Morgunblaðið - 27.10.1977, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 27. OKTÓBER 1977
fWtrgitw Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavlk.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen.
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjómarfulltrúi Þorbjöm Guðmundsson
Fróttastjóri Bjöm Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Ámi Garðar Kristinsson.
Ritstjóm og afgreiðsla ASalstræti 6. slmi 10100.
Auglýsingar ASalstræti 6. simi 22480.
Aðför forystumanna
BSRB að starfsmönn-
um Reykj avíkurborgar
Viðbrögð helztu forystumanna Bandalags starfsmanna
ríkis og bæja við niðurstöðum kjarasamninga þeirra við ríkis-
stjórnina eru undarleg, svo ekki verði meira sagt. Með þessum
samningum hafa opinberir starfsmenn náð fram mjög miklum kjara-
bótum, sem eru verulega meiri en þær kjarabætur, sem um var samið
á hinum almenna vinnumarkaði sl. sumar. Þessar umframhækkanir
hafa yfirleitt verið viðurkenndar sem sanngjarnar á þeirri forsendu,
að stórir hópar opinberra starfsmanna hafi á síðari árum dregizt aftur
úr öðrum launþegum í launakjörum. Meðaltalshækkun launa opin-
berra starfsmanna miðað við maílaun nemur um 38% og þessi
kjarasamningur færir ríkisstarfsmönnum rúmlega 9 milljarða í aukn-
ar launatekjur á næsta ári. Því mætti ætla, að forystumenn BSRB
teldu sig mega vel við una þessi málalok. En því fer fjarri, ef marka
má viðbrögð þeirra að samningum loknum. Þeir Kristján Thorlacius,
formaður BSRB, og Haraldur Steinþórsson, framkvæmdastjóri BSRB,
velja þann kostinn að veitast að stærsta starfsmannafélaginu innan
BSRB, Starfsmannafélagi Reykjavikurborgar, vegna þeirra samninga,
sem Starfsmannaféiagið gerði, viku áður en BSRB lauk sinni samn-
ingsgerð og staðhæfa þessir tveir forystumenn BSRB, að þeir hafi ekki
náð lengra en raun ber vitni, þar sem ríkisstjórnin hafi verið ófáanleg
til þess að ganga lengra en Reykjavíkurborg í samningum sínum við
starfsmannafélagið. Þess vegna sé það starfsmönnum Reykjavíkur-
borgar að kenna, að opinberir starfsmenn hafi ekki fengið meiri
Iaunahækkanir! Jafnframt hefur Haraldur Steinþórsson í beinum
hótunum, að þessir reikningar verði jafnaðir síðar og skilja menn fyrr
en skellur I tönnum og þarf ekki að hafa fleiri orð um það. En af
þessum ummælum þeirra tvímenninganna er Ijóst, eins og margir
reyndar töldu sig sjá meðan á samningagerðinni stóð, að þeir gerðu sér
enga grein fyrir því, hver staðan í kjaramálunum raunverulega var.
Það sem fyrst og fremst setti ríkisstjórninni takmörk í þessum
kjarasamningum var ekki viljaleysi hennar sjálfrar til þess að veita
opinberum starfsmönnum sem mestar kjarabætur eða kjarasamning-
ur starfsmanna Reykjavíkurborgar sem slíkur, heldur hin aimennu
viðhorf í kjaramálum í landinu. Alþýðusamband tslands gerði á sl.
