Morgunblaðið - 18.04.1978, Blaðsíða 26

34
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 18. APRÍL 1978
Lárus Jónsson alþingismaður:
Útflutningsverðmætí lag-
metis tvöfölduð 1977
Samtals flutt út fyrir 1200 m. kr. -
en framundan eru tímabundin markadsátök
Á MEÐAN landhelgisdeilan stóð yfir og bókun 6 í
viðskiptasamningi við EBE tók ekki gildi, fóru innflutn-
ingstollar viðkomandi ríkja í 30% gagnvart íslenzku
lagmeti, j).á m. grásleppukavíar. Þá tók fyrir sölu á þennan
markað. Á miðju ári 1977 féllu þessir tollar niður. Þar með
sköpuðust þessum matvælaiðnaði okkar nýir möguleikar. í
Bandaríkjunum er og verið að byggja upp sölustarf, sem
miklar vonir eru bundnar við. Verðmæti útflutts lagmetis
tvöfaldaðist á liðnu ári. En nauðsynlegt er að fjármagna
sérstök tímabundin markaðsátök. Þetta kom fram í máli
Lárusar Jónssonar (S), er hann mælti fyrir nefndaráliti um
frv. til laga um breytingu á lögum um Sölustofnun lagmetis,
um 3% fullvinnslugjald.
Fullvinnslugjald
Lárus sagði að þingnefnd hefði
fallist á að 'h hluti Rjalds, sem
lajít yrði á fírásleppuhrognafram-
leiðendur yrði þeim fjreitt, en þeir
hefðu, einir hrojínaframleiðenda,
Kreitt 67? útflutninfrsfdald í 5 ár
til Þróunarsjóðs laftmetisiðnaðar,
án j>ess að njóta fríðinda úr
s^óðúm sjávarútvefts. Með þessari
laKabr. myndu þessir framleiðend-
ur einunfjis Kreiða 3% fullvinnslu-
fíjald en ekki önnur útflutninfjs-
fíjöld en önnur framleiðsla sjávar-
útvefís fjreiðir 6% útflutningsftjöld
í sjóði sjávarútvegsins.
Hugm.vndin um fullvinnslugjald
er rökstudd þannig, að álagninfí
þess geri íslenzkt hráefni dýrara
fyrir erlenda framleiðendur en
íslenzka. Séu tekjur af gjaldinu
notaðar til þess að örva sölu á
fuilunnum íslenzkum vörum úr
hliðstæðu hráefni, þá stuðlar þetta
gjald á tvennan hátt að meiri
fullvinnslu innlendra hráefna í
landinu.
Nefnd, sem skipuð var af iðnað-
arráðherra, setti fram þessa full-
vinnslugjaldshufímynd í mjög ítar-
legu nefndaráliti. I þessari nefnd
voru Árni Þ. Árnason form. frá
iðnaðarráðuneytinu, Jón B. Jónas-
son frá sjávarútvegsráðuneytinu
og Gylfi Þór Magnússon
framkv.stj. Sölustofnunar lagmet-
isiðnaðarins.
Iðnaðarnefnd þessarar háttvirtu
deildar fellst á að fullvinnslugjald
sé hentugt stjórntæki til þess að
hvetja á tvennan hátt til aukinnar
fullvinnslu íslenzkra hráefna í
landinu. Hún hefur einnig kynnt
‘Sér þá miklu þörf, sem er á því að
hvetja til stóraukins útflutnings á
íslenzku lagmeti og því leggur
nefndin til að frv. verði samþykkt
með fvrrgreindum breytingum.
Sölustofnún lagmetis var sett á
laggir með lögum frá 16. maí 1972.
Með þeim lögum var einnig komið
á fót Þróunarsjóði lagmetisiðnað-
arins. Samkv. lögum þessum
skyldi S.l. hljóta 25 m.kr. ríkis-
styrk í 5 ár og jafnframt voru þ.l.
tryggðar tekjur m.a. með 67?
útflutningsgjaldi á grásleppu-
hrogn.
Stjórn S.l. telur, að þrátt fyrir
ýmsa erfiðleika eigi að'stefna að
því að almenn dagleg sölustarf-
semi S.l. verði að standa undir sér
fjárhagslega með eðlilegum um-
boðslaunatekjum. Þess vegna hef-
ur ekki verið farið fram á áfram-
haldandi fjárstyrk úr ríkissjóði.
Þessi stefna kann að reynast erfið
í framkvæmd, einkum vegna þess
að umboðslaunatékjurnar stafa
eins og er að miklu leyti af fáum
stórum sölusamningum. Á þetta
verður þó að reyna á næstunni.
Á hinn bóginn verður ekki lögð
of rík áherzla á mikla þörf þess að
tryggja Þróunarsjóði lagmetisiðn-
aðarins hliðstæðar tekjur og áður.
