Morgunblaðið - 04.02.1978, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. FEBRUAR 1978
17
í hita haráttunnar verður Aðalstræti f augum stjórnar „Torfusamtakanna“ að
dimmu og óaðlaðandi húsasundi, sem helst yrði notað til þess að komast í og úr
einhverjum „neðanjarðarbyrgjum“. — Hvaða óhlutdrægur maður er þessu sam-
mála? ,
að skyldu að viðhalda mannvirkj-
um i sem upprunalegastri mynd.
Eitt slíkt svæði var Bernhöftstorf-
an, annað verulegur hluti af
Kvosinni (sjá mynd). Auk þessa
skilgreindum við einnig ENDUR-
NÝJUNARSVÆÐI, Þar sem við
töldum rétt að núverandi mann-
virki væru verulega endurbætt og
FRAMKVÆMDASVÆÐI, þar
sem við töldum að nauðsynlegt
uppbygging gæti best átt sér stað
á næsta skipulagstímabili, m.a. til
þess að unnt væri að hlifa öðrum
viðkvæmari svæðum. Um einstök
atriði þessara tillagna vísast í
greinargerðir okkar til Þróunar-
stofnunar.
Af öðrum breytingartillögum
okkar við núgildandi aðalskipulag
má nefna tillögu um að Túngata
verði ekki tengd Grettisgötu,
(m.a. til þess að koma í veg fyrir
niðurrif húsa á þessari leið) — að
kröfur um bifreiðastæði á lóðum
verði minnkaðar til þess að draga
úr umferðarálagi og viðhalda sér-
kennum þessa borgarhluta, — að
auknu fé verði varið til þess að
koma í veg fyrir að kyrrstæðar
bifreiðar beri umhverfið ofurliði
— að göngusvæði verði aukin og
umhverfi gangandi fólks verulega
bætt — að stuðlað verði að auknu
lífi f miðbænum jafnframt því að
koma verði í veg fyrir að mið-
bæjarstarfsemi leggi undir sig að-
liggjandi íbúðarhverfi — að veru-
lega aukin áhersla verði lögð á
þjónustu almenningsvagna — að
trjágróður á svæðinu verði
verndaður, — að fólki á öllum
aldri verði auðveldað að búa í
gamla borgarhlutanum.
Við afgreiðslu skipulagstillagna
um endurskoðun á skipulagi
gömlu hverfanna greiddi
stjórnarmaður Torfusamtakanna,
sem jafnframt er fulltrúi Alþýðu-
bandalagsins í skipulagsnefnd,
atkvæði gegn öllum tillögum
okkar í þessum málum og þá einn-
ig því að Bernhöftstorfan verði
friðuð.
Ályktun stjórnar
Torfusamtakanna
Hver er þá stefnan? Hvað er
innihaldið í málflutningi þeirra
manna sem nú hafa hæst f fjöl-
miðlum og á útifundum? Hvaða
vandamál þykjast þeir vera að
reyna að leysa?
I sfðborinni ályktun stjórnar
Torfusamtakanna sem nýlega
birtist í fjölmiðlum er sett fram
gagnrýni á þær uppbyggingar-
hugmyndir umhverfis „Hallæris-
planið" sem að undanförnu hafa
verið til umræðu, sem er svo bros-
leg að furðu sætir að fullmenntað-
ir arkitektar geti átt aðild að
henni.
I fyrsta lagi er vitnað í skipu-
lagslög og fuliyrt að hér sé um
„ákaflega óeðlileg vinnubrögð“
að ræða, sérstaklega þar sem
endurskoðað skipulag brjóti f
bága við það skipulag sem verið
var að endurskoða. Flestum öðr-
um þætti víst til lítils unnið ef
skipulagið breyttist ekkert við
endurskoðun. Af hverju er eðli-
legra að taka mið, við gerð deilu-
skipulags á þessu svæði, en þeim
breytingum á aðalskipulaginu
sem borgaryfirvöld hafa nú þegar
samþykkt?
I tillögum okkar til Þróunar-
stofnunar borgarinnar höfum við
Iagt áherslu á að hér sé einungis
um grófa hugmynd að uppbygg-
ingu að ræða. Einnig höfum við
lagt áherslu á að komið sé á sam-
starfsnefnd sem í eigi sæti full-
trúar borgar, eignaraðila og ann-
arra hagsmunaaðila sem fullvinni
skipulagið áður en það verður
tekið til endanlegrar afgreiðslu,
og áður en hönnun einstakra
mannvirkja hefst, — þá væntan-
lega að staðfestu aðalskipulagi. —
Formaður Torfusamtakanna
a.m.k. ætti að sjá að hér er gert
ráð fyrir mun opnari umræðu og
samstarfi um skipulag en t.d. hef-
ur yfirleitt tfðkast í nýjum hverf-
um borgarinnar. Auk þessa höf-
um við eindregið lagt til að niður-
rif einstakra húsa verði ekki
heimilað fyrr en byggingar-
nefndarteikningar af væntanleg-
um mannvirkjum hafa verið sam-
þykktar. Hvað er óeðlilegt við
þessi vinnubrögð — hvaða lög
hafa verið brotin?
