Morgunblaðið - 12.10.1978, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 12. OKTÓBER 1978
Baldvin Tryggvason, íormaður Sambands íslenskra sparisjóða í ræðustól á aðalfundi
sambandsins sl. laugardag.
Samband ísL sparisjóöa;
Verðgildi sparifjárinn-
stæðna verði tryggt
SAMBAND íslcnskra spörisjóða hélt aðallund sinn sl. laugardas. 7. október. í Reykjavík og sóttu fundinn
sparisjóósstjórar og stjórnarmenn sparisjóða hvaðanæva að af landinu cn sparisjóðir í landinu eru nú 43. Fram
kom í skýrslu formanns samhandsins á fundinum. Baldvins Tryggvasonar, sparisjóðsstjóra í Sparisjóði
Reykjavíkur ok násrennis. að heildarinnstæður í 43 sparisjóðum landsins hafi verið í árslok 1977 15,3 milljarðar
króna og höfðu aukist um 44,6% á árinu en aJmenn innstaðuauknink' hjá innlánsstofnunum það ár var 42.9%.
Illutdeild sparisjóðanna í innlánsfé landsmanna hjá innlánsstofnunum jókst því nokkuð á árinu eða í 15,85% og
hefur cnn vaxið það scm af er þessu ári og var Mok ágúst sl. komin í 16%.
Þriðja stærsta
innlánsstofnunin
í landinu
Stjórn Sambands ísl. sparisjóða
efndi í vikunni til blaðamannafund-
ar í tilefni aðalfundarins. í upphafi
fundarins drap Baldvin Tryggvason
á sögu sparisjóðsstarfsemi hér á
landi og sagði að fyrst hefði verið
stofnaður sparisjóður hér árið .1852
og alls hefðu 4 sparisjóðir verið
starfandi er Landsbanki íslands var
stofnaður 1885. Alls hefðu verið
stofnaðir 93 sparisjóðir — 36 þeirra
hefðu verið sameinaðir bönkum, 3
hefði verið breytt í banka, 11
sparisjóðir hefðu verið lagðir niður
og væru því starfandi nú 43 spari-
sjóðir í landinu. Elsti starfandi
sparisjóðurinn er Sparisjóður Siglu-
fjarðar, sem stofnaður var 1872. „En
þrátt fyrir að sparisjóðunum hafi
fækkað halda þeir innlánshlutfaili
sínu miðað við aðrar innlánsstofnan-
ir,“ sagði Baldvin, „og ef litið er á
sparisjóðina sem eina heild eru þeir
nú þriðja stærsta innlánsstofnunin í
landinu næst á eftir Landsbanka
Islands og Búnaðarbanka Islands.
Sparisjóðirnir hafa haldið sínum
hlut þrátt fyrir áföll en þeir eru því
miður annars flokks bankastofnanir
að því er varðar löggjöf og stöðu
innan bankakerfisins, sem sést best
á því að þrír þeirra hafa breytt
starfsemi sinni í banka, því þeir telja
hag sinum betur borgið með þeim
hætti."
Brýnt að fá nýja
löggjöf um sparisjóði
Aðalfundurinn ræddi ítarlega
frumvarp það að nýjum lögum um
sparisjóði, sem lagt var fram í lok
síðasta Alþingis og ályktaði einróma
að fela stjórninni að vinna að
framgangi þess frumvargs með
nokkrum breytingum, sem fundur-
inn samþykkti. Bent var á að
núverandi löggjöf um sparisjóði væri
í mörgum mikilvægum atriðum úrelt
og brýnt að fá nýja og nútímalegri
löggjöf sem allra fyrst. „Við vonum
að þetta frumvarp ásamt þeim
breytingum, sem við leggjum til, nái
fram að ganga á þessu þingi, sem nú
er nýhafið," sagði Baldvin, „og með
þessum breytingum teljum við lík-
legt að fleiri sparisjóðir verði
stofnaðir í landinu. Með því að þetta
frumvarp nái fram að ganga ætti
staða sparisjóðanna að verða lík og
einkabankanna nú en eins og lögin
eru í dag er mikill munur á
starfsaðstöðu sparisjóðanna og
bankanna."