Þetta er ætlunin að gera með
álagningu umrædds fullvinnslu-
gjalds og 1% útflutningsgjalds á
lagmeti, en það er veruleg íþyng-
ing fyrir íslenzka lagmetisfram-
leiðendur. Það sýnir, að þeir hafa
fullan skilning á nauðsyn málsins.
Raunar má á það benda, að 1%
gjald á fullunnið lagmeti samsvar-
ar 3% gjaldi á hráefni, þar sem
hráefni þrefaldast að meðaltali í
verði í lagmetisiðnaði.
Þróunarsjóður
lagmetis____________
Hlutverk Þ.l. eins og það hefur
verið skilgreint síðustu ár, er fyrst
og fremst að fjármagna sérstök
tímahundin markaðsátök. stuðla
að vöruþróun, hönnun nýrra um-
búða og hagræðingu í lagmetisiðn-
aði. Fjárfrekast af þessum verk-
efnum eru sérstök markaðsátök.
Á þessu sviði hefur Þ.l. þegar lagt
fram mikið fé, til dæmis til
greiðslu á halla af rekstri sölu-
skrifstofu í Bandaríkjunum, en
búist er við því að hún standi ekki
undir sér a.m.k. fyrstu 3 árin.
Stjórn S.l. hefur gert áætlun um
þörf Þ.l. fyrir fjármagn næstu ár,
til þess að sinna verkefnum sem
nú eru hafin og æskilegt er að geta
unnið að næstu þrjú ár. Iðnaðar-
ráðherra gerði grein fyrir þessari
áætlun í framsögu fyrir þessu frv.
Eg skal því ekki fjölyrða um hana,
aðeins geta þess, að lágmark er að
mati S.l. að verja þurfi 300 m.kr.
i"þessu skyni. Þetta ætti að takast,
ef þetta frv. verður samþykkt og
er þá miðað við að tekjur af
fullvinnslugjaldi hrogna nemi
40—50 m.kr. árlega; útfluttu lag-
meti um 15 m.kr. en afgangurinn
verði greiddur af þeim höfuðstól,
sem Þ.l. á nú. Á hinn bóginn er
ljóst, að rifa yrði seglin og hætta
sérstökum þróunarverkefnum og
markaðsátökum, ef þessar nýju
tekjur kæmu ekki tiL
Grásleppu-
_________kavíar___________
Rétt er að taka fram, að í
áðurnefndri áætlun Þ.l. er gert ráð
fyrir því að verja verulega fjár-
magni til þess að auka sölu á
fullunnum grásleppukavíar. Lang-
mikilvægustu markaðir fyrir
þessa vöru eru í Efnahagsbanda-
lagslöndunum. Á meðan landhelg-
isdeilan stóð tók bókun 6 ekki gildi
eins og kunnugt er. Tollar EBE
gagnvart Islandi á lagmeti, þ.á m.
grásleppukavíar fóru því í 30%.
Þetta tók_ fyrir söluna að
sjálfsögðu. Á miðju ári 1977 féllu
þessir tollar niður. Þar sem hér
er um merkjavöru að ræða, er þó
mikið og fjárfrckt verkefni eftir,
ef takast á að koma íslenzka
merkinu á markað á nýjan leik
svo um muni.
Þá er einnig áætlað að verja
verulegu fé úr Þ.l. til stuðnings
framleiðslu og sölu á þorskhrogn-
um. Eini umtalsverði markaður
þessarar vöru er í Bretlandi. Þar
njóta Danir, sem kaupa íslenzk
þorskhrogn og sjóða niður í
Danmörku, algerra tollfríðinda.
Þeir greiða engan toll en íslenzku
framleiðendurnir 10%. Full-
vinnslugjald á þorskhrogn jafnar
þarna að nokkru metin en meira
þarf til að koma, ef ekki á að veita
Dönum einkarétt á að fullvinna
íslenzk þorskhrogn fyrir þennan
markað.
Tvoföldun
útflutnings-
verðmæta
Þótt hér sé sérstaklega minnst
á framangreind brýn verkefni Þ.l.
næstu ár, eru þó að sjálfsögðu
mörg önnur á prjónunum, sem of
langt mál yrði upp að telja hér. —
Það tímabil, sem S.l. l.efur starfað
hefur verið mikið umbrotaskeið. í
kjölfar olíukreppunnar skall á
viðskiptakreppa í heiminum með
tilheyrandi minnkandi eftirspurn
lagmetis, sem er tiltölulega dýr
matvara og því viðkvæm í sölu
fyrir slíkum sveiflum. Tollar í
nágrannalöndunum hafa gert
ókleift árum saman að selja þessa
vöru á þeim mörkuðum. Nú er á
hinn bóginn að rofa til. Tollar eru
nú ýmist engir eða lágir í ná-
grannalöndum. I Bandaríkjunum
er verið að byggja upp sölustarf
sem miklar vonir eru bundnar við.
Það kom áþreifanlega í ljós á s.l.