I öðru lagi er fullyrt af stjórn
Torfusamtakanna að engin bygg-
ingarsöguleg könnun hafi farið
fram á húsum á svæðinu. Þessi
fullyrðing er þeim mun broslegri,
þegar haft er í huga að undir
hana skrifar fyrrverandi ráðgjafi
borgarinnar sem fyrir rúmum 8
árum gerði einmitt slfka könnun
fyrir Reykjavíkurborg. Þá voru
orð hans þessi „Höfum við áður
beðið timhurhúsunum griða á
þeim forsendum að þau mýnduðu
samstæðar heildir, en vendum
okkar kvæði f kross f Miðbænum
og æskjum þess að timburhúsin
hverfi og við eignumst á ný full-
skapaðan og samræmdan Miðbæ“.
Viðvíkjandi Grjótaþorpinu vorum
við ósammála álíka dómi — við-
víkjandi gömlu húsunum um-
hverfis Hallærisplanið leiddi at-
hugun okkar til svipaðrar niður-
stöðu þótt við teljum æskilegt að
hús af þessu svæði verði flutt í
Grjótaþorpið til þess að þétta þá
byggð sem þar er nú. Þótt öllum
sé heimilt að skipta um skoðun er
það skelfing lítið trúverðugt hvað
höfundur þessarar byggingar-
sögulegu könnunar hefur gleymt
henni fljótt og skipt mikið um
skoðun á ekki lengri tfma.
í þriðja Iagi efast stjórn samtak-
anna um hvort unnt sé að hanna
íbúðir á þessu svæði svo þær
standist ákvæði byggingarsam-
þykktar og hvort hægt sé að
tryggja að þær verði notaðar sem
fbúðir. Hvort hér er um að ræða
vantrú viðkomandi arkitekta á
eigin getu eða ekki, skal ég láta
ósagt, en hitt vil ég fullyrða að
þetta er hægt. Ýmsar leiðir eru
einnig til að tryggja ákveðna
notkun bygginga, t.d. að þinglýsa
notkun sem kvöð á viðkomandi
fasteign.
I fjórða lagi fullyrðir stjörn
samtakanna að á því yfirbyggða
torgi sem gert þarna er ráð fyrir,
geti engan veginn þrifist nein
menning heldur þurfi að hafa
vopnaðan varðmann með hund til
stofnunar borgarinnar um byggð
við Hallærisplanið höfum við
vopnaðan varðmann með hund
til þess að passa fólkið. Þótt
stjórn Torfusamtakanna kunni
að þekkja dæmi þess að þetta
hafi einhvers staðar verið
gert, vitum við engin dæmi
þess að svona svæði þurfi meiri
vörslu en önnur miðbæjarsvæði
sérstaklega þar sem gert er ráð
fyrir að svæðið verði opið allan
sólarhringinn og að þar geti búið
rösklega 200 manns. Hvaða hugs-
andi maður vill leggjast gegn því
að óathuguðu máli, að búið sé til
yfirbyggt svæði í hjarta borgar-
innar fyrir unga sem gamla í stað
þeirra bifreiðastæða sem þar eru
nú, — svæði, þar sem unnt væri
að halda mótmælasamkomur og
hlusta á „poppara“ undir þaki,
jafnt nætur sem daga, — horfa á
listsýningar og leikrit, fá sér
kaffibolla og spjalla saman?
í fimmta lagi fullyrðir stjórn
Torfusamtakanna að viðfangsefni
það sem hér sé verið að fást við sé
„flóknara en svo að til séu nokkr-
ar „patentlausnir" á því“ — og er
það orð að sönnu. Krafa um frið-
un eða verndun án þess að bent sé
á raunhæfar leiðir til þess að
framkvæma hana er krafa um
slika „patentlausn". Með endur-
skoðuðu aðalskipulagi gamalla
hverfa borgarinnar er verið að
reyna að ráða bug á fjölþættum
vandamálum sem sennilega þarf
meiri þekkingu á skipulagsfræð-
um eða vilja til að skilja, en stjórn
Torfusamtakanna hefur yfir að
ráða. Þó hefði mátt búast við því
af formanni Torfusamtakanna
sem bæði er fyrrverandi for-
maður Arkitektafélags íslands og
núverandi ráðgjafi Reykjavíkur-
borgar f skipulagsmálum að hún
stæði að uppbyggilegri gagnrýni á
verk annarra arkitekta, en að
staðhæfa að þau „stefni í öfuga
átt“, — ef markmiðið er að stuðla
að betri byggingarlist og betra
heildarumhverfi fyrir fólk.
G.O.
Afli Sandgerðis-
báta yfirleitt rýr
Sandgerði 3. feb.
