Morgunblaðið - 08.03.1979, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 8. MARZ 1979
Eru kjarnorkuvopn á
Keflavíkurflugyelli?
Nei, segir Benedikt Gröndal
Kannski, segir Gunnlaugur Stefánsson
Trúi ekki orði af því sem ráðherr-
ann segir, segir Stefán Jónsson
Á 61. fundi sameinaðs Alþing-
is síðastliðinn þriðjudag mælti
Svava Jakobsdóttir (Abl.) fyrir
tillögu sinni til þingsályktunar
um bann við kjarnorkuvopnum á
íslensku yfirráðasvæði. All-
margir þingmenn úr öllum
flokkum tóku til máls í umræð-
unni, og varð henni ekki lokið.
S.vava hóf mál sitt á því að
ræða um hve mikil hætta væri
því fylgjandi, að hérlendis væru
geymd kjarnorkuvopn. Ætti það
ekki einungis við um það að slík
vopn fyndust í varnarstöðinni í
Keflavík; slík hætta gilti einnig
þegar siglt væri á skipum búnum
slíkum vopnum inn á íslenskar
hafnir, eða flugi flugvéla yfir
landinu.
Þingmaðurinn minnti á að
allir flokkar hér á landi væru því
mótfallnir að vopn af umræddu
tagi væru geymd hér, og því
hefði jafnan verið haldið fram af
íslenskum yfirvöldum að þau
væri ekki hér að finna. — Hinu
gagnstæða hefði þó oft verið
haldið fram af ýmsum erlendum
sérfræðiaðilum á þessu sviði.
Þingmaðtorinn ræddi einnig
um samning sem nýlega var
gerður á milli Bandaríkjamanna
og Spánverja um herstöðvar þar
í landi; þar hefði það verið
sérstaklega tekið fram að kjarn-
orkuvopn skyldu flutt brott frá
tilteknum höfnum. Sagði Svava
það sína skoðun að eftirlit með
þessum málum hér á landi ætti
að annast hópur sérfróðra
manna, og að þeir ættu að hafa
algjöran og óskoraðan aðgang að
herstöðinni í Keflavík.
Benedikt Gröndal (A)
utanríkisráðherra tók næstur til
máls. Hann minnti einnig á þau
ummæli er Svava hafði viðhaft,
að allir íslenskir stjórnmála-
flokkar væru því andvígir að hér
á landi væru geymd kjarnorku-
vopn. Sagði ráðherrann að um-
ræður um þessi mál væru eðli-
legar, en allir þeir aðilar er
málið snerti og þekkingu hefðu
fullyrtu að slík vopn væri alls
ekki að finna hér á landi. Enda
hefði aldrei verið farið fram á
neitt slíkt af hálfu Bandaríkja-
manna. Utanríkisráðherra sagði,
að svo miklar varúðarráðstafan-
ir þyrfti að gera við slíkar
stöðvar, að ekki væri unnt að
koma slíku við í svo opinni
herstöð sem varnarstöðin í
Keflavík væri. Þá mætti einnig á
það minna að ef kjarnorkuvopn
væri hér að finna ættu Sovét-
menn að hafa haft af því vitn-
eskju, en þeir hefðu aldrei ýjað
að neinu slíku. Nú á dögum væri
þeim hins vegar í lófa lagið að
komast að öllu hinu sanna um
það mál, til dæmis með Ijós-
myndum úr gervihnöttum.
Þá vék Benedikt að samningi
um bann við útbreiðslu kjarn-
orkuvopna, sem íslendingar und-
irrituðu fyrir um það bil tíu
árum. Sá samningur hefði laga-
gildi á Islandi; skýrt væri kveðið
á um það að hér mætti ekki
geyma kjarnorkuvopn af neinu
tagi. Sagði ráðherra að bæði
Sovétmenn og Bandaríkjamenn
hefðu verið miklir hvatamenn að
þessum samningi, og ekki hefði
heyrst frá þeim um brot á
þessum samningi hvað snerti
Island. „En þessi samningur
sýnir ótvírætt, að íslendingar
hafa haft skýra og ótvíræða
stefnu í þessum málum síðastlið-
in átta til tíu ár,“ sagði Benedikt.