ári, aðástæða er til aukinnar
bjartsýni á að auka megi sölu á
fullunnu íslenzku lagmeti og
margfalda með því verðmæti
hráefnisins. Þá rúmlega tvöfaldað-
ist verðmæti útflutnings lagmetis.
Það var meiri aukning útflutnings
en í nokkurri annarri iðngrein.
Samtals varð útflutningurinn
rúmlega 1200 millj. króna.
Við eigum að halda áfram á
sömu braut. Við þurfum að full-
vinna meira af íslenzku hráefni
með hverju ári og auka þannig
útflutningsverðmætin. Að þessu er
stefnt með frumvarpi. Því leggur
iðnaðarnefnd einróma til að það
verði samþykkt með þeim breyt-
ingum, sem hún hefur flutt.
Ný byggingaraðferð
sem sparar milljónir
Einangrunarplölum komiö fyrir í miöjum mótunum, síöan er steypt
utan um pær.
Sturla Einarsson byggingar-
meistari hefur nú hafist handa við
byggingu íbúðarhúss meö all
sérstæöum hætti, sem ekki hefur
verið reynt áöur hérlendis. Þessi
nýja aðferð mun spara mér a.m.k.
3,3 milljónir króna, auk ýmiss
konar hagræöis sem pessari
byggingaraðferö er fylgjandi, svo
sem aukinn byggingarhraði",
sagði Sturla í samtali viö Mbl. er
hann var heimsóttur í bygging-
una að Fellsási 6 í Mosfellssveit
fyrir helgina.
Að sögn Sturlu byggist þessi
nýja aöferö aðallega á því aö
einangrunarplastiö er steypt í
miðja veggi hússins, í stað þess aö
samkvæmt hinni hefðbundnu
byggingaraðferð er einangrunin
límd innan á veggi húsanna og
síðan múrað 1 — 2 sentimetra
þykkur veggur, þá kemur einangr-
unin, sem fest er með sérstökum
festitengjum og að lokum sjálfur
burðarveggurinn sem er 14 senti-
metra þykkur. En það er alger
bylting frá því sem áður var að nú
er burðarveggurinn að innan, sem
hefur marga góða kosti. T.d. eru
hús þannig smíðuö því sem næst
eldföst, því hitinn kemst engan
veginn í gegnum 14 sentimetra
þykkan buröarvegginn, en áður
þurfti aðeins aö komast í gegnum
1 — 2 sentimetra þykka múrhúð.
Þá má nefna að sprungur í
útveggjum hafa alltaf verið stórt
vandamál húsbyggjenda, en með
þessari aðferð er þaö aöeins
fræðilegur möguleiki aö leki geti
komist í gegnum sprungur þar sem
þá þyrftu sprungur á ytri veggnum
og burðarveggnum að standast
alveg á, sagði Sturla ennfremur.
Ef þessi byggingaraðferö er
notuð skiptir engu máli hvernig
Sturla Einarsson.
húsin eru í laginu, þaö er hægt að
teikna þau alveg eftir eigin höföi,
ekki eins og nú þekkist aö allt
verður að vera eftir fyrirfram
ákveðinni formúlu, svo hægt sé að
steypa. Það eina sem við þurfum
er sérstaklega fín steypa, sem
rennur vel í mótin og hana fáum
við hjá Steypustöðinni BM Vallá.
Við losnum alveg við að grófpússa
innveggi með hinu fyrrnefnda 1—2
sentimetra þykka steypulagi. Þurf-
um aðeins að fínpússa og er þaö
ekki svo lítið hagræði.
Hægt er að steypa alla hurða-
og gluggakarma strax í um leið og
veggir eru steyptir, svo og allar
rafmagnsdósir. Áður þurfti aö
brjóta upp á nýtt fyrir rafmagns-
dósum og vandkvæöum getur
verið bundiö að setja karma í eftir
á, steypan utan með hefur átt þaö
til að brotna hreinlega frá. Þá má
nefna að mun auöveldara er að
festa hina ýmsu hluti á veggina þar
sem þeir eru alveg „massívir" í
stað hinnar þunnu skeljar sem
tíökast. Hefur nokkuð oft komiö
fyrir aö skapar hafa hreinlega
hrunið niður af veggjum. — Nú
uppsláttarefniö viö þessa aðferð er
mun ódýrara en við hina hefð-
bundnu, viö notum aöeins kross-
viöarplötur.
Sá sem fyrstur fékk þessa
hugmynd er Agnar Breiðfjörð fyrir
um 12 árum síðan, en þá var ekki
áhugi meðal byggingarmanna á
því að reyna aðferðina. Það er
síöan þegar Óttar Halldórsson
verður forstjóri Rannsóknastofn-
unar byggingariönaðarins, aö
hann lætur gera nokkra könnun á
ágæti aöferðarinnar og voru niður-
stöður könnunarinnar mjög já-
kvæðar. Síöan líða nokkur ár, þar
til Agnar ákveður aö byggja
tilraunavegg með þessari aðferð í
„Portinu" hjá sér. Sú tilraun tókst
Framhald á bls. 33.