Morgunblaðið - 08.12.1978, Síða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 8. DESEMBER 1978
Fjöld
Böðvar Guðmundssoni
SÖGUR (JR SEINNI STRÍÐUM.
124 bls. Mál og menning. Rvík.
1978
SEX smásögur inniheldur þessi
bók. Ekki eru þetta stríðssögur —
nema þá óbeint. Fyrsta sagan
greinir t.d. frá styrjöldinni við
minkinn. »Minkur, — hræðilegt
nafn á hræðilegu dýri.« Næsta
saga heitir Hagnýti stríðs og
óvinaílugvéla og ber að sönnu
nafn með réttu: þýsk herflugvél
ferst og bændur hirða úr henni
það sem þeir teija nýtilegt. Að
Bókmenntlr
eftir ERLEND
JÓNSSON
öðru leyti er efni sagnanna úr
ýmsum áttum.
Ekki hef ég orðið tölu á
skáldverkum Böðvars Guðmund-
sonar sem birt hafa verið en þau
eru orðin nokkuð mörg: ljóða-
bækur, leikrit, sögur. Ætli Böðvar
sé ekki klárastur í leikrituninni?
Um sögur þessar er það helst að
segja að þær eru hvort tveggja: of
langdregnar og of yfirdrifnar.
Uppspretta skáldskaparins hefur
orðið að gosbrunni í huga skálds-
orða
ins þegar þær urðu til. Afleiðingin
er: of miklar málalengingar
kringum of lítið efni. Ég sagði líka
að sögurnar væru yfirdrifnar en
ætti kannski heldur að segja
ýkjukenndar. Þetta eru ýkjusögur.
Þetta eru á yfirborðinu gaman-
sögur. Þó er höfundurinn vandlæt-
ingasamur. Þetta eru með
nokkrum hætti heimsósómasögur
— höfundurinn lítur með söknuði
til þeirra liðnu tíma »áður en
tæknin hóf að eyðileggja mannlíf.«
Hann gerir grín að tilburðum
söguhetja sinna. Ég vil ekki kalla
það húmor, heldur grín, það er
rétta orðið. Fjör og galsi er í
höfundinum stundum allt að
stráksskapur. Að hinu leytinu er
hann svo að fárast yfir versnandi
heimi. Þetta eru skammtar sem
erfitt er að hrista saman svo úr
verði viðunandi — hvað þá listræn
blanda. Böðvar bjargar þessu svo
kalla má stórslysalaust en ekki
meira. Hann hefur á valdi sínu
tæknilega hlið málanna, kann að
byggja upp sögu, skrifa samfelld-
an stíl, koma orðum að hversdags-
legum hlutum og svo framvegis.
En orðaflaumurinn — dugnaður-
inn við að draga fram orð og
setningar og koma þeim fyrir á
pappírnum — gerir tómahljóð,
stríðið verður mestanpart púður-
skot. Dæmi upp úr sögunni um
þýsku herflugvélina:
Böðvar Guðmundsson
»Mikið vildi ég til þess gefa að
aldrei framar beri herferð fyrir
mín augu og mikið vildi ég til þess
gefa að ekki þyrftu ungir menn
framar að skilja eftir rifjahylki
sín og geirvörtur í frostgolu á
erlendum heiðum.«
Svona nokkuð getur maður nú
naumast kallað fornsagnastíl. Eða
hvernig hefði Bergþóra orðað »ég
var ung gefin Njáli« á þessu
tungumáli? »Mikið vildi ég til þess
gefa...« — mikið af hverju, hversu
mikið? Mér er skapi næst að taka
mið af lækkandi krónu og kalla
þetta verðbólgustíl: fleiri orð,
minni meining. Mér er líka skapi
næst að ætla að böfundurinn hafi
oft verið betur upplagður en þá er
hann samdi þessar sögur.
Að læra af myndum
William Barclayi
JESÚS FRÁ NASARET.
Sagan fylgir kvikmynd Francos
Zeffirellis, en handrit hennar
gerðu Anthony Burgess, Suso
Cecchi d'Amico og Franco
Zeffirelli.