Aðspurðir um hvað það væri i
einkum sem skildi að bankana og
sparisjóðina í löggjöf nú nefndu
stjórnarmenn sambandsins, að
sparisjóðirnir hefðu nú ekki heimild
til að ganga í ábyrgð fyrir viðskipta-
vini sína en þessa heimild hefðu j
bankarnir hins vegar. Strangar j
reglur væru um upphæð lána, sem
sparisjóðirnir mættu veita hverjum
einstaklingi og væri sú upphæð lægri
en t.d. hjá einkabönkunum. Þá væru
ýmis töluleg atriði í löggjöf, sem
snerti sparisjóðina, löngu orðin of
lág og stæðu þeim fyrir þrifum.
Einnig þyrftu sparisjóðirnir að
starfa eftir ströngum reglum um
hvernig þeir ættu að haga lánveit-
ingum sínum. Síðast en ekki síst
hefðu sparisjóðirnir átt í miklum
erfiðleikum með að fá heimild til
starfrækslu útibúa. Það hefði fyrst
verið á síðasta ári, sem Sparisjóður
Keflavíkur hefði fengið að opna
útibú í Njarðvíkunum, nú væri
Sparisjóður Hafnarfjarðar að opna
eitt útibú en hins vegar hefði
Sparisjóður Reykjavíkur og
nágrennis óskað eftir því fyrir
tveimur árum að opna útibú en sú
umsókn hefði ekki verið virt svars
enn.
Heimamenn stjórna
sparisjóðunum
„Við óskum eftir þvi að þessi atriði
verði leiðrétt og sparisjóðunum búin
sama staða og bönkunum en það sem
líka skilur sparisjóðina frá bönkun-
um er það, að fólkið í heimabyggðun-
um, þar sem sparisjóðirnir starfa,
stjórnar þeim og það er fólk úr
heimabyggðunum, sem starfar við
þá. Nú er það þannig að sveitar-
stjórnir eða sýslunefndir kjósa
fulltrúa í stjórnir sparisjóðanna og
ábyrgðarmenn þeirra eru úr heima-
byggðinni. Þetta er trygging fyrir
því að það fjármagn, sem fólkið
leggur inn í sparisjóðina, verði notað
í þágu þess byggðarlags, sem spari-
sjóðurinn er staðsettur í,“ sagði
Baldvin Tryggvason, formaður sam-
bandsins.
Spariféð 42,5 mill-
jörðum minna í
árslok 1977 en 1970
Korsvarsmenn Sambands ísl.
sparisjóða lýstu á blaðamannafund-
inum áhyggjum sínum yfir því
hversu sparifé landsmanna hefði
stöðugt verið að rýrna í hlutfalli við
þjóðarframleiðslu. Hefði aðalfundur
sambandsins samþykkt eftirfarandi
ályktun einróma:
„Aðalfundur Sambands íslenzkra
sparisjóða haldinn í Reykjavík 7.
október 1978 minnir á, að eðlileg
sparifjármyndun er ein meginfor-
senda farsæls og trausts efnahags-
lífs í landinu.
Jón Magnússon, formaður SUS:
Staðreyndum snúið við
Þjóðviljinn „málgagn sósíal-
isma, verkalýðshreyfingar og þjóð-
frelsis" eins og hann kallar sig,
gerir aukaþing Sambands ungra
Sjálfstæðismanna að leiðaraefni
s.l. laugardag. Eins og við var að
búast, er leiðari þessi fullur af
rangfærslum, fölsunum og barna-
legum staðhæfingum. Staðreynd-
um er snúið við.
Þvi er haldið fram að ungir
sjálfstæðismenn vilji snúa aftur
til frjálshyggjuhugmynda
nítjándu aldar, en hafni raunsæis-
hyggju og framfarastefnu í
atvinnumálum. Með þessari
staðhæfingu er reynt að læða því
inn hjá fqlki að í raun séu skoðanir
ungra sjálfstæðismanna í ltilum
tengslum við nútímann, en b.vggist
á gömlum kreddukenningum, sem
fyrir löngu hafi verið varpað fyrir
róða. Ef ályktanir aukaþingsins og
málflutningur ungra sjálfstæðis-
manna er skoðaður, sést að hér er
einungis um óskhyggju Þjóðvilj-
ans að ræða. Ungir sjálfstæðis-
menn vilja byggja upp nýja sókn í
atvinnu- og efnahagsmálum
þjóðarimiar með því að taka upp
raunhæfa atvinnustefnu og draga
úr ægivaldi ríkisins yfir atvinnu-
rekstrinum í landinu. Við bendum
á nauðsyn þess að allur atvinnu-
rekstur og öll rekstrarform sitji
við sama borð hvað lánveitingar
og skattlagningu snertir. Við
uppbyggingu og fyrirgreiðslu til
atvinnugreina sé fvrst og fremst
miðað við arðsemi en ekki gamlar
kreddukenningar.