Hins vegar kvað hann eðlilegt að
þingsályktunartillagan færi til
utanríkismálanefndar, þar sem
hún fengi viðeigandi meðferð.
Friðjón Þórðarson (S) hóf
mál sitt á því að segja, að þar
sem málið ætti eftir að fá með-
ferð í utanríkismálanefnd, væri
ekki þörf á löngum ræðuhöldum
um málið að svo stöddu. Hins
vegar kvað hann það vel vera til
athugunar fyrir nefndina, að
hún Srygði sér suður á Völl til að
fundi hjá NATO kynntu sér
þessi mál betur á þeim vett-
vangi. Þá minnti Friðjón einnig
á öryggismálanefndina, og sagði
að ef til vill myndi tilkoma
hennar breyta einhverju um
upplýsingar þær er mönnum
bærust um þessi mál.
Einar Ágústsson (F) kvaðst
vilja endurtaka það sem fram
hefði komið fyrr við þessa um-
ræðu, að allir flokkarnir væru
andvígir að hér á landi væru
geymd kjarnorkuvopn. Hitt væri
spurning, á hvern hátt væri unnt
að fara eftir því að þessum vilja
væri fylgt, og hvernig mætti
tryggja það að umrædd tillaga
yrði annað og meira en viljayfir-
lýsing ef samþykkt yrði. Allt
slíkt kvað þingmaðurinn myndu
Sagði hann að nefndin ætlaði
að ræða málin af skynsemi, og
láta tilfinningaumræður ekki
móta alla afstöðu til þessara
mála eins og svo oft hefði viljað
brenna við; en hvort það tækist
yrði tíminn að leiða í ljós.
Páll Pétursson (F) kvaðst
styðja þingsályktunartillögu
Svövu Jakobsdóttur er hér væri
til umræðu. Kvað hann það ekki
vera víst að þjóðin ætti alltaf
utanríkisráðherra er væri jafn-
fús á að gefa yfirlýsingar um að
Islendingar vildu ekki kjarn-
orkuvopn í landi sínu, og þá
gætu lög af þessu tagi komið sér
vel.
Þingmaðurinn vék einnig
nokkrum orðum að öryggismála-
nefndinni, og kvað hann tilkomu
Málin rædd í sameinuðu þingi: Frá vinstri: Friðrik Sophusson (S), ólafur Jóhannesson
(F) forsætisráðherra, og Gils Guðmundsson (ABL), forseti sameinaðs þings.
skoða varnarstöðina af eigin
raun, en þangað kvað hann
nefndina aldrei hafa farið sér
vitanlega.
Varðandi það að Bandaríkja-
menn hafi ekki á síðustu árum
viljað svara því alveg af eða á,
hvort á Keflavíkurflugvelli væru
kjarnorkuvopn eða ekki, sagði
Friðjón, að það kynni að vera
eðlilegt, að sá sem byggist við
árás færi ekki að skýra frá því
fyrirfram með hverju hann
hygðist verja sig. Friðjón kvaðst
hins vegar geta tekið undir það,
að æskilegt væri að hér á landi
væru til sérfróðir menn er gætu
sagt fyrir um það hvort hér væri
að finna kjarnorkuvopn eða ekki,
og eins væri ef til vill æskilegra
að íslenskir þingmenn er sæktu
taka langan tíma og mikinn
undirbúning, og kvaðst hann
þeirrar skoðunar að íslendingár
væru mjög vanbúnir að taka að
sér eftirlit með þessum málum
nú.
Þá vék Einar að öryggismála-
nefndinni, sem þegar væri byrj-
uð störf, þó að þau væru að vísu
ekki mikil að vöxtum enn sem
komið væri. Nefndin ætlaði að
afla upplýsinga sem víðast að
um öryggis- og varnarmál hér í
þessum heimshluta, og hefði í
því sambandi meðal annars ver-
ið leitað upplýsinga frá stofnun-
um í Svíþjóð, Noregi, Danmörku,
Englandi og Kanada, og áður en
langt um líður munu upplýsing-
ar fara að streyma inn sagði
Einar.
hennar tvímælalaust vera spor í
rétta átt.
