Morgunblaðið - 18.04.1978, Síða 46

26
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR .18. APRÍL 1978
Nú er komið að því að tala um 4 síðustu
spyrnurnar sem við nefndum í 1. þætti, en
þær eru utanfótarspyrna, táspyrna, hné-
spyrna og hælspyrna. Þær eiga það allar
sameiginlegt, að notkun þeirra í leiknum er
fremur lítil. Hvers vegna? Jú, því er
auðsvaraö, þær víkja einfaldlega fyrir betri
■ og nákvæmari spyrnuaðferðum, spyrnuað-
ferðum sem þegar hafa verið nefndar.
Vegna þessa förum við ekki eins nákvæm-
lega í gegnum þessar spyrnuaðferðir sem
hinar fjórar fyrstu.
Utanfótarspyrna
Við þessa spyrnuaðferð verðum við
sjaldan vör þegar við fylgjumst með
knattspyrnuleik hér á landi. En þjóðir sem
lengra eru komnar á knattspyrnusviðinu,
nýta sér einnig þennan spyrnumöguleika til
samleiks og sendinga. Þessi spyrna hefur
einnig verið nefnd ytri-markaspyrna, og er
þaö vegna spyrnufiatarins sem er jarkinn
utanverður, rétt aftar litlutá.
Framkvæmdaratriði spyrnunnar er í
stórum dráttum það sama og við utanverða
ristarspyrnu. Við spyrnuna framkallast
Mynd 19
A: Leið knattar
fyrir spyrnuna
B: Leið knattar
eftir spyrnuna
snúningur á knöttinn, þar sem fóturinn
snertir knöttinn utanverðan. Á mynd 19.
getum við séð eitt dæmi um notkun
þessarar spyrnu. Knöttur sem kemur á móti
leikmanni, er sendur áfram með þessari
spyrnuaðferð. Við sveiflum fætinum létt
móti knettinum og er jarkinn látinn strjúkast
mjög utarlega við knöttinn. Við spyrnuna
breytir hann stefnu og fær á sig mikinn
snúning.
Táspyrna
Þessi spyrna var einu sinni mikið notuð,
en hefur nú orðið að þoka fyrir öruggari
spyrnuaðferðum. Þó kemur fyrir í einstökum
tilfellum, að þessi spyrnuaðferð er notuð. Er
það einna helst þegar leikmennirnir ná ekki
til knattarins á annan hátt. Þannig er t.d.
hægt að seilast til markskots eða bjarga
sér úr erfiðari varnarstöðu, já og jafnvel
senda knöttinn til samherja í síðustu lög,
pota.
Framkvæmd táspyrnunnar er sú sama og
við ristarspyrnu. Mismunurinn er aðállega
fólginn í stöðu ristarinnar, sem ekki er eins
rétt, heldur þannig að tær lendi á miðjum
Knatt-
spyrnu-
þættir
Janus Gudlau^ssoii íók saman
knetti. Á mynd 20 sjáum við hvernig
leikmaður nær knetti af fótum mótherja síns
með táspyrnu.
Hnéspyrna
Sú staða getur alltaf komið upp í leiknum,
að leikmaður fær knöttinn óviðbúinn, og
getur hvorki komið honum fyrir fætur sér né
skallað hann. En til að halda áfram ferð sinni
upp völlinn eða koma knetti í markið,
aðþrengdur mótherjum, nýtir hann hnéð til
að koma knettinum áfram.
Yfirleitt framkvæmdist þessi spyrna í
skrefinu áfram, þar sem við hæfum knöttinn
með hnénu ofanverðu. Framkvæmdaratriði
spyrnunnar er eiginlega það sama og við
beina ristarsþyrnu, en sjálf spyrnan er
frábrugðin eins og sést á mynd 21. Athugið
að horfa á knöttinn.
Hælspyrna
Hælspyrna á lofti er óörugg spyrna, og
notkun hennar í knattspyrnunni í dag er ekki
mikil, en þó sjást einstaka leikmenn
framkvæma hana á óvæntan og meistara-
legan hátt. Kostir hælspyrnunnar í leik felur
fyrst og fremst í sér hið óvænta. Má á
og horfum á hann allan tímann. Athugið vel
að loka ekki augunum um leið og skallað
er. Hreyfingunni fylgjum við eftir.
Höfuðspyrnunni getum við skipt í 3 hluta:
a) Bakhall.
b) Framsveifla, þar sem knöttur er hæfður.
c) Spyrnunni fylgt eftir, framhald fram-
sveiflu.