sumri kjarasamning, sem veitti félagsmönnum ASl minni kjarabætur
en BSRB náði fram í þessum samningum. Umframhækkanir BSRB
hafa verið viðurkenndar sem nauðsynleg leiðrétting og eðlileg. Hins
vegar er alveg Ijóst, að f þeirri leiðréttingu var gengið fram á yztu nöf
og ef ríkið hefði fallizt á frekari kauphækkanir til handa opinberum
starfsmönnum er sýnt, að almennu verkalýðsfélögin hefðu ekki unað
sínum hlut og má þetta m.a. marka af því, að Alþýðusamband
Vestfjarða, sem hefur sérstakt uppsagnarákvæði í sínum samningum
nái aðrir launþegahópar fram meiri kjarabótum, hefur ákveðið að
notfæra sér það. Forseti Alþýðusambands Vestfjarða hefur nú þegar
lýst því yfir í kjölfar samninga BSRB, að þetta samningsákvæði verði
notað og farið verði fram á nýjar viðræður við vinnuveitendur á
Vestfjörðum. Ef ríkisstjórnin hefði gengið lengra í kauptilboðum til
BSRB hefði því hafizt nýtt og óstöðvandi kjarakapphlaup í landinu,
eins og Geir Hallgrfmsson forsætisráðherra benti á í ræðu á Alþingi
fyrir rúmri viku. Kjarabætur til handa opinberum starfsmönnum
takmörkuðust því fyrst og fremst af þessum viðhorfum en ekki þeim
samningum, sem Starfsmannafélag Reykjavíkurborgar gerði.
Astæðan fyrir því, að Kristján Thorlacius og Haraldur Steinþórsson
velja þann kostinn. að veitast að starfsmönnum Reykjavíkurborgar er
hins vegar sú, að þeir félagar eiga eftir að útskýra það fyrir félags-
mönnum sínum f BSRB, hvernig á þvf stendur, að þeim var haldið f
hálfs mánaðar verkfalli með því tekjutapi, sem af því leiddi, án þess að
þeir hefðu upp úr þvf annað að ráði en þá samninga, sem þeim stóðu til
boða áður en verkfallið hófst. Munurinn á tilboði rfkisstjórnarinnar
fyrir verkfall og þeim samningum, sem að lokum voru gerðir er ekki
mikill. Og þeir félagar geta heldur ekki útskýrt hálfs mánaðar verkfall
með þvf, að þeir hafi þurft að ná fram endurskoðunarrétti með
verkfallsrétti á samningstfmanum, því að á þá kröfu var ekki fallizt
eins og forystumenn BSRB máttu gera sér ljóst áður en verkfallið
skall á vegna þeirra samninga, sem þeir sjálfir höfðu gert við
rfkisst jórnina fyrir tveimur árum.
Þetta er ástæðan fyrir því, að þessir tveir forystumenn BSRB hafa
valið þann kostinn, að veitast að starfsmönnum Reykjavíkurborgar
vegna þeirra samninga, sem þar voru gerðir nokkrum dögum áður en
BSRB gekk frá sfnum samningum. Virðingarleysi þessara manna
gagnvart starfsfólki Reykjavíkurborgar kemur og ekki sízt fram í því,
að þeir haida uppi þessum árásum á starfsmannafélag Reykjavíkur-
borgar og forustumenn þess, enda þótt það liggi fyrir, að samningar
þeir sem starfsmannafélagið gerði voru lagðir fyrir allsherjaratkvæða-
greiðslu í félaginu og samþykktir með yfirgnæfandi meirihluta. Nið-
urstaðan var svo afdráttarlaus, að engum gat blandazt hugur um, að
mikill meirihluti starfsmanna borgarinnar taldi, að góðir samningar
hefðu verið gerðir og ekki væri ástæða til þess að halda lengur áfram í
verkfalli en raun var orðin á. Þá er og ástæða til að benda á, að önnur
sveitarfélög höfðu gert samninga áður en starfsmenn Reykjavíkur-
borgar gerðu sína samninga, og starfsmenn annarra sveitarfélaga
fylgdu í kjölfar starfsmanna Reykjavfkurborgar áður en BSRB hafði
samið, þannig að nokkrum dögum áður en endanlegir samningar
náðust við BSRB höfðu starfsmenn allra sveitarfélaga, sem verkfall
hófu, gert samninga við viðkomandi sveitarfélög. Gagnrýni og árásir
þessara tveggja forystumanna BSRB beinast því ekki síður að starfs-
fólki þeirra sveitarféiaga, sem þar áttu hlut að máli. Það kann ekki
góðri lukku að stýra, þegar staðið er upp úr erfiðri vinnudeilu og vilji
er til sáttfýsi á báða bóga, að forystumenn þessara samtaka gangi
þannig fram fyrir skjöldu til þess að efna til aukinna illinda og
úlfúðar í stað þess að bera sáttarorð á milli manna.
