Morgunblaðið - 16.03.1979, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 16. MARZ 1979
49
Umsjóni Gunnlaugur Sævar Gunnlaugsson
Sigurbjörn Magnússon
Tryggvi Gunnarsson
Frjálshyggjualda í MR
í Morgunblaðinu þann 30. janúar sl. eru birtar niðurstöður könnunar sem
gerð var á stjórnmálaskoðunum nemenda í Menntaskólanum í Reykjavík.
Þessa könnun framkvæmdi Vísindafélag Framtíðarinnar þann 29. sept. 1978
en af óviðráðanlegum orsökum voru niðurstöður ekki birtar fyrr. Þessi
skoðanakönnun gefur ákveðnar vísbendingar um pólitískar skoðanir
nemenda en hún vekur e.t.v. íleiri spurningar en hún svarar.
Fyrir u.þ.b. 5 árum var ástandið þannig í M.R. að upplag síðasta tölublaðs
Skólablaðsins það ár var brennt. Var þar um svo svæsinn komúnistaáróður að
ræða að blaðið þótti ekki birtingarhæft. En á þessum 5 árum hefur margt
breyst og skoðanakönnun Vísindafélagsins sýnir ótvírætt að nemendur hafa
gefið kommúnisma upp á bátinn og tekið ákveðna afstöðu með frjálsu
markaðskerfi. Það má því segja að á þessum 5 árum hafi frjálshyggjan sífellt
sigið á og nú sé hún enn að herða róðurinn því samkvæmt skoðanakönnuninni
telur meiri hluti nemenda í 3. bekk sig hægrisinnaðan og kýs helst að sætta
sig við frjálst markaðskerfi sem æskilegt hugmyndakerfi.
En ef við lítum nánar á niðurstöðurnar kemur í ljós að eldri bekkingar, 5.
og 6. bekkingar, telja sig frekar vinstrisinnaða og sósíalismi og jafnaðar-
stefna njóta meira fylgis meðal þeirra en hinna yngri. Þá vaknar sú spurning
hvort hér sé um að ræða síðustu leifarnar af þeirri vinstribylgju sem ætlaði að
tröllríða íslenskum menntaskólum í kjölfar stúdentaóeirðanna í Frakklandi
1968 eða er ný kröftug hægribylgja í uppsiglingu eða verða nemendur
vinstrisinnaðri er líður á seinni hluta menntaskólanáms? Eflaust má finna
mörg svör við þessum spurningum en reynslan verður samt að skera úr um
hvort hér sé um raunverulega frjálshyggjuöldu að ræða. Skoðanakönnunin
bendir ótvírætt til þess að slík alda sé í uppsiglingu, þess vegna þarf
frjálshyggjufólk að semeinast um að láta þessa öldu ekki brotna heldur hlúa
að henni og skila henni heilli til Háskólans svo hægt verði að hnekkja
meirihluta vinstrimanna þar. Það er tími til kominn.
Ýmislegt fleira merkilegt er að finna í skoðanakönnuninni. Greinilegur
meirihluti M.R.-inga er andvígur lækkun kosningaaldurs í 18 ár. Þá vaknar
sú spurning hvort ákveðnir menn niðri á Alþingi séu að reyna að afla sér
vinsælda með því að segjast vilja veita ungu fólki réttindi sem það vill í raun
ekkert með hafa. En þess verður að gæta að þessi könnun var gerð síðast í
sept. 1978 og þá voru umræður um þetta mál frekar skammt á veg komnar en
nú hefur því sjónarmiði vaxið mjög fylgi að lækka bæði lögaldur, áfengisaldur
og kosningaaldur í 18 ár og hætta öllum hringlandahætti með þessi
aldursmörk. Þetta samræmingarsjónarmið virðist njóta mikilla vinsælda ef
marka má niðurstöðu skoðanakönnunar L.M.F., Landssambands mennta- og
fjölbrautaskóla, um lækkun kosningaaldurs sem virtist í febrúarblaði
Barnings. En þar var mikill meiri hluti nemenda í öllum framhaldsskólunum
fylgjandi lækkun nema í K.R., en þar var stuðst við skoðanakönnun
Vísindafélagsins frá því í haust en skoðanakönnun L.M.F. var framkvæmd nú
nýverið.
í skoðanakönnun Vísindafélagsins er spurt hvaða flokk nemendur hefðu
kosið við síðustu alþingiskosningar hefðu þeir haft kosningarétt og einnig var
spurt hvort nemendur væru skráðir í einhver stjórnmálasamtök. í
niðurstöðunum er það áberandi hversu margir hefðu ekki kosið neinn þeirra
landsmálaflokka sem til eru og hversu sárafáir (7.7%) eru skráðir í
stjórnmálasamtök. Sú skoðun er eflaust ríkjandi að þessir flokkar séu allir
eins, leiðinlegir kerfisflokkar sem lítið spennandi sé að kjósa hvað þá að
ganga í. Menntaskólarnir ætti því að vera tiltölulega óplægður akur fyrir
ungliðahreyfingar íslenskra stjórnmálaflokka. Fylgi við póliti'skar stefnur í
framtíðinni getur því ráðist af því hversu ungliðahreyfingunum tekst að ná til
menntlinga. Og hver þeirra verður hlutskörpust í þeirri baráttu?
