Morgunblaðið - 13.05.1978, Blaðsíða 2

34
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 13. MAÍ 1978
Engin þjóð hefur
gert jafn mikið á
jafn skömmum tíma
innar. Beizkju vegna þess sem
hann varð sjálfur að þola á
stríðsárunum, er nazistar út-
rýmdu nær allri fjölskyldu hans,
og þessi reynsla hafi fyllt hann
þvílíkri þráhyggju að hann sé
staðráðinn í að áldrei skuli
nokkur Gyðingur þurfa að
ganga í gegnum þær raunir og
þrengingar sem urðu hlutskipti
meginþorra kynslóðar hans.
Hann er svo sem ekki einn um
að hafa þessa afstöðu. Hver
einasti maður í Israel risi gegn
því samkomulagi sem fæli í sér
einhverja afarkosti fyrir Israel.
Öllum er í mun að í slíkum
samningi sé fyrst og fremst
tryggt öryggi landsins. En svo
ber á hitt að líta, að þar skilur
einnig með mönnum: þeir eru
langt frá því Gyðingar að líta á
það sömu augum hvaða skilning
beri að leggja í það og hvernig
um hnútana skuli búið.
Margir framámenn í Israel
eru þeirrar skoðunar að mat
Begins á aðstæðum sé ekki í takt
við raunveruleikann og vilja
ekki bera saman hernaðarlegt
mikilvægi þessara staða sem
hér er um að ræða. Vesturbakk-
inn eða Júdea og Samaría eins
og Begin kallar það og Gaza eru
honum heilagir staðir af því að
hann trúir því að þeir séu hluti
af „guðlegri arfleifð" sem eng-
inn Gyðingur megi afneita.
Menaehem Begin er orðlagður
fyrir hversu trúaður maður
hann er. Hann er líka mikill
öfgamaður og orðskrúðið allt
sem af hans munni gengur er
mikið. En þeir menn eru í
Knesset sem eru trúaðri en
Begin og halda langtum betur í
heiðri forna siði Gyðinga. Þessir
menn myndu margir hverjir
glaðir gefa frá sér Vesturbakk-
ann ef þeir tryðu því að örugg
trygging fengist fyrir því að þá
myndi friðurinn koma.
Það er ljóst að yfir hinum
fjölskrúðugu hátíðahöldum nú
hvílir skuggi óvissunnar. Það er
ekkert nýtt. En kannski er
óvissan sárari vegna þess að nú
þykjast menn hafa eygt friðinn
og síðan hvarf hann og Begin
gerir ekkert nema það að fá
almenningsálitið í heiminum
upp á móti sér. Um tíma var
búizt við því að sú gagnrýni sem
farin er að gera vart við sig í
ísrael vegna einstrengingslegr-
ar afstöðu hans yrði til að hann
segði af sér. Var þá Ezer
Weizmann sá sem sjálfsagðast-
ur þótti eftirmanna hans. Hann
er sagður snjall maður og
skörulegur, vitur í bezta lagi að
fróðra manna sögn, ákveðinn í
að gæta hagsmuna þjóðar sinn-
ar, en sveigjanlegri en Begin.
Að svo stöddu er ekki útlit
fyrir annað en Begin sitji enn
um hríð. A afmælisdegi Israels
beinir heimurinn vissulega sjón-
um sínum þangað og metur þau
afrek sem unnin hafa verið.
Sumir eru þó kvíðnir. Þó svo að
Begin muni leggja allt í sölurnar
fyrir málstað Gyðinga og jafn-
vel fórna fyrir það lífinu eru
þeir til sem telja að það séu
engin takmörk fyrir því hversu
mikið ógagn sá maður getur
gert, ef hann trúir því að það
sem hann geri, sé í guðs nafni
gert. Kannski megi bara sætta
sig við þá tilhugsun að Miðaust-
urlönd sé bólstaður kraftaverk-
anna og fyrst eitt af þessum
kraftaverkum gat komið Sadat
til að fara til Jerúsalems, segja
sumir, því skyldi þá ekki annað
kraftaverk geta komið vitinu
fyri>- M^nachem Begin?
Þessa skemmtilegu mynd tók ól. K. Magnússon ljósm. Mbl. af þeim Bcn Gurion, þáv. forsætisráðherra
ísraels og Ölafi Thors forsætisráðherra fslands, þegar sá fyrrnefndi kom hingað í opinbera heimsókn
í ráðherratíð sinni. Með þeim á myndinni eru konur þeirra. Ben Gurion hefur oft verið nefndur
„faðir Ísraelsríkis“ og ásamt með Goidu Mcir án efa í hópi þeirra baráttuglöðustu og kjarkmestu
hugsjóna- og þó raunsæismanna sem mótuðu fyrstu ár ríkisins.
Þessi þrjátíu ár hafa ekki
verið samfelld martröð. Langt í
frá. Uppbyggingarstarf Israela
hefur verið með þeim hætti að
til einskis annars er hægt að
jafna. Ekki finnst öllum Gyð-
ingum þó þær breytingar til
bóta. Samyrkjubúskapurinn
hefur dregist mjög saman, en
hann var áður merk undirstaða
í Israel. Utlit er fyrir að enn
muni draga úr áhuga hjá ungu
fólki í ísrael á slíkum búskapar-
háttum á næstu árum.
Nú eiga ísraelar sína millj-
ónamæringa. í næsta nágrenni
við þá búa enn frumherjarnir
sem berjast enn við að draga
fram lífið og skilja ekki til
fullnustu hvernig þróunin hefur
stokkið svona langt fram úr
þeim. Árið 1948 voru meðallaun
Israela um 50 ísraelsk pund á
mánuði eða um 200 doliarar. Nú
eru meðallaun um átta þúsund
pund og verðgildi þeirra hefur
rýrnað svo mjög að þessi upp-
hæð er aðeins jafnvirði um 500
dollara.