Þessir tveir forystumenn BSRB verða að svara félögum sínum, hvers
vegna þeim var haldið í hálfs mánaðar verkfalli, með öðrum hætti en
að benda á starfsmenn Reykjavíkur sem einhvers konar blóraböggul
eigin mistaka, ef þeir á annað borð telja að mistök hafi átt sér stað. Þó
ætti það helzt að vera mat manna, nú þegar upp er staðið, að nóg sé að
gert og betur hafi til tekizt en á horfðist. Hinir vígreifu forystumenn
BSRB ættu þvi að slíðra sverðin, svo að verkfallssárin geti gróið sem
fyrst.
Georg Lúðvíksson framkvæmdastjóri ríkisspítalanna:
Verkfall BSRB-félaga,
framkvæmd verkfalls-
ins í hita dagsins og
gömul starfsmannaskrá
Verkfall BSRB hófst 1 1 þ m og
er lokið, þegar þessar línur eru skrif-
aðarþ 25 október Þetta verkfall er
hið fyrsta sem opinberir starfsmenn
hafa staðið að og því prófraun þeirra
í að beita verkfalli í kjarabaráttu
sinni Ég held að fáir hafi gert sér
fulla grein fyrir hugsanlegu umfangi
þessa verkfalls og áhrifum áður en
það hófst Margir jafnvel trúað því
að draga mundi til samkomulags
milli deiluaðila áður en boðuð verk-
fallsstund rynni upp Ég var einn af
þeim, ef til vill fáu, sem var ekki
trúaður á að komist yrði hjá verk-
falli í huga mér var sú skoðun, að
BSRB mundi ekki gefa svo mikið
eftir af þeim kröfum, sem það hafði
sett fram, að mótaðilinn mundi fást
til samningsgjörðar án verkfalls og
áhrifa þess.
Spítala- og önnur heilbrigðisþjón-
usta hefur verið það, sem kalla
mætti friðhelg starfsemi, þegar verk-
föll hafa staðið og notið jafnvel
vissrar verndar þeirra, sem hafa haft
á hendi stjórn verkfallsframkvæmda.
Á þann veg hefur afstaða ASÍ-
manna a.m.k. verið gagnvart spítöl-
unum
Fyrirfram var erfitt að mynda sér
um það ákveðna skoðun, hvernig
verkfall BSRB yrði stýrt í sambandi
v.ð þjónustu spitalanna, en ekki
óeðlilegt að álykta, að afskipti þeirra
yrðu hliðstæð afskiptum Alþýðu-
sambands íslands við verkfallsfram
kvæmd, þ e að þjónusta spítalanna
skyldi ganga óbreytt áfram og njóta
nauðsynlegrar fyrirgreiðslu varðandi
varning, sem hún þyrfti að fá til
starfsemi sinnar meðan á verkfalli
stæði Máltækið segir, að með nýj-
um herrum komi nýir siðir Með
verkfalli BSRB-félaga hefur komið í
Ijós ný mynd af verkfallsframkvæmd
gagnvart spítölunum.
í dagblaðinu Tíminn, hinn 1 5.