Oft er því haldið fram að menntlingar séu uppistaðan í þrammi
varnarliðsandstæðinga frá Keflavík til Reykjavíkur með viðkomu í Álverinu.
En svo er ekki raunun með M.R.-inga. Öruggur meiri hluti nemenda er
fylgjandi aðild íslands að Nato, þannig að kjörorðin „Samvinna Vesturlanda
— sókn til frelsis" hefur fallið í góðan jarðveg í M.R.
Endalaust væri hægt að halda áfram við að finna merkilegar vísbendingar f
skoðanakönnun Vísindafélagsins en alltaf verður að fara varlega í að taka
skoðanakannanir mjög bókstaflega, þær eru fyrst og fremst ábending.
Til þess að forvitnast örlítið meira um þessa skoðanakönnun hefur Ut",'orf
lagt nokkrar spurningar fyrir tvo nemendur úr M.R.. SM-
Staða hægri manna
ótrúlega sterk
Taka nemendur slíkar skoð-
anakannanir alvarlega eða
gera þeir bara gys að þeim?
Allir þeir sem ég hefi talað
við hafa tekið niðurstöður
könnunarinnar alvarlega og
enginn hefur mér vitanlega
gert gys að þeim. Könnunin er
vel marktæk þar sem tæplega
83% nemenda svöruðu henni
þannig að ástæðulaust er að
rengja niðurstöðurnar.
Telur þú niðurstöðu könnun-
arinnar um áberandi mikið
Rætt við Jón Atla
Benediktsson, nemanda
í 5. bekk MR
fylgi við frjálst markaðskerfi
marktæka?
í fyrsta lagi tek ég fram að
ég tel könnunina í heild mark-
tæka. Fylgi við frjálst mark-
aðskerfi virðist nokkuð stöð-
ugt í öllum aldurshópum, að
jafnaði um 37%, svo það ætti
að benda til þess að þetta sé
marktækt.
Er um allsherjar „hægri"
sveiflu að ræða í skólanum?
Eina dæmið þar sem hægt er
að tala um sveiflu er spurning-
in um kosningar á kjördegi og
ímyndaðar kosningar daginn
sem könnunin var gerð. Þar
kom fram greinileg hægri -
sveifla. Varðandi aðrar spurn-
ingar vantar okkur tilfinnan-
lega samanburð. Þó er því ekki
að neita að okkur sem unnum
við úrvinnslu könnunarinnar
kom mjög á óvart hversu
sterkir hægri menn virðast
vera þar sem því hefur yfir-
leitt verið haldið fram að
menntlingar væru að jafnaði
heldur vinstrisinnaðir.
Hvað veldur því að M.R.-ing-
ar eru svo eindregið á móti
lækkun kosningaaldurs í 18
ár?
Helsta ástæðan er sennilega
sú að nemendur telja sig of
unga til að taka beinan þátt í
stjórnmálum. Þessu til stuðn-
ings mætti benda á hversu fáir
nemendur eru skráðir í stjórn-
málasamtök en nemendur sem
skráðir eru í slík samtök eru
greinilega hlynntari lækkun
kosningaaldurs. Einnig vilja
margir lækkun lögaldurs sam-
fara lækkun kosningaaldurs.
Þeir telja lækkun kosningaald-
urs samfara lækkun kosninga-
aldurs. Þeir telja lækkun kosn-
ingaaldurs eina sér hálfkák.
Hver er helsta tískustefnan í
stjórnmálum meðal
M.R.-inga?
Samkvæmt skoðanakönn-
uninni og meðal kunningja
virðist frjálshyggjan njóta
áberandi mestra vinsælda.
Sannfærðir kommúnistar eru
sjaldgjæf sjón nú orðið.
V akning með al
frjálshyggjufólks
Stefanía Óskarsdóttir
Jón Atli Benediktsson
Taka nemendur slíkar
skoðanakannanir alvarlega
eða gera þeir bara gys að
þeim?
Það er mín reynsla að þeir
taki athuganir sem þessar
alvarlega og álíti það skyldu
sína að svara þeim spurning-
um sem fram eru settar af
fyllstu einlægni.
Eftir hverju fara menntling-
ar helst þegar þeir velja á milli
hugmyndakerfa?