Golda Meir. Ilún var áttræð 1. maí sl. og hefur að mestu dregið
sig í hlé. Þó er vitað að mjög er til hennar leitað af flokksbræðrum
og hún varð ósjálfrátt mjög í sviðsljósinu þegar Sadat
Egyptalandsforseti fór í Jerúsalemsferðina í nóvember. Þá sagði
hún í samtali við Mbl. á Ben Gurion flugvelli, að í kveðjuskyni
hefði hún sagt við Sadat. „Ég vona ég fái að lifa það að friður
verði með þjóðum okkar.“

mW' v V. ;V ' / Wfk- l HH
Ilvarvetna í ísrael verður vart hinnar ströngu öryggisgæzlu. Á
baðströndum ganga vopnaðir verðir innan um strípaða
sólbaðsdýrkendur.
Ghaim Wiezmann,
fyrsti forseti ísraels.
Þegar Ísraelsríki var stofnað
var Tel Aviv smábær. Þar
þekktu allir alla. Nú er Tel Aviv
stórborg með breiðstrætum,
glæstum byggingum og umsvif-
um. En við margt er líka að
glíma. Innanríkisdeilur og
geysilegur efnahagsvandi hafa
tekið til sín mikið af orku
þjóðarinnar. Auðvitað þarf eng-
an að undra þótt smáþjóð á borð
við ísrael eigi í vök að verjast
á efnahagssviðinu þar sem svo
gífurlegur hluti tekna verður að
renna til hermála. En það
breytir því ekki að efnahagur
landsins veikist stöðugt, þrátt
fyrir aukna framleiðslu í land-
inu og mun svo fara áfram ef
áfram verður nauðsynlegt að
Hver verður framtíð
ísraels þegar eldmóður
framherjanna
er kulnaður?
ausa viðlika upphæðum til
hermála og varna landsins og
síðustu þrjátíu árin.
Ungir ísraelar, sem nú
spranga um breiðgötur Tel Aviv
og kveina og kvarta undan
hækkandi símreikningum og
lélegri strætisvagnaþjónustu,
eiga sjálfsagt erfitt með að sjá
þá mynd fyrir sér sem blasti við
árið 1948, þegar síma í Tel Aviv
mátti telja á fingrum sér og
tvær bensínstöðvar nægðu fyrir
þau fáu farartæki sem skröltu
um þröngar og holóttar göturn-
ar. Isskápar voru óþekkt fyrir-
bæri, loftkæling var nánast
hvergi. Konur gengu lítt til
hafðar. Samkvæmi árið 1948 var
að koma saman á heimili vinar,
sitja á sessum á gólfinu og
dreypa á appelsínusafa, borða
hnetur og tala um Israelsríki og
kraftaverkið og friðinn sem
kannski kæmi aldrei. Nú hefur
þessi mynd breytzt og fáir
drættir í henni þeir sömu og
árið 1948. Bjór verður æ vinsælli
í ísrael en mjög fáir Israelar
neyta áfengis svo að umtalsvert
sé. Engin ákvæði eru til dæmis
um refsingu við akstur undir
áhrifum áfengis, það myndi ekki
svara kostnaði að setja slíka
löggjöf, því að fáum myndi detta
í hug að brjóta hana.
Frumherjarnir bjuggu við
þröngan kost í örlitlum íbúðum
og létu sig ekki dreyma um eigið
húsnæði. Ung hjón bjuggu í einu
herbergi og þóttust góð. Nú vilja
ung hjón fá sér þriggja eða
fjögurra herbergja íbúð og
mikið kapp er lagt á að eignast
eigin íbúð. Það er líkt og
hérlendis. Þriggja til fjögurra
herbergja íbúð kostar um það
bil milljón ísraelsk pund, eða
um sextán milljónir íslenzkar.
En sem framfarir og velmeg-
un hefur aukizt og listir blómg-
azt hefur ýmislegt siglt í kjöl-
farið sem neikvæðara telst.
Sérstaklega hafa menn
áhyggjur af því hversu mjög
afbrot hafa færzt í vöxt. Svo að
það er ekki aðeins utanaðkom-
andi ógn sem að steðjar og það
veldur þeim áhyggjum.
Nú þegar Israel hefur verið
sjálfstætt ríki í þrjátíu ár blasa
nánast allir þeir erfiðleikar við
því sem mannlegt ímyndunarafl
getur gert sér í hugarlund.
Síðast en ekki sizt blasir hin
mannlega hlið við: þegar eld-
móður frumherjanna kulnar,
hvernig verður þá framtíð Isra-
elsríkis. Frumherjarnir eru að
falla frá, næsta kynslóð
kibhutznikkanna heldur í horf-
inu, en þegar lífsgæðakynslóð
stórborganna kemur til, hvert
verður þá framhald sögunnar?
En eins og Gyðingar hafa
lifað af munu þeir sjálfsagt
finna á því sæmandi lausn líka.
Og þessa hátíðisdaga ísraels-
ríkis verður sjálfsagt sungið
lagið sem ég heyrði á hvers
manns vörum þessa óraunveru-
legu daga í nóvember sl. og
hefur áður birzt á því lausleg
þýðing sem sakar ekki að
endurtaka hér í niðurlagi og
segir kannski allt sem segja
þarf um málið:
Kannski verður friður á
morgun
— Þá getum við setzt niður og
talað um uppskeruna, kornið,
daginn og veginn — um börnin
okkar
þá verður friður.
Og ef dagurinn á morgun
verður ekki bjartur
kemur næsti dagur og þá
verður kannski friður.