Paul Ronald tók Ijósmyndirnar.
Andrés Kristjánsson íslenskaði.
Örn og Örlygur 1978.
I stuttum formála gerir William.
Barclay grein fyrir vinnubrögðum
sínum við ritun bókarinnar Jesús
frá Nasaret:
„Þessi bók er samin eftir hand-
riti Anthony Burgess að kvik-
myndinni Jesús frá Nasaret.
Kvikmyndahandritið var í mínum
höndum, þegar ég skrifaði hana,
og langir kaflar hennar eru
óbreyttir að öðru leyti en því, að ég
hef stytt þá nokkuð."
Barclay segir að námsháttur
enskumælandi þjóða hafi smám
saman breyst úr því að lesa bækur
„í þá aðferð að læra af myndum.
Þessi bók gæti því birt líf Jesú
mörgum, sem ekki geta hugtekið
það á annan hátt".
Bókmenntir
eftir JÓHANN
HJÁLMARSSON
Texta sínum lýsir Barclay beot
sjálfur með eftirfarandi orðum: „í
þessari kvikmynd og bókinni er
saga Jesú sögð blátt áfram og
vafningalaust. Engin tilraun er
gerð til æsiáhrifa. Sögunni er leyft
að streyma fram í einfaldleik og
tala á þann veg máli sínu“. Þótt
texti Barclays lúti lögmálum
kvikmyndarinnar er hann ítarleg-
ur og með ýmsum fræðilegum
innskotum sem að gagni koma
fyrir lesendur. Barclay er kunnur
fyrir bækur sínar um kristileg efni
og þýðingu sína á Nýja testament-
inu. Leiðsögn hans er því nokkurs
virði, til að mynda kaflinn Orða-
skrá og sögulegar skýringar í
bókarlok.
Fjöldi mynda úr kvikmynd
Francos Zeffirellis eru í bókinni.
Mynd og texti eiga samleið. Robert
Powell sem leikur Jesú fullorðinn
er ímynd þess Krists sem við
þekkjum af myndum fjölmargra
listamanna. Þetta er ekki kvik-
myndagagnrýni, en yfirleitt virð-
ist vel hafa tekist að velja í
hlutverk myndarinnar, að minnsta
kosti eftir ljósmyndum Paul Ron-
alds að dæma.
Andrés Kristjánsson hefur þýtt
texta Williams Barclays. Þýðing
hans er gerð af stakri vandvirkni.
Ég birti sem dæmi upphaf
fjallræðunnar í þýðingu Andrésar:
— Sælir eru þeir, sem í?era sér urein
fyrir fátækt eigin lffs. þvf aö blessun
KUðsrikis veitist þeim hér og nú.
Sælir eru þeir, sem syrgja sáran, því að
þeim verður veitt hughreystinK og
husitun.
Sælir eru þeir, sem eiga styrk sinn í
hójfværð, þvf að þeir munu erfa landið.
Sælir eru þeir, sem hungrar og þyrstir
eftir réttlæti guðs, því að þeir munu verða
saddir.
Sælir eru þeir, sem sýna iiðrum miskunn,
því að þeim mun verða miskunnað.
Sælir eru hjartahreinir, því að þeir munu
Kuð sjá.
Sælir eru friðflytjendur, því að þeir verða
kallaðir béirn guðs.
Sælir eru þeir. sem eru ofsóttir fyrir
trúnað við réttlæti (tuðs, því að þeir hljóta
blessun guðsríkis hér og nú.
Van Heusen
Made in England
■ T APFOINTMENT TO
HCR MAJE»TT THE OUEEN
RITI*M VAN HEUSEN CO. LTD..
SHIHT MANUrACTUHEHS
PP» :; ; S,
Style with Comfort
Aöalstræti 4 Bankastræti 7
Heimsþekkt gæöavara
— fáanlegar í meöal-
löngum og extralöngum
ermalengdum og í
miklu efnis- og
litaúrvali.