Á þessum árum sveiflast
afstaðan til pólitískra stefna
mjög á milli rótgróinna áhrifa
sem uppeldi, umhverfi og upp-
fræðsla hafa og svo róman-•
tískrar og oft draumóra-
kenndrar afstöðu til lífsins þar
sem hinir efnahagslegu þættir,
s.s. skattamál og húsnæðismál,
skipta litlu sem engu máli. Ég
tel það aftur á móti almenna
skoðun meðal skólafólks að
það hugmyndakerfi sé best
sem býður upp á sem full-
komnast frelsi, lýðræði og
mannréttindi. Hafi nemendur
þetta í huga við val á milli
hugmyndakerfa er hið mikla
fylgi í skoðanakönnuninni við
frjálst markaðskerfi vel
skiljanlegt.
Er um allsherjar „hægri"
sveiflu að ræða í skólanum?
Þar sem ég er nýliði í MR, á
1. námsári, get ég ekki borið
ástandið nú saman við það sem
var áður en ef framhaldið
verður það að inn koma svo
hægrisinnaðar bekkjardeildir
sem nú, má telja að höfuðaflið
í stjórnmálum innan skólans á
komandi árum verði til hægri.
En ég get sagt að mér finnst
vera sterk vakning hjá frjáls-
hyggjufólki innan skólans nú í
þá átt að láta til sín taka
þannig að líklega má tala um
hægri sveiflu í skólanum.
Hvað velur því að M.R.-ing-
ar eru svo deindregið á móti
lækkun kosningaaldurs í 18
ár? Hver er þín afstaða?
Ætli það sé ekki sú tilfinn-
Rætt við Stefaníu
Oskarsdóttur, nemanda
í 3. bekk MR
ing að þeir telja sig ekki
tilbúna til að axla þá ábyrgð
sem kosningarétti fylgir. Ég
fyrir mitt leyti hefði áhuga á
að öðlast rétt til ákvarðana-
töku í þjóðfélaginu sem fyrst
þó ég sé ekki ákveðin í afstöðu
minni til lækkunar kosninga-
aldurs.
Hver er helsta tískustefnan í
stjórnmálum meðal
M.R.-inga?
Ég tel að ekki sé um neina
ákveðna tískustefnu að ræða
meðal M.R.-inga en ég tel
öruggt að sú stefna að standa
vörð um réttindi einstaklings-
ins til persónulegra og félags-
legra athafna sé sú stefna sem
í raun njóti mests fylgis.
Skoðanakönnun Vísindafélags Framtíðarinnar:
Skoðanakönnun Vísindafélags Framtíðarinnar.
1. Ilefur þú myndað þér einhverjar stjórnmálaskoðanir?
Já 82.4% Nei 17.6%.
2. Ef svo er, telur þú þig:
a) „Vinstrisinnaða(n)“ 36.8
25.5%.
b) „Hægrisinnaða(n)“ 37.7%. c) Bil beggja
3. Hvert eftirfarandi hugmyndakerfa sættir þú þig helst við?
a) Frjálst markaðskerfi 37.1%
b) Jafnaðarstefnu 21.5%
c) Kommúnisma 6.3%
d) Sósialisma 19.2%
e) Stjórnleysi 4.2%
f) Þjóðernisstefnu 5.6%
g) Annað:
4. Ert þú fylgjandi lækkuðum kosningaaldri?
Já 32.1% Nei 55.2% Óákveðin(n) 12.7%.
5. Hefðir þú haft kosningarétt við síðustu alþingiskosningar hvaða stjórn .
málasamtök hefðir þú þá kosið?
“l'ff'i "•.'l.Sl’ 1 M'I G 10 j
a) Alþýðubandalagið 23.3%
c) Engin 21.0%
e) Fylkinguna 1.6%
g) Samtök frjálslyndra og vinstrimanna 0.7%
h) Sjálfstæðisflokkinn 27.3%
6. Ef kosningar færu fram nú hvaða stjórnmálasamtök kysir þú?
b) Alþýöuflokkinn 22.0%
d) Framsóknarflokkinn 2.7%
f) Kommúnistaflokkinn 0.4%
i) Stjórnmálaflokkinn 0.9%
a) Alþýðubandalagið 21.6%
c) Engin 23.9%
e) Fylkinguna 2.5%
g) Samtök frjálslyndra og vinstrimanna 0.8%
h) Sjálfstæðisflokkinn 33.6%
7. Ertu skráður í einhver stjórnmálasamtök?
Já 7.7% Nei 92.3%
8. Ert þú ánægð(ur) með nýju ríkisstjórnina?
Já 13.9% Nei 44.7% Óákveðin(n) 41.4%
9. Ert þú fylgjandi aðild íslands að NATÓ?
Já 50.0% Nei 34.2% Óákyeðinn 15.8%
10. Ertu fylgjandi erlendri herstöð á íslandi?
Já 38.8% Nei 43.6% Óákveðinn 17.6%
• ,*t» tSi t.r.: <..1 >
b) Alþýðuflokkinn 11.7%
d) Framsóknarflokkinn 3.9%
f) Kommúnistaflokkinn 1.0%
i) Stjórnmálaflokkinn 1.0%