október s I er haft eftir formanni
BSRB ,, Við leggjum á það
áherslu, að spítalarnir geti starfað
eins og þeim ber." í hita verkfalls-
ins kom hins vegar fram önnur
mynd. Ég veit að það getur verið
erfitt að hafa fullt vald á eigin gjörð-
um á slikum dögum, hvað þá að
hafa vald á gjörðum annarra ein-
staklinga eða hópa, sem eiga að
stjórna eða kynna verkfallsfram-
kvæmd á hverjum stað og stundu
Yfirmaður verkfallsframkvæmda
verður vafalaust stundum að berja i
borðið til þess að fá fram vissar
aðgjörðir til varnar eða sóknar mál-
stað sínum Hann verður lika að
geta barið í borðið og synjað um
aðgjörðir, þegar þeim er stefnt gegn
þjónustu eins og sjúkrahúsanna
Ég trúi þv,í, að það sé i raun vilji
formanns BSRB, að starfsemi
sjúkrahúsanna og í heilbrigðisþjón-
ustunni almennt eigi að halda utan
við verkfallsátök og skilningur hans
á þjónustunni við sjúklinga og qldur-
hnigna sé þess eðlis. að hún eigi að
ganga fram jafnt á verkfallsdögum
sem öðrum Afskipti BSRB-félaga af
sjúkradeildum Landspitalans í verk-
fallinu hafi verið mistök Á stjórn-
endum sjúkrahúsa og öðrum heil-
brigðisstofnana, sem njóta starfs-
friðar á verkfallsdögum, hvila líka
skyldur Þeim ber i fyrsta lagi að
sýna algjört hlutleysi, og deiluaðil-
um, fulla tillitssemi og virðingu þó
að í hita verkfallsins leiði stundum
til árekstra, ef þeir árekstrar gerast
utan þess sviðs, sem varðar sjúkra-
þjónustuna
Mér er Ijóst, þegar ég skrifa þess-
ar línur, að óliku er saman að jafna
að setja fram skoðum sina um æski-
lega vinnuhætti á verkfallsstundu,
þegar verkfalli er lokið, í stað þess
að þurfa að gera það í þeirri spennu
og þeim hita, sem oft vill verða i
verkfallsátökum Sem forsvarsmað-
ur ríkisspítalanna hef ég því valið þá
leið að biða með gneinargerð mína
þar til verkfallinu var lokið varðandi
þann árekstur, sem varð við fulltrúa
BSRB, sem komu i heimsókn til
Landspítalans á fyrstu verkfallsdög-
unum
Miðvikudaginn 28 september
S.I., rétt eftir hádegi hringdi fulltrúi
Kjaradeilunefndar til skrifstofu ríkis-
spítalanna og bað um nafnalista yfir
alla starfsmenn BSRB, sem starfa
hjá ríkisspitölunum Lista þennan
kvaðst hann þurfa að fá fyrir kl
15 00 sama dag Skrifstofustjóri
ríkisspítalanna, sem svaraði fyrir
hönd skrifstofunnar taldi öll vand-
kvæði á, að hægt væri að láta í té
réttan starfsmannalista með svo
stuttum fyrirvara
Allar launaskráf frá 1 maí til loka
september mánaðar voru með nöfn-
um nokkur hundruð sumarafleysara
og sýndu þvi miklu fleiri starfsmenn
en gilti fyrir október mánuð. Flestir
sumarafleysararnir hætta í septem-
ber Rikisspitalarnir hafa um 1750
grunnheimildir, en á launaskrá
þeirra geta verið um 2200 nöfn
starfsmanna, því að margir vinna
aðeins í hlutastarfi og einnig kemur
til veikindafjarvera, námsfrí o.fl
í viðræðu fulltrúa Kjaradeilu-
nefndar við skrifstofu ríkisspitalanna
var honum skýrt frá, að gilda nafn-
skrá væri ekki hægt að leggja fram
nema með eins til tveggja daga
fyrirvara. Fulltrúinn lagði hins vegar
’á það áherslu, að hann yrði að fá í
hendur sinar nafnaskrá fyrir kl.
