Morgunblaðið - 18.05.1978, Qupperneq 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR, 18. MAÍ 1978
Oskar Jóhannsson:
Brúsamjólkin aftur
„Samstarfsnefnd samtakanna
um lokun mjólkurbúða" skrifaði
greinargerð í Morgunblaðið 9.
þ.m., undir fyrirsögninni:
Sannleikurinn um
mjólkursölumálið.
Greinargerðinni mun vera ætl-
að að hrekja ummæli mín um þessi
mál, í Mbl. hinn 4. apríl s.l.
Eg þakka nefndinni fyrir að
vekja athygli á greininni og
staðfesta að í henni kom einmitt
fram sannleikurinn um mjólkur-
sölumálin, því ekki eitt einasta
atriði hefur verið hrakið, þótt sjö
manna nefnd hafi sameinað krafta
sína í þeim tilgangi.
Satt að segja hélt ég að ofan-
greindar sjö manneskjur hefðu
óskað þess heitast að mál þetta
væri gleymt og grafið.
Fellibylurinn „Lilja“
Þegar mest kvað að nefndinni
fór hún um sem fellibylur og hlífði
engu, sem á vegi hennar varð.
Veðurfræðingar skýra slík
náttúrufyrirbrigði kvenmanns-
nöfnum, og fer ég að dæmi þeirra
ágætu manna og kalla nefndina
fellibylinn „Lilju".
Eg reyni að mestu að sneiða hjá
skítkastinu í menn og málefni,
sem ekki voru að skapi „Lilju“, en
þá er harla lítið eftir.
Hafi einhver, sem þessar línur
les, verið svo óheppinn að missa af
greinargerð nefndarinnar læt ég
fylgja kaíla úr henni, með athuga-
semdum mínum.
ískar fer með rangt mál varðandil
aðalkjarna málsins. Skal leitast við|
að leiðrétta það hér.
Alvarlegast er þó að Óskar gagn-
rýnir Samtökin gegn lokun mjólkur-
búða fyrir að vera afturhaldsöm j
hreyfing, sem vilji halda í „gamlal
daga" hvað sem þaö kostar,,
Alvarlegasta rangfærslan>
í dag finnum við til samúðar
með gömlu vatnsberunum, sem
mótmæltu vatnsveitunni, og hafn-
arverkamönnum, sem mótmæltu
kolakrananum. Það fólk þekkti
aðeins þrældóm, eða atvinnuleysi.
Það óttaðist nýjungarnar, sem
tóku frá því þrældóminn, og þá
blasti hungrið við. í dag er öldin
önnur sem betur fer. Þegar hægt
er með breytingum að spara
vinnuafl og jafnframt að veita
betri þjónustu, á gamla lagið ekki
lengur rétt á sér.
Þegar atvinnuauglýsingarnar
fylla heilu síður dagblaðanna, er
algjör fásinna að reyna að telja
fólki trú um að heimurinn sé að
farast þótt 167 konur á Reykjavík-
ursvæðinu þurfi að skipta um
starf. Röskunin á vinnumarkaðin-
um var álíka mikil og ef tvær
konur í sjávarþorpi úti á landi
þyrftu að skipta um starf og hefðu
hálft ár til stefnu.
Mér varð víst á að líkja „Lilju“
við „afturhald", sem mun vera hið
versta blótsyrði meðal einhverra
sértrúarhópa. Ég fellst á að
„argasta íhald" er líklega nær
sanni.
IHver voru SámFökin gegn
[lokun mjólkurbúða?
Þau voru stofnuð á opnum fundi J
Ineytenda og mjólkurbúðakvenna il
liúli 76. Á þeim fundi voru u.þ.b. 60l
Imjólkurbúðakonur og milli 10—201
[neytendur. Var þar kosin 7 mannal
Inefnd afgreiðslukvenna og neytendal
Iok voru mjólkurbúðakonur i meiri-1
Ihluta í nefndinni.
Þá veit maður hvernig „Lilja“
varð til. 4 hlutar hennar voru
fulltrúar fyrir meiri hlutann af 60
mjólkurbúðakonum: þ.e. 31-60 af
167.
Þrír fulltrúar neytenda í nefnd-
inni fóru með umboð 10-20 sálna,
en eins og allir vita er hver einasti
íslendingur mjólkurneytandi frá
vöggu til grafar.
