Morgunblaðið - 22.10.1978, Blaðsíða 1
Sunnudagur 22. október
Hamsun-fjölskyldan, aö Tore
undanskildum, á Norholm.
Frá vinstri, Arild, Ellinor,
Cecilia (sitjandi), Marie og
Knut Hamsun.
henni á eftir. Ég gat ekki búist við að
hún kannaðist við mig aftur. Þau
stigu út úr lyftunni, og ég á næstu
hæð fyrir ofan, gekk svo niður og hélt
biðinni áfram.
En eftir skamma stund komu
hjónin og gengu út. Það var svo sem
auðvitað að þau ættu áð sitja
kvöldboð hjá einhverjum vinum
sínum. Þá það, hugsaði ég, gekk út á
tröppur og horfði á þau ganga niður
nær mannlausa götuna.
En nú stansa þau, og Hamsun
svipast úm og segir: „Vi má sporge
noen.“ Hann talar mjög hátt eins og
títt er úm gamla menn, sem hafa
mikið til misst heyrnina.
Ég geng til þeirra og segi við frúna
á norsku að mér skiljist þau þarfnast
einhverra upplýsinga.
Hún þakkar mér og segir að svo sé.
Við erum stödd rétt hjá neðanjarðar-
brautarstöð og frúin spyr hvort
þaðan fari lest út á Breitenbach
Platz. Jú, beina leið, segi ég og býðst
til að ganga með þeim niður á stöðina
og sýna þeim hvar væri gefið til
ALDARFJÓRÐUNGI eftir dauða Knut Hamsuns er enn á
ný varla um annan mann meira talað um öll Norðurlönd en
hann, eftir útkomu hins mikla rits Torkild Hansens um
síðustu ár og sorgleg örlög hins mikla Norðmanns.
Morgunblaðinu var kunnugt um að Kristján Albertsson
mun vera síðasti íslendingur, sem hitti Knut Hamsun, og
við höfum beðið hann að segja frá því hvernig hið aldna
skáld kom honum fyrir, og hvað þeim fór á milli. Hér fer á
eftir grein Kristjáns Albertssonar.
Þegar
hitti Knut Hamsun
Það er svo sem ekki frá miklu að
segja, og ég hef áður minnst á fund
okkar Hamsuns, sem varð af tilvilj-
un, og með styttsta móti. En hann
gerðist á alvarlegum tíma í ævi
skáldsins. Hamsun stóð í stórræðum.
En það vissi ég ekki þá.
Ég vissi ekki það, sem ég nú les í
bók Torkild Hansens, að vorið 1943
ákvað Hamsun að freista þess að ná
fundum Hitlers til þess að kæra
Terboven, þýska landstjórann í
Noregi, fyrir glæpsamlega harðýðgi
og augljósan hug á að undirbúa
innlimun Noregs í Þýskaland.
Hamsun ætlaði að fara fram á að
Terboven yrði kvaddur heim og
annar skipaður í hans stað. En
hvernig ætti hann að ná fundi
Hitlers, sem um þessar mundir hafði
öðru brýnna að sinna en að taka á
móti frægum útlendum skáldum?
Hamsun þurfti að fara til Þýska-
lands í maí að sækja Ellinor dóttur
sína, sem hafði verið gift þar, var
skilin við mann sinn og veik, en þá
gæti hann. um leið orðið við ósk
Goebbels um að heimsækja hann.
Goebbels var mikill aðdáandi
Hamsuns, og hann myndi geta fengið
Hitler til að gefa sér tíma til að taka
á móti Hamsun.
Ég var staddur í skálanum á Hotel
Kaiserhof í Berlín 18. maí 1943 um
tvö-leytið, og sé Knut Hamsun koma
inn utan af götunni. Ég þekkti hann
strax. Þó kom hann mér unglegar
fyrir en ég hefði getað átt von á,
hann var nú nær 84 ára gamall.
Hann bar sig karlmannlega, var
hávaxinn og furðuléttur á sér, gekk
hratt að lyftunni og var horfinn.
Ég ætla ekki að reyna að lýsa því
hvernig mér varð við. En svo að
eitthvað verði í það ráðið skal ég geta
þess að mér hafði alla tíð þótt vænst
um hann af öllum skáldum, frá því ég
fimmtán ára gamall fyrst las nokkr-
ar bækur hans, og fannst yndislegra
að lifa eftir en áður.
Ég kom aftur á hótelið klukkan
sex, settist í skálanum, hugsaði mér
að hafa gætur á hvort Hamsun kæmi
ekki niður til kvöldverðar, en þá
ætlaði ég að reyna að fá borð sem
næst honum svo ég gæti séð hann
lengur og betur.
Ég hafði ekki lengi beðið þegar
Hamsun og kona hans komu inn á
hótelið og gengu að lyftunni. Það var
ekki vert að hætta á að ég sæi þau
kannski ékki aftur, svo ég gekk líka
að lyftunni, og varð þeim samferða
upp. Nú stóð ég þá augliti til auglitis
við Hamsun. Hann var ellilegri og
þreytulegri en mér fyrst hafði sýnst.
Hann tók ofan hattinn, þurrkaði sér
með vasaklút um ennið og sagði: „Det
er for meget, det — aldeles for
meget,“ eins og þau hjónin hefðu
þurft í mörgu að snúast um daginn.
Frú Marie Hamsun var fríð og mjög
geðug kona, tuttugu árum yngri en
maður hennar. Hún hafði verið í
Berlín nokkrum árum áður og þá
lesið upp úr verkum manns síns í
þýsk-norræna félaginu, og við
norrænu lektorarnir verið kynntir
kynna þegar sú lest komi, sem þau
eigi að taka.
Frú Hamsun spurði hvort ég byggi
á Hótel Kaiserhof. Nei, það gerði ég
ekki. En mér hefði þótt mikil gleði að
fá einu sinni á æfinni að sjá Knut
Hamsun, og því hefði ég farið inn í
lyftuna með þeim til að geta séð hann
ofurlítið lengur. Annars hefði ég hitt
frúna áður. Og ég minnti hana á
þegar við norrænu lektorarnir vorum
_kynntir henni, ég væii sá íslenski.
„Já, nú man ég,“ sagði hún, „og
| afsakið að ég skyldi ekki þekkja yður.
Og eins verðið þér að fyrirgefa áð ég
kynni yður ekki manninum mínum,
því hann heyrir svo illa að það getur
varla heitið að hann geti talað við
ókunnuga."
Sjá nœstu
síðu A