Gunnlaugur Stefánsson (A)
sagði það einkennilegt, eftir
allar þær umræður sem fram
hefðu farið á Alþingi um þessi
mál, að ekki skyldi enn hafa
verið gengið úr skugga um það
hvort hér væru raunverulega
kjarnorkuvopn eða ekki, það
væri eins og þetta væri eitthvert
feimnismál, en á sama tíma yxi
getsökunum fylgi.
Þingmaðurinn kvaðst vilja
beina þeirri spurningu til utan-
ríkisráðherra, hvort hann vildi
hér og nú gefa um það yfirlýs-
ingu, að gengið yrði í það að
kanna þessi mál og upplýsa það í
eitt skipti fyrir öll.
Gunnlaugur sagði, að ef til vill
væri þá menn að finna hér á
landi, bæði innan þings og utan, i
sem væru þeirrar skoðunar að
hér á landi ættu að vera geymd
varnartæki af fullkomnustu
gerð, og víst væri að þeir staðir
væru til á Keflavíkurflugvelli
sem væru það lokaðir, að þar
gætu hæglega leynst vopn af því
tagi sem verið væri að ræða um.
Þar færu einnig um flugvélar
sem væri það vel gætt að hæg-
lega gætu þær flutt kjarnorku-
vopn eða varning í þau án þess
að upp þyrfti að komast. — Rök
utanríkisráðherra um að kjarn-
orkuvopn finnist ekki á Kefla-
víkurflugvelli vegna þess hve
hann sé opinn eru því léttvæg,
sagði Gunnlaugur. Itrekaði hann
þá skoðun sína að ganga þyrfti í
að upplýsa þetta mál í eitt skipti
fyrir öll, annars héldu getsakirn-
ar áfram, og fólk er byggi í
nágrenni vallarins væri ótta-
slegið.
Stefán Jónsson (Abl.) kvaðst
ekki geta tekið undir þau orð
Gunnlaugs Stefánssonar, að yf-
irlýsing utanríkisráðherra
nægði til að hann treysti því að
eitthvað raunhæft yrði gert í
málinu. Gerði hann þá yfirlýs-
ingu Benedikts Gröndal, um að
Alþýðubandalagið fengi ekki að
sjá öll skjöl varðandi Nato eða
Varnarliðið, að umtalsefni.
Spurði Stefán hvort utanríkis-
ráðherra gæti virkilega ætlast
til þess að nokkur maður tæki
nokkurt mark á orðum hans á
Alþingi eftir slíka yfirlýsingu.
Beindi Stefán orðum sínum mjög
að utanríkisráðherra, og sagðist
ekki trúa orði af því sem hann
segði um þessi mál.
I lok ræðu sinnar vék þing-
maðurinn að óhappinu sem varð
á Spáni, í skipi Bandaríkja-
manna er geymdi kjarnorku-
vopn, og sagði hann, að yrði slíkt
óhapp hér á landi væri alls óvíst
að nokkur utanríkisráðherra
yrði eftir til að gefa yfirlýsingar
um þessi mál eða önnur, slík
væri hættan sem þessum vopn-
um fylgdi.
Að lokinni ræðu Stefáns var
umræðu frestað um málið.
Einar Ágústsson:
Af hverju
eru samningamir vid Fær-
eyinga ekki afgreiddir frá Alþingi?
EINAR Ágústson alþingis-
maður og formaður utanrík-
ismálanefndar Alþingis
sagði í ræðu á fundi sameín-
aðs þings á þriðjudaginn, að
furðuiegt væri að samning-
arnir við Færeyinga skyldu
enn
ekki hafa verið
greiddir frá Alþingi.
af-
Sagði Einar að fyrsta mál
á dagskrá þessa fundar hefði
verið „Fiskveiðiheimildir ís-
lendinga og Færeyinga", er
forseti hefði tekið það út af
dagskrá án skýringa. Kvað
Einar það sína skoðun að það
væri furðulegt að samningur-
inn skyldi ekki borinn upp til
staðfestingar, þar sem nú
þegar væri farið eftir honum
eins og hann væri endanlega
afgreiddur. Sagði hann
samninginn hafa verið tekinn
til afgreiðslu í utanríkis-
málanefnd, og hefði hann þar
hlotið skjóta afgreiðslu, og
allir nefndarmenn hefðu ver-
ið sammála um að mæla með
samþykkt hans.