Eg sem var að vara við blekking-
um æsingahópa, lét sjálfur blekkj-
ast, því ekki datt mér í hug, að
umboðið hafi verið svona hæpið.
Gaman væri að hrekja ummæli
Óskars um betri þjónustu, betra
vörueftirlit og vöruverð. Erfitt er að
færa sönnur á þetta mál, en víst er
og nevtendur kvarta oft undan skorti
á ýmsum tegundum mjólkurvara
seinnipart dags.
Óskar getur ekki fullyrt eitt eða
neitt um þetta, allra sist með því að
vitna i Samsöluna. (Því hún mun
lýsa blessun sinni yfir það þótt
mjólkin vrði send til Aiaska, bara ef
hún fensii borj;að fyrir.) *'
Enginn efast um að fátt mundi
gleðja „Lilju" meir, ef hún gæti
það. Að áliti „Lilju" eru kaupmenn
gróðaþyrstir (eins og samsalan)
það svarar því ekki þorsta þeirra
að hafa tómar mjólkurhillurnar í
búðum sínum.
Hvernig komst Alaska inn í
þetta?
Skyldi vera laust starf í mjólk-
urbúð þar?
Týndi sjóðurinn
í þeim kafla eru einmitt staðfest
þau ummæli mín að álagning
lækkaði um 2,27 stig úr 13,37%
í 11,10% (þ.e. álagningin sjálf
lækkaði um 17%) nú er hún 10%.
Engar spákonur þurfti til að
Myndllst
Sýning Sigurðar
Örlygssonar
þessara verka eru snjöll, og sum
þeirra fyndin, en alls eru 43 verk
á þessari sýningu. Þarna eru
bæði litlar myndir og
hlemmi-stórar eftir mínum
mælikvarða, og ég á ekki auðvelt
með að gera upp á milli, hvort
litlu verkin eða þau stærri njóta
sín betur. En auðvitað er það
misjafnt. Sum viðfangsefni ná
sér betur á strik í stórum
stærðum, önnur verða áhrifa-
meiri á litlum fleti. Ég held, að
Sigurður Örlygsson sjái þetta
betur en ég, og frá þessu
vandamáli kemst hann furðu
vel.
Það er ýmislegt fleira, sem
tína mætti til um sýningu
Sigurðar á Kjarvalsstöðum. Þar
mætti bæði koma hóli og að-
finnslum á framfæri, en ég held,
að það sé ekki æskilegt. Hér er
á ferð hæfileikamaður, sem ef
til vill á eftir að gera hluti, sem
við verðum honum þakklátir
fyrir. Vonandi á hann fyrir sér
langan vinnudag og litríkan
feril. Þannig ætti hann að geta
fært okkur heim sanninn um að
list sé í sífelldri mótun og sé því
lífgjafi umhverfis síns, ekki
síður en umhverfið er lífgjafi
allra lista.
Valtýr Péturssun
I september í fyrra, var
Sigurður Örlygsson með einka-
sýningu á verkum sínum í
Gallerí Solon íslandus. Nú er
svo kómið, að Sólon er horfinn,
nema hvað hið skrautlega skilti
trónar enn við hlið Fjalakattar-
ins, en spilakassar og annað
þess háttar er nú innvolsið, þar
sem áður voru listaverk. Þannig
er veröldin. Það er fátt, sem
blívur, þegar aurarnir eru ann-
ars vegar. Því er svo komið, að
Sigurður Örlygsson, sem var
einn af forvígismönnum Gallerí
Sólon er kominn upp á Kjarvals-
staði með sýningu sína. Þessi
sýning Sigurðar hefur einnig að
geyma stærri verk en voru á
sýningu hans í Sólon fyrir
nokkrum mánuðum, en það er
vafamál, að hann hefði komið
sumum þessara verka fyrir í
Sólon. Það er annars óþarft að
vera með heilabrot um slíkt, því
að Sólon er farinn sína leið. Því
miður.
Það hafa ekki orðið nein stór
stökk í myndgerð Sigurðar á
þeim skamma tíma sem liðinn
er frá því er hann sýndi síðast.
