Morgunblaðið - 31.05.1978, Qupperneq 16

Morgunblaðið - 31.05.1978, Qupperneq 16
16 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 31. MAÍ 1978 Staða Sjálfstæðisflokks Iumræöum þeim, sem fram fara þessa dagana um urslit sveitarstjórnakosninganna hefur athygli ekki sízt beinzt að atkvæðataþi Sjálfstæðisflokksins frá síðustu kosningum. Þegar rætt er um þetta atkvæöatap er aö sjálfsögðu miðað við úrslit sveitarstjórnakosninga voriö 1974. í þeim kosningum og þingkosningunum, sem fylgdu í kjölfarið, vann Sjálfstæðisflokkur- inn stórsigur. Þegar rætt er um atkvæðatap Sjálfstæðisflokksins nú er átt viö tap frá þeim sigri. Þess vegna er fróölegt að bera úrslitin nú saman við niðurstöðu í bæjar- og sveitarstjórnakosningum 1966 og 1970 til þess að fá eölilegra mat á stöðu Sjálfstæðisflokksins eftir kosningarnar á sunnudaginn var. í kosningum 1966 og 1970 hlaut Sjálfstæðisflokkurinn viðunandi útkomu og samanburður við þær gefur því nokkra vísbendingu um það, hvort Sjálfstæðisflokkurinn standi frammi fyrir alvarlegri röskun á fylgi sínu en sem nemur atkvæðatapi frá stórsigrinum 1974. Ef miðað er við atkvæðamagn Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík og kaupstööum landsins kemur í Ijós, að í kosningunum nú hlaut Sjálfstæðisflokkurinn 32,5% greiddra atkvæða í þessum þéttbýliskjörnum. Árið 1966 fékk Sjálfstæðisflokkurinn í þessum sömu bæjarfélögum 34,2% greiddra atkvæða og í kosningunum 1970 var þetta sama atkvæðahlutfall 35,4%. Af þessum tölum verður Ijóst, að úrslit sveitarstjórnakosninganna á sunnudaginn þýða að Sjálfstæöisflokkurinn hefur nú heldur minna fylgi en hann hafði 1966 og 1970. Til viðbótar þessu er ástæða til að vekja athygli á því, að Sjálfstæðisflokkurinn hlaut í kosningunum á sunnudag 39,9% greiddra atkvæða í kaupstööum og kauptúnahreppum. í Reykjavík hlaut Sjálfstæðisflokkurinn 47,5% greiddra atkvæða eöa heldur betra hlutfall en í borgarstjórnarkosningunum 1970 er Sjálfstæðisflokkurinn hlaut 47,2% greiddra atkvæða. Þá dugöi það hins vegar til þess að halda meirihlutanum í borgarstjórn en ekki nú. Þegar þessar tölur eru skoðaðar kemur í Ijós, að því fer fjarri, að Sjálfstæðisflokkurinn hafi beðið nokkurt afhroð í þessum kosningum. Kosningarnar 1974, alveg eins og kosningarnar 1958 færðu Sjálfstæðisflokknum fylgisaukningu, sem útilokað var að yrði varanleg, a.m.k. ekki meðan hann þarf að glíma við erfið vandamál í ríkisstjórn. Að því hlaut að koma í þessum kosningum, að sú fylgisaukning þá, færðist yfir á aðra flokka nú. Þessar staðreyndir draga ekki úr því mikla áfalli, sem það er fyrir Sjálfstæðisflokkinn að missa meirihlutann í Reykjavík en þær sýna, aö staða flokksins í landinu er þrátt fyrir það mun sterkari en mönnum kann að hafa virzt við fyrstu sýn í sþennu talningarnæturinnar. Alþýðubandalags Fylgisaukning Alþýðubandalagsins hefur ekki síður vakið athygli en fylgistap Sjálfstæðisflokksins miðað við síðustu kosningar. En fylgi Alþýðubandalagsins í Reykjavík í þessum kosningum nú er ekki einsdæmi. Kommúnistar hafa áður náð jafn langt og er gagnlegt að hafa það í huga. í borgarstjórnarkosning- um 1946 hlaut Sósíalistaflokkurinn, forveri Alþýðubandalagsins, jafn hátt hlutfall atkvæða og Alþýðubandalagið nú. í kosningunum til borgarstjórnar 1942 fékk Sósíalistaflokkurinn nær 24% greiddra atkvæða og í kosningunum 1950 hlaut sami flokkur nær 27% greiddra atkvæða. Alþýðubandalagið hefur því ekki komizt lengra nú en kommúnistar hafa áður náð en það breytir ekki því, að í atkvæðamagni kommúnista nú felst hætta, sem bregðast verður við. Staða Alþýðuflokks Isveitarstjórnakosningunum á sunnudaginn var bætti Alþýðu- flokkurinn við sig verulegu fylgi og verður að telja, að með þeirri fýlgisaukningu sé flokkurinn kominn úr þeirri hættu að missa fulltrúa sína á Alþingi en sú hætta var yfirvofandi miðað við úrslit kosninganna fyrir fjórurr, árum. En þegar fylgi Alþýðuflokksins í Reykjavík