Morgunblaðið - 28.12.1978, Qupperneq 10
10
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. DESEMBER 1978
Hans Hammarskjöld, sænskur, f. 1925: Rithöfundurinn Carl
Sandburg, 1955.
John Hertzberg, sænskur, f.
1871, d. 1935: Nafnlaus 1900.
Fritz Kempe, pýskur, f. 1909: Listamaöurinn Max Ernst, 1964.
Myndllst
eftir BRAGA
ÁSGEIRSSON
Alphonse Marie
Mucha, tékknesk-
ur, f. 1860, d. 1939:
Listamaöurinn
Paui Gauguin
spilar á orgel í húsi
Mucha við Rue de
la Grande
Chaumiere, 1895.
Irving Penn, amer-
ískur, f. 1917:
Rithöfundurinn
Truman Capote,
New York, 1965
Þúsund og ein ljósmynd
Ein eftirminnilegasta sýn-
ing, sem ég sá á ferö
minni um Noröurlönd
síöla sumars og í haust,
var tvímælalaust sýn-
ingin „Þúsund og ein
ljósmynd“ í Nýlistasafninu í
Stokkhólmi (Moderna museet).
Þaö var ekki aðeins, að' sýning-
in væri vel upp sett og myndirnar
flestar í sérflokki, vel teknar og
frábærilega vel unnar, heldur
sögöu þær mikla mannlífs- og
þróunarsögu.
Ljósmyndin í sjálfu sér er löngu
viöurkennd listgrein, hún á þaö til
aö afhjúpa á sláandi hátt skap-
gerö fólks, jafnvel drauma þess
og þrár. Gagnstætt hreyfimynd-
inni, er heldur stööugt áfram og
segir ákveöna sögu, nemur Ijós-
opiö þaö sekúndubrot eilíföarinn-
ar, sem hún er tekin á — er
skýrsla og skjalfesting verundar-
innar. Þetta sekúndubrot horfist í
augu viö þann, er skoðar mynd-
ina. Því verður ekki breytt, þaö
hefur verið innsiglaö á spjöld
sögunnar. Augnablikiö sjálft,
frammi fyrir sjáandanum, eins
konar kyrralífsmynd eilífðarinnar.
Tíminn líður frá þeim, er skoöar,
en myndin er jafnan eins, —
óumbreytanleg. Hún vekur ósjald-
an leyndar þrár og heilabrot,
hvort sem í hlut á mynd af
stórbrotnu landslagi, svipmiklum
einstaklingi, dulúöugri stemmn-
ingu eöa brotabroti af umhverf-
inu.
Þessi óumbreytanlega, sað-
fasta ró eilíföarinnar er Ijósopið
fangar, getur vakiö hjá skoðand-
anum margvíslegar kenndir, —
mann getur langað til aö ganga
inn í myndirnar, samsamast því
umhverfi og því augnabliki, er þær
voru teknar á. Máski langar mann
til aö kynnast fólkinu, sem
myndirnar eru af, og á þeim tíma,
er þær voru teknar. Þaö getur
vakið hjá manni reiði og von-
brigöi, aö þaö skuli vera hægt og
verður aldrei hægt. Fortíöina fær
enginn vakiö upp, því aö fólkiö er
annaöhvort eldra en á myndunum
eða löngu horfiö til feðra sinna og
sögulegir atburðir endurtaka sig
ekki. Stundum verður maður
afbrýöisamur út í þaö, að fólkið á
myndunum skyldi auönast aö
upplifa einhvern sögulegan eöa
dýrlegan atburö. Maöur getur
oröiö ástfanginn af persónunni,
sem myndin er af, eöa af því, sem
maður ímyndar sér, aö hún hljóti
að hafa verið. Mann getur dreymt
þessa persónu, hún getur ofsótt
mann í svefni og vöku, en einnig
verið manns góöa fylgja, er vekur
upp angurværö, óræöar kenndir
og vonir. Þannig spannar Ijós-
myndin óendanlegt sviö tilfinn-
ingalífsins.
Hið eina, sem Ijósopið getur
ekki og mun aldrei geta, er aö
afhjúpa óoröna atburði sem og
atburði, sem hafa gerst, þar sem
þaö hefur ekki verið nærri. Er
maður hugsar til þess, þá léttir
manni ósjálfrátt. — Fullkomleik-
inn á sér þá takmörk!
Hér á síöunni kynni ég örlítið
brot hins mikla fjölda ágætra
mynda á sýningunni í Stokkhólmi.
Bragi Ásgeirsson.