Þessar hugmyndir eru eðlilega
eitur í beinum þeirra Þjóðvilja-
manna, því þegar þær komast í
framkvæmd, verður skapaður heil-
brigður grundvöllur atvinnu- og
efnahagslífs í landinu. Það er
sennilega fátt sem aðstandendur
málgagns viðskiptaráðherrans ótt-
ast meira, því með þeim hætti
væri að verulegu le.vti kippt
fótunum undan Alþýðubanda-
laginu, sem nærist jafn vel á
glundroða í efnahagsmálum og
púkinn á blóts.vrðum fjósamanns
Sæmundar fróða forðum daga.
Staðreyndin er sú, að Alþýðu-
bandalagið er og hefur um langa
hríð verið kröfugerðaflokkur, sem
ekki hefur bent á neinar raunhæf-
ar leiðir í íslenzkum atvinnu-
málum. í því efni er Alþýðubanda-
lagið kyrrstöðuflokkur sem óttast
og berst gegn framfarasinnuðum
hugmyndum í þessum málum.
Hugmyndafátækt Alþýðubanda-
lagsmanna var rækilega dregin
fram í dagsljósið á þeim kapp-
Jón Magnússon
ræðufundum, sem ungir sjálf-
stæðismenn og ungir alþýðu-
bandalagsmenn efndu til á s.l.
vori. A hverjum fundinum á fætur
öðrum var málefnaleg örbirgð
ungra alþýðubandalagsmanna
opinberuð. Það kemur því ekki á
óvart, þó að Þjóðviljinn reyni nú á
alla lund að gera lítið úr hugmynd-
um ungra sjálfstæðismanna. Fyrr-
verandi ritstjóri blaðsins og
núverandi viðskiptaráðherra hefur
vafalaust ekki gleymt óförum
sínum á kappræðufundinum í
Njarðvík fyrir nokkrum mánuðum
síðan.
Skipulagsmál Sjálfstæðis-
flokksins var eitt meginviðfangs-
efni aukaþings S.U.S. í þeim
efnum voru settar fram ítarlegar
tillögur. í ofangreindum Þjóðvilja-
leiðara er fjallaö um þessi efni i
þeim stíl, sem blaðinu er svo
einkar geðfelldur. Mönnum eru
gerðar upp skoðanir. Síðan er lagt
saman og fengnar út rangar
niðurstöður og á grundvelli þeirra
eru síðan búnar til staðhæfingar,
sem eiga ekkert skylt við raun-
veruleikann.
Þjóðviljinn og ýmsir aðrir póli-
tískir andstæðingar Sjálfstæðis-
flokksins hafa rætt um sundrungu
innan Sjálfstæðisflokksins um svo
langa hríð að þeir eru farnir að
trúa því sjálfir að innan flokksins
logi allt í illdeilum og hver höndin
sé upp á móti annarri. Þessir
aðilar voru sannfærðir um það og
vonuðu að aukaþing sambands
ungra sjálfstæðismanna mundi
opinbera ágreining og þar kæmi í
ljós óeining í flokknum.
En þessar vonir urðu að engu.
Það kom í ljós, sem raunar var
vitað fyrirfram að sjálfstæðis-
Á undanförnum árum hefur spari-
fé sífellt farið minnkandi í hlutfalli
við þjóðarframleiðslu og aðgerðir af
hálfu stjórnvalda ekki reynst þess
megnugar að halda raunvöxtum og
tryggja þannig hag sparifjáreigenda.
Fundurinn leggur áherzlu á að
undinn verði að því bráður bugur að
tryggja á þann veg verðgildi spari-
fjárinnstæðna, að aukið verði traust
almennings á innlánsstofnunum
landsins og verðgildi íslenska gjald-
miðilsins."