og kaupstööum landsins er athugað kemur í Ijós, að Alþýðuflokkurinn hefur ekki náð lengra en svo að endurheimta ríflega það hlutfall, sem flokkurinn hafði í kosningunum 1966 og 1970. í kosningunum nú hlaut Alþýðuflokkurinn 21,5% greiddra atkvæöa í bæjum landsins. í kosningunum 1970 fékk Alþýöuflokkurinn 19% greiddra atkvæöa og í kosningunum 1966 :kk flokkurinn 19,1% greiddra atkvæða í þessum bæjarfélögum. :aða Alþýðuflokksins meðal kjósenda er því svipuð nú og hún á Viöreisnarárunum, enda þótt hann hafi notið góðs af ijórnarandstöðu sinni undanfarin ár. Nýjar bækur frá Sögufélagi AÐALFUNDUR SegufólaKs var haldinn fyrir nokkru oic Ict þar dr. Björn Þorstcinsson prófcssor af starfi forscta fclaKsins er hann hcfur Kc*rnt sl'ðan árið 1965. Var honum þakkað forystustarf í 13 ár ok í tilcfni sextuKsafmadis dr. Björns hinn 20. marz s.l. hefur fclaKÍð nú Kcfið út afmadisrit honum til hciðurs. Var það kynnt frcttamönnum á fundi í Ka;r og saKði þá Einar Laxness nýkjörinn forseti SöKufélags m.a.i Hinn 20. marz s.l. varð dr. Björn Þorsteinsson sextugur. Af því tilefni gefur Sögufélag nú út afmælisrit honum til heiðurs vegna langra og góðra forystu- starfa í Sögufélagi og hins mikil- væga framlags, sem hann hefur innt af hendi í þágu íslenzkrar sagnfræði. Rit þetta, sem ber heitið A fornum slóðum og nýjum, hefur að geyma ritgerðir eftir Björn um margvísleg efni frá löngum ritferli hans. Rit þetta skiptist í 4 meginkafla: 1) Á [Cömlum slóðum 2) Um bækur 3) 3öfn og sagnfræðingar og 4) Menn 'jg minningar (en í síðasta kaflan- jm er m.a. nýsamið efni). Fremst ritinu er listi yfir menn og stofnanir, sem senda höfundi heillakveðjur á sextugsafmæli hans, og í bókarlok er skrá yfir ritstörf Björns Þorsteinssonar. í ritnefnd þessa verks eru Björn Th. Björnsson, Einar Laxness, Gunnar Karlsson, Jón Guðnason og Ragn- heiður Þorláksdóttir. — Telur Sögufélag, að mikill fengur sé í þessu riti og að mörgum þyki bókin forvitnileg. Sögufélag gefur einnig nú út Alþingisbækur íslands XIV bindi en þetta verk er eitt viðamesta og merkasta heimildarrit sem félagið hefur gefið út að sögn Einars, og eru þar saman komnar gerðabæk- ur Alþingis hins forna. „Hafa þær að geyma grundvallarheimildir um íslenzka þjóðarsögu, réttarfar, persónusögu svo og menningu og tungu þjóðarinnar," sagði Einar Laxness ennfremur. Sögufélag hóf útgáfu þessa verks árið 1912 og eru nú alls komin 14 bindi. Tekur hið síðasta yfir árin 1751 — 1765 að báðum meðtöldum og hefur Gunn- ar Sveinsson mag. art. skjala- Framhald á bls. 18 Einar Laxness (t.v.), nýr forseti Sögufélags, afhcnti dr. Birni Þorsteinssyni, sem var forseti félagsins í 13 ár, áritað eintak af bókinni A fornum slóðum og nýjum. Ljósm. Tax. Davíð Oddsson, borgarfulltrúi: Um kosningaúrslitin Við sjálfstæðismenn verðum að bíta í það súra epli, að vera nú um sinn sviptir forystuhlut- verki í Borgarstjórn Reykjavík- ur. En |>ótt við hörmum að hafa hlotið það hlutskipti að vera gert að taka út „refsidóm“ í annars stað megum við ekki láta hugfallast eða fara að ímynda okkur að virkið sé fallið í eitt skipti fyrir öll, né heldur að jæssi ómaklegu úrslit boði, að Sjálfsta'ðisflokkurinn hafi verið lagður að velli í Reykjavík. Allar líkur stóðu til þess að meirihlutinn félli fyrr eða síðar. Og ekki verður sagt að fall hans nú hafi verið mikið. Nokkrir tugir ;itkva>ða skildu á milli hans og sameinaðs fylgis |)riggja andstæðingaflokka. Þess vegna er broslegt þcgar andstæðingarnir tala um hrun hjá meirihiuta Sjálfstæðis- ntanna. En hvers vegna féll þá meiri- hlutinn einmitt núna? Skýring- arnar eru niargar og samverk- andi. Kyrir það fyrsta hafa jillmargir góðir Reykvíkingar talið að æskilegt væri að nokk- urt hlé verði gert á löngu valdaskeiði flokksins í Reykja- vík og þótt margt þessa fólks hafi vissulega óttást afleið- ingarnar af samhristingi þriggja ólíkra flokka þá hafi það viljað taka nokkra áhættu til að fá