AFLI Sandgerðisbáta var í
janúarmánuði 1449 lestir í
408 sjðferðum. Er þetta
140 lestum minni afli en í
janúar í fyrra en þá voru
farnar 476 sjóferðir í janú-
ar enda var tíðarfar þá
með eindæmum gott.
Milli 30 og 40 bátar róa
daglega frá Sandgerði og
er afli þeirra yfirleitt
frekar rýr en góðir róðrar
inn á milli. AflahæstU
bátarnir í janúar eru þrír
línubátar, Freyja með 118
lestir í 18 sjóferðum, Gunn-
hildur 86 lestir í 17 sjóferð-
um og Arnarborg 86 lestir í
19 sjóferðum. — Jón.
Myntsöfnun
fyrir byrjendur
Þridji þáttur
t tveimur undanförnum mynt-
þáttum hefi ég komið með
nokkrar leiðbeiningar handa
byrjendum i myntsöfnun og
mun hér haldið áfram á sömu
braut.
Myntsafnarar skoða ekki
hvern pening sem dauðan hlut
er ef til vill hefur, eða hafði,
eitthvert verðmætagildi, held-
ur sem einn í fjölskyldu, sem
myntsafnarinn er i vinfengi
við. Hver og einn peningur seg-
ir hluta af sögu síns tíma. Einn
eyrir er i augum manna i dag
ekki mikils virði, en hann var
þa$ fyrir föður minn, sem fékk
sem strákur einn eyri á timann
sem sín fyrstu laun. Laun, sem
auðvitað voru lág og voru meira
viðurkenning á vilja hans til að
vinna, heldur en einhver
ákveðinn taxti. Ég man líka eft-
ir karamellukúlum á einn eyri
á árunum fyrir strið. Einseyr-
ingar slegnir eftir strið höfðu
hver um sig ekki mikinn kaup-
mátt, en voru samt nauðsynleg
mynteining þá. Það þarf því að
líta á einseyringana sem vini
sem einu sinni máttu sin ein-
hvers, en eru nú búnir að ljúka
sinu dagsverki. Þegar þið
eignist peninga, hvort heldur
eru stórir eða smáir skuluð þið
skrifa hjá ykkur hvar þið feng-
uð þennan pening. Haldið smá
dagbók um peningana og reyn-
ið að frétta eitthvað um hvern
pening frá þeim sem þið fenguð
hann frá. Það getur seinna
glætt minningarnar að rifja at-
vikin upp og þannig getur lítill
peningur orðið til að treysta
gömul vináttubönd.
I dag ætla ég að minnast á
einnar og tveggja krónu
peninga. Ennþá erum við að
fjalla um mynt, sem slegin var
eftir að ísland varð lýðveldi, en
fyrsta mynt lýðveldisins er frá
1946.
Krónupeningar eru með ár-
tölunum:
1946, 1957, 1959, 1961, 1962,
1963, 1965, 1966, 1969, 1970,
1971, 1973, 1974, 1975, 1975 og
1977.
Það má segja að það séu tveir
krónupeningar með ártalinu
1973. Það ár lét Seðlabankinn
slá krónupeninga bæði í
Kanada og á Englandi, en
annars hefir öll lýðveldismynt-
in verið slegin á Englandi.
Kanadakrónan er öðruvísi en
sú enska.að þvi leytinu til, að
þar eru 3 í ártalinu 1973 opnari
en á enska peningnum. Margir
myntsafnarar hafa krónu-
peninga frá báðum þessum
Mynt
eftir RAGNAR
BORG
sláttum i safni sínu. Allir
krónupeningarnir eru gylltir,
nema tveir þeir nýjustu, sem
eru úr áli eins og kunnugt er.
Tveggja krónu peningurinn
yar aðeins sleginn fimm sinn-
um, árin: 1946, 1958, 1962, 1963
og 1966. Þykki túkallinn er frá
árinu 1966. Hann er auðþekkt-
ur, er miklu þykkari en venju-
lega sláttan og er 2 grömmum
þyngri.
Munið að nýir peningar eru
beztir og veljið því úr þá
peninga sem minnst sér-á af
sliti og munið að aldrei má
fægja peninga.
Þegar mynt er sett í albúm er
það oftast svo að ártölin eru
látin snúa upp. Takið því einn
pening af hverri gerð og látið
hina hliðina snúa upp svo hægt
sé að sjá hvernig báðar hliðar
líta út. Skorðið hvern pening
vel af svo peningarnir rispi
ekki hvorn annan og verndið þá
fyrir ryki og óhreinindum.
Tveggjakrónumyntin hefir
verið innkölluð, en krónumynt-
in er enn i umferð.
Myntsafnarar
Munið aðalfund M.vnt-
safnarafélags tslands f
Norræana húsinu á morg-
un, sunnudag, klukkan 2.
EF ÞAÐ ER FRETT-
NÆMT ÞÁ ER ÞAÐ í
MORGUNBLAÐINU