Baldvin Tryggvason, formaður
sambandsins, benti í þessu sambandi
á að árið 1970 hefði heildarsparifé
landsmanna í innlánsstofnunum
verið 40% af þjóðarframleiðslunni
en árið 1975 hefði þetta hlutfall verið
komið niður í 27%. Hlutfallið hefði
lagast á árinu 1976 í kjölfar
vaxtaaukalánanna og hefði sú staða
haldist eitthvað fram á árið 1977 en
eftir það hefði hlutfallið farið niður
á við. „Það*hvernig sparifé lands-
manna hefur brunnið upp sést best á
því að sparifé landsmanna var í
árslok 1977 42,5 milljörðum lægra en
það hefði átt að vera miðað við sama
hlutfall af þjóðarframleiðslu 1970 en
í heild var sparifé í innlánsstofnun-
um í árslok 1977 99,2 milljarðar
króna. Ástæðan er auðvitað sú að
raunvextir hafa ekki verið í sam-
ræmi við verðbólguna og við erum
uggandi yfir þessu," sagði Baldvin.
Okkar hlutverk
að halda fram hlut
sparifjáreigandans
„Við teljum okkur fyrst og fremst
hafa það hlutverk að halda fram hlut
sparifjáreigandans," sagði Páll Jóns-
son, sparisjóðsstjóri hjá Sparisjóðn-
um í Keflavík „og því sendi fundur-
inn frá sér þessa ályktun." Ingi
Tryggvason, Sparisjóði Reykdæla og
einn stjórnarmanna sambandsins,
sagði að þeir sparisjóðsmenn teldu
lánsfé ekki vera of dýrt þegar menn
þyrftu ekki að skila jafn miklu aftur
eins og nú væri, og það væri því
eitthvað annað en háir vextir, sem
væri að sliga atvinnuvegina. „Eg lét
þau orð falla á aðalfundinum að
spariféð væri geymt vinnuafl. Þetta
fé hefur fólk geymt í innlánsstofnun-
um en verðgildi þess hefur ekki
haldið í við verðbólguna. Ef tryggja
á að sparifé haldi verðgildi sínu
verður sá, sem fær peningana að
láni, að greiða þann kostnað, sem
nauðsynlegur er til að féð haldi
verðgildi sínu,“ sagði Ingi.
Flóknar reglur um
vexti draga úr trausti
fólks á innláns-
stofnunum
Á aðalfundinum urðu að sögn
stjórnarmanna sambandsins miklar
menn ætla sér að standa saman og
vinna til baka það sem tapast
hefur og meira en það. Ungir
sjálfstæðismenn urðu á þinginu á
Þingvöllum fyrstir til þess að ræða
opirískátt fyrir opnum tjöldum um
vandamál flokksins og benda á
leiðir til úrbóta. Við hikum ekki
við að ræða veikleikana í starfi
flokksins og í okkar eigin starfi.
Slíka úttekt á vandamálum flokks-
ins óttast pólitískir andstæðingar
okkar mest. Þeir vita að það er
upphafið og þeir óttast það sem á
eftir kemur. Þeim er því í mun að
gera tillögur S.U.S. tortryggilegar.
Fyrir nokkrum árum var lagt út af
því í leiðara Þjóðviljans, að fram
hefði komiö sú skoðun á þingi
ungra sjálfstæðismanna, að ala
bæri markvisst á sundrungu í
röðum vinstri manna. Þessa
skoðun gerði blaðið misheppnaða
tilraun til að eigna mér og átti
ekki nógu sterk lýsingarorð um
það pólitíska. siðleysi sem þarna
kæmi fram. Það væri e.t.v. ekki úr
vegi að blaðið legði sama dóm á sín
eigin vinnubrögð.
Sjálfstæðisflokkurinn er það
stór flokkur að innan hans rúmast
mismunandi viðhorf til manna og
málefna, ólíkt því sem gerist í
öðrum flokkum hér á landi.
Umræður og skoðanaskipti innan
flokksins eru líka mun opnari en
gerist í hinum flokkunum. Þetta er
styrkur flokksins en ekki veikleiki,
svo lengi sem menn gera sér grein
fyrir nauðsyn samstöðu um endan-
leg markmið. Sú samstaða er fyrir
hendi og var rækilega undirstrik-
uð á aukaþingi S.U.S.