fram breytingar. Auövitað eiga slík sjónarmið nokkurn rétt á sér, þótt við sjálfstæðismenn höfum bent á vinstri ríkis- stjórnir sem víti til varnaðar, því áratugi hefur tekið að bæta úr því sem þ;er eyðileggja á 2—3 árum. I öðru lagi þá var ófáum orðið a;ði mál að hefna sín á þeim opinherum aðilum, sem hendi væru næstir, vegna þess, að löggjafavaldið hefði haft af þeim hluta nýfenginna launa- hækkanna. Þessu fólki er það til málsbóta, að það hefur orðið undir i baráttunni við heila- þvottaáhrif magnaðrar verð- bólgu, og því verið opið fyrir fölskum verkalýðsloddara. Þess utan er óneitanlegt, að ríkis- stjórnin hefur verið afarlítið sannfærandi í framgöngu sinni i kaup- og kjaramálum og ekki kunnað sér hóf í eigin eyðslu og fjárfestingu og hefur þetta hvort tveggja ýtt undir fdóm- greindarrugling meðal almenn- ings. En þrátt fyrir þessar málsbætur er ómótmælanleft, að í þcssum kosningum var bakari hengdur fyrir smið. Sárast eiga þó þeir kjósendur, sem létu glepjast af nokkuð vel útfærðu bragði andstæðing- anna, sem þreyttust seint á að fullyrða að engar líkur stæðu til þess að meirihlutinn félli. Þessir kjósendur sátu margir heima eða kusu aðra flokka í þeim tilgangi að veita sjálfstæðis- mönnum aukið aðhald, án þess þó að þeir ætluðu að fella hann frá stjórnvölnum. Undir þessa kjósendur ýtti svo jafnframt. að veðrið var óhagstætt til kjör- sóknar og menn töldu því ástæðulaust að taka á sig óþægindi til þess eins að veita trvggum meirihluta nokkur um- fram atkvæði. I 4. lagi verður ekki hjá því komizt að skoða framboðslista Sjálfstæðis- flokksins og velta því fyrir sér hvort hann hafi verið eins frambærilegur og kostur er. Ég er ekki rétti maðurinn til að fjalla um þessi atriði, en vil þó leyfa mér að fullyrða, að persónulegar vinsældir Birgis Isleifs Gunnarssonar tryggðu að úrslitin urðu ekki mun verri en raun varð á. Hins vegar hlýtur að orka tvímælis, hvort kjör- nefnd og fulltrúaráðsfundur gerðu rétt í að binda sig svo alfarið við prófkjörið, eins og gert var. En um það verða aðrir að fjalla. Um okkur frambjóðendur sjálfstæðismanna má enn spyrja, hvort við höfum hagað kosningabaráttu okkar of dauf- lega og ef til vill verið sjáifir þjakaðir af því andvaraleysi, sem við vöruðum kjósendur mest við. Um það þurfum við að fjalla í okkar hóp og með trúnaðarmönnum flokksins í fulltrúaráðinu í Reykjavík. Við sjálfstæðismenn göngum til leiks í minnihluta borgar- stjórnar vígreifir og fullir bar- áttuhugs, ákveðnir að vinna borginni það gagn sem við megum, þótt aðstaða okkar til þess sé vissulega orðin önnur og minni en áður. Auðvitað munum við gefa nýjum meirihluta starfsfrið og styðja hann til góðra mála, sem hann kann að vilja beita sér fyrir, því engum er alls varnað. En á hinn bóginn munum við jafnframt gæta þess af festu að skaðinn af vinstri stjórn í Reykjavík verði eins lítill og kostur er, en sporin hræða í þeim efnum. Við getum ekki túlkað úrslit kosninganna öðruvísi en svo, að vinstriflokkunum beri að gera tilraun til stjórnarsamstarfs og við hljótum að vísa hvasst á bug öllum hugmyndum um samkrull Sjálfstæðisflokksins og annarra flokka um borgarmálin, eins og komið er. Takist okkur að takmarka skaðann af vinstristjórninni í Reykjavík með mjög virku og kraftmiklu aðhaldi, þá spái ég því, að sjálfstæðismenn hafi þegar til lengri tíma er iitið, gott af þessu áfalli og við munum verða kallaðir að stjórn- völnum á ný strax við næstu kosningar og þá taki við nýtt blómaskeið framfara undir for- ystu sjálfstæðismanna í Reykja- vík. Utgefandi Framkvæmdastjóri Ritstjórar Ritstjórnarfulltrúí Fréttastjóri Auglýsíngastjóri Ritstjórn og afgreiðsla Auglýsingar hf. Arvakur, Reykjavík. Haraldur Sveinsson. Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Þorbjörn Guómundsson. Björn Jóhannsson. Baldvin Jónsson Aðalstrætí 6, sími 10100. Aöalstræti 6, sími 22480.

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.