F jandinn hleyp-
ur í Gamalíel
- smásagnasafn eftir WiUiam
Heinesen komið út á íslenzku
Mál og menning hefur sent frá
sér smásagnasaínið Fjandinn
hleypur í Gamalíel eftir William
Heinesen í þýðingu Þorgeirs
Þorgeirssonar. Þetta er önnur
bókin í ritsafni þeirra verka
Heinesens sem enn hafa ekki
verið gefin út á íslenzku og sem
Þorgeir Þorgeirsson hefur tekið
að sér að þýða fyrir Mál og
menningu. Fyrsta bókin, skáld-
sagan Turninn á heimsenda, kom
út í fyrra.
Fjandinn hleypur f Gamalfel
(Gamaliels besættelse) kom fyrst
út á frummáli 1960. Safnið gefur
fjölbreytta mynd af sagnagerð
rithöfundarins. I fyrsta hlutanum
er að finna ýmsar af viðamestu og
þekktustu smásögum Henesens,
titilsöguna, sögurnar Atlanta,
Sálin og Jómfrúfæðing, þar sem
ein aðalpersónan er skáldið Einar
Benediktsson. Annar hlutinn er
settur saman úr ljóðrænum endur-
minningabrotum, einkum frá
uppvexti skáldsins í Færeyjum.
Siðasti hlutinn er einnig sprottinn
upp af slíku umhverfi, en þar eru
fornar minningar og æskuleikir
umsköpuð í ævintýri og skáldskap.
Þessi hluti hefur að geyma þrjár
efnisskyldar sögur.
Fjandinn hleyour í GamaKel er
202 bls. prentuð í Prentsmiðjunni
Hólum hf. Kápa og myndskreyt-
ingar eru eftir Zacharias Henesen,
son skáldsins. Útgáfa bókarinnar,
sem og hinnar fyrri, er styrkt af
Norræna þýðingarsjóðnum.
(Úr frétt frá forlaginu).
Adventukvöld í
Landakotskirkju
Eins og undanfarin ár gengst
Félag kaþólskra leikmanna nú
fyrir aðventukvöldi í Dómkirkju
Krists konungs, Landakoti. Þetta
aðventukvöld verður i dag, föstu-
dag 8. desember, kl. 8.30. Þar mun
Guðmúndur Gilsson leika á
kirkjuorgelið, Manuela Wiesler
leikur á flautu, Sophie Cartledge
leikur á hörpu og Ingveldur
Hjaltested syngur. Edda Björg-
vinsdóttir les ljóð eftir Stefán frá
Hvítadal, Gunnar P’riðriksson les
frásögn af upphafi jólasöngsins
„Hljóða nótt“ (Heims um ból) og
Björgvin Magnússon les jólaguð-
spjallið.
Allir eru velkomnir á þetta
aðventukvöld.
ísafold:
Skipalestin eftir
Antony Trew komin út
ÍSAFOLD heíur gefið út bókina
Skipalestin (Klebers Convoy)
cftir Antony Trew í þýðingu
Ilersteins Pálssonar.
Á kápusíðu segir m.a. um
skáldsögunat
„Það er langt liðið á árið 1944
og kafbátar Þjóðverja hafa goldið
mikið afhroð á Altantshafi — en
hættan af þeim er þó engan vegin
hjá liðin — sízt á siglingaleiðinni
frá Skotlandi til Nurmansk.
Stór skipalest — JW 137 — er á
leiðinni þangað með alls konar
nauðsynjar handa Rússum. Henni
er búin fyrirsát af 15 kafbátum.
Atlögu þeirra stjórnar Hans Kleb-
er, einn slyngasti kafbátsforingi
Þjóðverja".
„En Bretar þeir, sem vernda
skipalestina, eru engin lömb að
leika sér við — og sízt Redman á
tundurspillinum Vengeful.
Atgangurinn er harður og
misskunnarlaus og mannfall mikið
á báða bóga.“
Bókin er 222 blaðsíður að stærð,
prentuð og bundin í Isafoldar-
prentsmiðju hf.