En ég hafði gaman af aö sjá
hann Snata minn aftur, eins og
þeir sögðu stundum í sveitinni í
þá tíð og ef til vill enn. Sigurður
heldur sig enn við klippmyndir,
og nú hefur hann gert nokkur
stór verk, sem máluð eru á
léreft, en klippmyndatækni lögð
til grundvallar. Ég er ekki frá
því, að sum bestu verk á þessari
sýningu Sigurðar séu einmitt
þannig til orðin, en satt að segja
finnst mér, að meiri breytingar
hefðu átt að eiga sér stað hjá
jafn framsæknum og ungum
listamanni og Sigurður er. Hann
virðist á þessari sýningu vera
nokkuð bundinn vissri tækni og
hugmyndum, sem maður vænti
framhalds af á síðustu sýningu
hans. En þegar þess er gætt, hve
skammt er frá sýningu Sigurðar
í Sólon, er það ef til vill til of
mikils ætlast, að hann hafi
nýjungar á prjónunum, sem
komi á óvart. Nú má ekki skilja
þessi orð mín þannig, að ekkert
hafi gerst hjá Sigurði. En það
eftir VALTÝ
PÉTURSSON
hefur verið hægagangur á hlut-
unum, og ég er ekki alveg dús
við það. Menn, sem eru brenn-
andi í andanum, eiga að gera
tilraunir og jafnvel axarsköft til
að reka sig á og sjá, þorskast og
þróast. Öll kyrrstaða fyrir
listamenn er hættuleg og getur
hæglega ollið stöðnun. Ef það
kemur fyrir, er hlutverki þeirra
lokið, og menn ættu að taka til
hendi á öðrum sviðum.
Þetta er að mörgu leyti
ánægjuleg sýning hjá Sigurði,
og að mínum dómi eru þarna
verk, sem bera af. Nefni ég nr.
3, 14, 27, 34, 41 og 43. Nöfn
Guðmundur E. Sigvaldason:
Krafla og
leikreglur
lýðræðisins
Aðfaranótt laugardagsins 6. maí
1978 var Kröflumálið tekið út af
dagskrá. Utan dyra Alþingis stóð
þjóð með spurningu í augum.
Innan dyra sneru menn sér að
zetumálum. Svo auðvelt var að
afgreiða sautján þúsund milljón
króna mistök.
Örfáar staðreyndir standa eftir:
1) Ákvörðun um byggingu orku-
vers við Kröflu var tekin án þess
að fyrir lægi sönnun þess, að unnt
væri að vinna orku á svæðinu.
Orkustofnun gaf Kröflunefnd góð-
ar vonir um að orka fengist.
Kröflunefnd tók ákvörðun á
grundvelli vonarinnar.
2) Ákvörðun Kröflunefndar um
vélakaup var andstæð öllu skyn-
samlegu mati á umsögn Orku-
stofnunar og hefði átt að vekja
öflug mótmæli þeirrar stofnunar.
Mótmælin komu fram, en seint og
án nauðsynlegs styrks.
3) Náttúruöflin gripu inn í
málið þann 20. desember 1975. Þá
hefði verið unnt að endurmeta
stöðuna og stöðva framkvæmdir
vegna „æðri máttarvalda" (force
majeur).
4) Fjórir jarðvísindamenn við
Háskóla íslands skrifuðu orku-
málaráðherra bréf í janúar 1976
og ráðlögðu að öllum framkvæmd-
um við Kröflu yrði frestað unz séð
væri fyrir endann á náttúruham-
förum.
5) Orkumálaráðherra hét því að
ekkert yrði aðhafst við Kröflu á
meðan náttúruhamfarir héldu
áfram. Þó yrði unnið að styrkingu
mannvirkja vegna jarðskjálfta-
hættu.
6) Jarðskjálftum lauk í febrúar
1976. í marz varð þess vart í fyrsta
lagi að borhola fjögur framleiddi
brennisteinssýru og í öðru lagi að
land lyftist við Kröflu. Fyrra
atriðið sýndi að bergkvika hafði
ruðst inn í vatnskerfi svæðisins.
Það síðara benti til að Krafla
byggist til nýrra átaka.
7) Orkumálaráðherra ályktaði
að þrátt fyrir brennisteinssýru og
landlyftingu væri náttúruhamför-
um við Kröflu lokið. Kröflufram-
kvæmdir héldu áfram. Jafnframt
var því lýst yfir að opinbert álit
Orkustofnunar væri eina leiðarljós
ráðuneytis við töku ákvarðana
vegna Kröfluframkvæmda. Ráð-
leggingar sjálfstæðra vísinda-
manna á borð við fjórmenningana
frá Háskóla íslands væru óæski-
legar og þeim hafnað. Allar leiðir