15 00 eða innan tveggja klukku-
stunda Fulltrúanum var þá skýrt frá
að skrifstofan hefði tiltæka skrá frá
15. febrúar s.l , skrá sem sýndi
starfsmannaheimildir spitalanna og
einstakra deilda þeirra, heimild, sem
væri sambærileg þeirri sem ætti að
gilda fyrir október
Hins vegar væri Ijóst að á skránni
væru nöfn margra starfsmanna sem
nú væru hættir og nöfn þeirra, sem
hefðu komið eftir 15. feb og væru
fastráðnir vantaði Fulltrúi Kjara-
deilunefndar vildi fá Ijósrit af þessari
starfsmannaskrá og taldi, að hún
nægði nefndinni til upplýsinga í
málinu Síðan gerist ekkert þar til
10 október Um eftirmiðdaginn um
kl. 1 6 30. mætti fulltrúi Kjaradeilu-
nefndar á skrifstofu ríkisspítalanna
með umrædda starfsmannaskrá og
skýrði fyrir mér að skrifstofustjóra
skrifstofu ríkisspítalanna um ákvörð-
un Kjaradeilunefndar, hverjir af
starfsmönnum rikisspitalanna
mættu vinna i verkfalli BSRB og
hverjir ekki. Var farið yfir stöðu allra
deilda spitalanna með fulltrúa-Kjara-
deilunefndar.
Ákvörðun Kjaradeilunefndar var
sú, að í Landspitalanum ættu 10
menn að leggja niður störf, i Vifils-
staðaspítala 10 menn, í Klepps-
spítala 1 2 menn í Kópavogshæli 8
menn. Á skrifstofu rikisspitalanna
áttu allir félagar i samtökum BSRB
að leggja niður störf, að undantekn-
um framkvæmdastjóra Þeir starfs-
menn spitalanna, sem áttu að
leggja niður störf voru sem hér
segir: Á Landspitalanum 5
iðnaðarmenn. 2 menn á lóð spital-
ans, 2 bókaverðir i læknabóka-
safni og félagsráðgjafi i Hátúns-
deild.
Á Vífilsstaðaspitala áttu 5 iðnaðar-
menn að leggja niður störf, 1 um-
sjónarmaður með lóð spítalans, 1
verkamaður, 1 aðstoðarmaður, 1
saumakona og 1 félagsráðunautur.
Á Kleppsspítalanum 2 iðnaðar-
menn, 1 yfirsaumakona, 5 félags-
ráðgjafar, 2 aðstoðarmenn félags-
ráðgjafa og 2 starfsmenn í sam-
komusal spitalans Á Kópavogshæli
3 iðnaðarmenn, 1 umsjónarmaður
með lóð, 1 aðstoðarmaður, 1 maður
í vakt- og flutningadeild, 1 sauma-
kona og 1 kennari á sjúkravinnu-
deild Allir aðrir starfsmenn rikis-
spítalanna, undantekningarlaust,
áttu að halda áfram óbreyttum störf-
um. Þá mátti kalla út til starfa, ef
nauðsyn krefði, þá starfsmenn, sem
var skipað að taka verkfallsstöðu
í viðræðu þeirri, sem fram fór á
skrifstofu rikisspitalanna, mánudag-
inn 10. okt. á milli fulltrúa Kjara-
deilunefndar og undirritaðs ásamt
skrifstofustjóra skrifstofu ríkisspítal-
anna var enginn ágreiningur um
þessi mál. Fulltrúi Kjaradeilunefndar
var beðinn að leita eftir undanþágu
fyrir 3 starfsmenn, sem áttu að fara í
verkfall og skrifaði hann niður hjá
sér nöfn þeirra. Var beðið um
undanþágu fyrir 2 starfsmenn i
sjúklingabókhaldsdeild skirfstofunn-
ar og gjaldkera riRisspítalanna Síðar
sama kvöld var með simtali við for-
mann Kjaradeilunefndar óskað eftir
undanþágu fyrir skrifstofustjóra
skrifstofu rikisspítalanna Kjaradeilu-
nefnd samþykkti beiðni skrifstofunn-
ar að undanskildum gjaldkeranum
Gjaldkerinn mátti þó kalla út til
starfa, þegar sérstök nauðsyn krefði
í framhaldi af ákvörðun Kjara-
deilunefndar voru strax skrifaðar
skrár yfir þá starfsmenn spitalanna,
sem ekki máttu vinna og þær sendar
til hlutaeigandi verkstjóra
Um kvöldið 10 október hafði
framkvæmdastjóri BSRB simsam-
band við undirritaðan og óskaði eftir
þvi, að við gerðum allt, sem við
Framhald á bls. 37.