóðnaðar. „— er siðasti ómur
deyr í leiksins brag.“ Söknuður-
inn er sár — en trúin og lífsrök
genginna kynslóða veita sem fyrr
svör við óræðri spurn um upphaf
og endi — að látinn lifir fyrir
kraft Hans er öllu ræður. Veik-
leiki okkar manna felur í sér
dýpri söknuð en ástæða er til.
Minningin lifir sem fágæt perla á
vegleið okkar til þeirra stranda —
er við öll mætumst að lokum.
Allir sem þekktu Kjartan
Sveinsson, munu halda vörð um
minninguna um góðan dreng —
vitran og vakandi.
Far þú i friði, friður Guðs þig
blessi. Þakkir fyrir allt og allt.
Einar G. Jönsson, Söðulholti.
Kveðjuorð frá félögum I Stanga-
veiðifélagi Hafnarfjarðar.
Við andlát Kjartans Sveinsson-
ar, fv. skjalavarðar, hverfur af
sjónarsviði okkar eftirminnilegur
og sérstæður maður.
Stangaveiðifélag Hafnarfjarðar
hefir átt við hann fágætlega góð
og ánægjuleg samskipti í þann
aldarfjórðung, sem félagið hefur
leigt af honum stangarveiði í
Hlíðarvatni í Selvogi fyrir landi
Hlíðar og Stakkavíkur.
Milli Kjartans og félagsmanna
og þá einkum þeirra, sem lengst
áttu sæti í stjórn félagsins, mynd-
aðist vinátta, sem aldrei bar
skugga á. Skriflegir samningar
um veiðiréttindin hafa aldrei ver-
ið gerðir. Slíks var ekki talin þörf
og kom ekki að sök. „Orð skulu
standa,“ var viðkvæði Kjartans.
„Hvað höfum við að gera með
skriflegan samning. Ef menn
standa ekki við orð sín, standa
þeir ekki frekar við skriflega
samninga." Og orð Kjartans voru
hverjum samningi betri. Aldrei
reyndi félagið hann að öðru en
fyllstu sanngirni í öllum sam-
skiptum.
I Stakkavík við Hliðarvatn átti
Kjartan sitt annað heimili. Þar
undi hann sér löngum í skauti
náttúrunnar ásamt konu sinni Jó-
hönnu Sigurgeirsdóttur, einka-
syni sínum Sveini og barnabörn-
um. Til þeirra var jafnan gott að
koma. Ógleymanlegar verða þær
stundir, sem félagsmenn áttu með
Kjartani og Jóhönnu i Hlíð, veiði-
húsi stangarveiðifélagsins, á
haustkvöldum í vertiðarlok. Þar
var jafnan glatt á hjalla og Kjart-
an og Hanna hrókur alls fagnað-
ar. Hvergi var myrkrið jafn fag-
urt og í Hlið. Kjartan var hafsjór
af fróðleik, gæddur frásagnar-
snilld og naut sin vel á slikum
stundum, en Hanna sem er ljóð-
elsk og söngvin stjórnaði söngn-
um af skörungsskap og smekkvísi.
Kjartan var meðalmaður vexti,
beinn I baki og hvatlegur. Stál-
minnugur og höfum við það fyrir
satt frá nákunnugum, að ekki hafi
aðrir verið honum klókari að
Framhald á bls. 32
Guðmundur Jónsson skósmiður I vinnustofu sinni.
Rætt við Guðmund Jónsson, skósmið
Á Selfossi var lengi vel aðeins
einn skósmiður, og var það ekki
fyrr en árið 1974 að annar bætt-
ist i hópinn. Skósmiðastofa
Guðmundar Jónssonar hefur
verið starfrækt frá árinu 1945
og litu Morgunblaðsmenn inn
til Guðmundar og tóku hann
tali um stund.
—Ég hef verið hér sfðan
1945, sagði Guðmundur, og
fluttist ég eiginlega hingað fyr-
ir beiðni frænda minna her, en
áður var ég búsettur f Vest-
mannaeyjum. Kunningjar mfn-
ir hér voru farnir að tala um
nauðsyn þess að fá hingað skó-
smið, en það voru einkum
gamlir kunningjar og vinir frá
Stokkseyri, en þaðan er ég ætt-
aður.
Er skósmfði enn við lýði hjá
þér?
— Það getur nú varla heitið
og það má eiginlega segja að
sfðasta tilraunin sem gerð var
til skósmfða hafi verið f
Reykjavfk fyrir nokkrum ár-
um. Þá gerðu nokkrir gamlir
skósmiðir tilraun til að smfða
skó á sérstöku námskeiði, sem
yngri skósmiðir gátu tekið þátt
f en það varð mikill halii á þvf
námskeiði og ég held að skórn-
ir hafa rétt selzt fyrir kostnaði.
— En fyrr á árum fékkst ég
nokkuð við stfgvélagerð meðan
ég var f Eyjum, en þá smfð-
uðum við klofhá stfgvel úr leðri
og það var nokkuð erfiður
saumaskapur. En til marks um
það hversu mikið var að gera
við skósmfðar f Eyjum, get ¥g
sagt, að um tfma fyrir um 50
árum vorum við þar 10 skó-
smiðirnir, en núna eftir gosið
held ég að þar sé enginn skó-
smiður.
— Nei, það býður enginn
handsmfðaða skó lengur, þeir
eru of dýrir f framleiðslu hjá
okkur, en klofstfgvelin voru nú
Ifka nokkuð dýr f þá daga. Þau
voru sefd á eina krónu
þumlungurinn, 18 þumlunga
stfgvélin kostuðu 18 krónur
minnir mig, en það var lfka
áður en krónan lærði að synda,
sagði Guðmundur.
Og nú verðum við að gera
smá hlé á spjallinu meðan einn
viðskiptavinur Guðmundar
kemur til að vitja um skó. Hjá
Guðmundi þarf engin númer
eða miða, hann þekkir sitt fólk
og hann þekkir skóna. Hann
gengur frá skónum fyrir mann-
inn og segir að það hafi svo Iftið
verið að þeim að það taki þvf
ekki að fá greiðslu. Og
Guðmundur heldur áfram að
• ræða um skó og nú skó f dag:
— Já, skótauið f dag, það er
ekki fyrir heiðarlega skósmið
að tala um það, þetta er alveg
hætt að endast. Margt af þessu
er óttalegt rusl og dettur bara
sundur tiltölulega nýtt, en hins
vegar þola þessi gerviefni bet-
ur vatnið heldur en leðrið ger-
ir. En ég man eftir að hafa
sólað skó f það minnsta fjórum
sinnum og það má segja að sé
ágæt ending.
Það er nóg að gera fyrir ykk-
ur báða hér?
— Já, það ber ekki á öðru,
milli okkar ríkir engin keppni,
við störfum að þessu hér hvor á
sfnum stað og þetta gengur
ágætlega. En annars er fólk
mjög misjafnt með það hvort
það lætur yfirleitt gera við skó
eða ekki, þessi gamla dyggð,
nýtnin, hún er alveg að hverfa
hjá okkur held ég, það er ekki
lengur hugsað um að nýta hlut-
ina eins og hægt er að gera,
sagði Guðmundur Jónsson að
lokum.
Hér er Guðmundur með skó, sem hann hefur sjálfur smfðað, og á borðinu eru mát af skóm, það stærra
er af stærsta númeri sem hann hefur smfðað, 48. Ljósm. Kristinn.
Þá kostuðu stígvélin
krónu þumlungurinn