Athugið vel myndir 24 og 25, þær hjálpa
okkur að skilja framkvæmdaratriðin betur.
þennan hátt oft hagræða leikstöðinni
verulega.
Athugum fyrst framkvæmd hælspyrnu á
lofti:
Knöttur sem svífur yfir höfuð, er tekinn
þannig fram fyrir líkamann, að spyrnufæti
er sveiflað aftur og upp í mjaðmalið, slökum
í hnélið, en bolnum er hallað fram. Spyrnan
er svo framkvæmd með snöggri beygju í
hnélið. Armarnir hjálpa okkur til við
jafnvægið. Höfði er snúið til hliðar, til þess
að hægt sé að fylgjast með knettinum uns
hann nemur við hælinn.
Knöttur sem liggur eða veltur á jörðinni
má spyrna með hæl, ennfremur knetti sem
fellur niður. í báðum tilfellum er fóturinn
settur fram fyrst, en síðan sveiflað aftur í
mjaðma- og hnélið. Skýringarmyndir 22 og
23 eru einmitt um þessi atriði.
- 0 -
i nútíma knattspyrnu er tími til athafna
mjög takmarkaður. Mótherjinn er þegar
mættur þar sem knötturinn er og áreitir
okkur, og um leið minnkar athafnafrelsi
okkar með knöttinn. Við verðum því að
koma knettinum frá okkur — til næsta
samherja, áður en mótherjinn nær tökum á
honum. En það er ekki alltaf sem við fáum
knött þannig að við getum afgreitt hann
með hægra eða vinstra fæti, og nýtt okkur
þau spyrnuafbrigði sem við höfum þegar
talað um. Háir knettir berast einnig til ykkar
leikmanna meðan á leiknum stendur, svo að
þessir knettir eru því yfirleitt sendir (spyrnt)
með höfuðspyrnu eða skallaðir eins og nefnt
er á „knattspyrnumáli“. Þið veröið því að
vera fær um að framkvæma eitt tækniatriði
til viðbótar við að koma knetti frá ykkur —
að spyrna knetti með höfðinu — skalla
hann.
Höfuöspyrna (,,skalli“)
Leikmenn sem framkvæmt geta nákvæm-
ar höfuðspyrnur, sent knött til samherja,
varist hættulegu marktækifæri mótherja
(skallað knött frá marki) eða nýtt gott
tækifæri viö mark andstæðinganna með
höfuðspyrnu eru hverju liði mikilvægir.
Við getum framkvæmt spyrnuna í kyrr-
stööu, á hlaupum og einnig meö uppstökki
af öðrum eða báðum fótum. Með mismun-
andi beitingu höfuðs getum við ráðið stefnu
(svifbraut) knattarirrs. Einnig kemur það fyrir
að við sjá'úm leikmenn fleygja sér fram móti
knetti og skalla harm meistaralega í mark
andstæðinganna.
Höfuöspyrna (í kyrrstööu)
Grundvallaratriöin við framkvæmd spyrn-
unnar verðum viö að athuga vel sem og að
æfa þau vel ef við ætlum að ná góðum
tökum á þessu skemmtilega tækniatriöi
knattméðferðar:
Víö stöndum í gangstöðu, fæturnir bognir
nokkuð í hnjám og bolurinn hallast aftur.
Upphandleggirnir eru niður meö síðum,
bognir um olnboga. Hálsliðir stífir, hakan
dregin inn og ennið flatt við knöttinn.
Um leið og knötturinn nálgast kippum við
bolnum snöggt fram og höfuðið fylgir með
og færist gegn knettinum. Snörp rétta aftari
fótar hjálpar okkur einnig við áðurnefnda
hreyfingu. Knöttinn sköllum við með enninu
Spyrnan æfð:
1. Spyrnan æfð án knattar.
2. Spyrnan æfð við dingul, sbr. mynd 26
sýnir okkur.
3. 2 og 2 æfa sig saman. Annar kastar
knettinum, en hinn skallar til baka. Eftir
nokkrar tilraunir er skipt um hlutverk, sjá
mynd 27.
í næsta þætti bætum við við erfiðari
æfingum varðandi skallatækni og höldum
síðan áfram með tækniatriðin, svo nú er um
að gera að æfa sig vel og ná góðum tökum
á fyrstu 3 æfingunum.