Morgunblaðið - 19.05.1979, Blaðsíða 20

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 19. MAÍ 1979
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 19. MAÍ 1979
19
Aukin nýting og meiri
sérhæfing í hinu nýja
glæsilega frystihúsi
stofu Guðmundar og Kristjáns s.f.
og hönnun raflagna Rafteikningu
s.f. Til að annast byggingafram-
kvæmdir voru eftirtaldir verktak-
ar ráðnir: Kristinn Sveinsson,
byggingameistari, Eiríkur Jóns-
son, múrarameistari, Jónas Valdi-
marsson, pípulagningameistari og
Magnús Lárusson, rafvirkjameist-
ari.
Danskt fyrirtæki
skipulagði vinnslu-
fyrirkomulag
Framkvæmdir hófust síðan í
ágúst 1973. Á byggingartímanum
var unnið að heildarskipulagi
hússins. Árið 1977 var danska
verkfræðifyrirtækinu Matcon
endanlega falin skipulagning á
vinnslufyrirkomulagi svo og hönn-
un á vinnslubúnaði, en þá nýlega
hafði verið tekið i notkun nýtt og
fullkomið hraðfrystihús í Vogi í
Færeyjum, sem að öllu leyti hafði
verið hannað af hinu danska
verkfræðifyrirtæki. Ákveðið var
að smíða hluta af vinnslubúnaði
og tækjum í Danmörku. Jafn-
framt var nokkur hluti smíðaður á
verkstæði Isbjarnarins, en fyrir-
tækið rekur verkstæði fyrir járn-
og blikksmíði auk trésmíði, og var
meðal annars mestur hluti allra
innréttinga smíðaður á trésmíða-
verkstæði fyrirtækisins.
Framkvæmdum við bygginguna
svo og uppsetningu á vélum og
vinnslubúnaði var að mestu lokið í
árslok 1978, og hófst vinnsla á
fiski hinn 4. janúar s.l.
Samanlagður grunnflötur efri
og neðri hæðar er 7300 m2. Öll
vinnsla fer fram á neðri hæð en á
efri hæð er þjónustuaðstaða
starfsfólks, s.s. eldhús, mötuneyti,
búningsherbergi og böð svo og
skrifstofur félagsins. Allir veggir
og gólf í vinnslusölum eru flísa-
lögð. Segja má, að við byggingu
húss og vinnslubúnaðar hafi
megin áherzla veri lögð á eftirtal-
in atriði: aukið hreinlæti og holl-
ustuhætti, bætta meðferð og nýt-
ingu hráefnis, aukna vinnuhag-
ræðingu og bættan aðbúnað
starfsfólks.
Óllum fiski er landað í fiskköss-
um og ekið frá skipshlið á lyftur-
um í kælda hráefnisgeymslu, sem
tekur um 350 tonn af kassafiski.
Hitastig í kæligeymslunni er 2°
celsíus. Úr hráefnisgeymslu er
gert ráð fyrir, að fiskurinn fari
annað hvort í flökun og frystingu
eða í saltfiskverkun, en þeirri
aðstöðu er enn ólokið, og er það
húsrúm m.a. notað undir verk-
stæði.
Vinnsla á bolfiski hefst á því, að
fiskkassarnir eru settir í sérstakt
losunarkerfi, sem tæmir kassana í
þvotta- og afísunarker, en þaðan
fer fiskurinn upp stigaband og
síðan á elektroniskt stærðarflokk-
unarband, er flokkar fiskinn í 4
stærðarflokka í 500 lítra álkassa,
en tómu kassarnir fara að losun
lokinni í kassaþvottavél. Fiskur-
inn er vigtaður og upplýsingar um
fisktegund, stærðarflokk og þyngd
eru skráðar í svokallaðri vigtar-
skráningarstöð, sem er tengd vog-
inni, og sendir hún þessar upplýs-
ingar jafnhraðan inn á tölvu.
Gaffallyftari er notaður við tæm-
ingu álkassanna í safnkassa, sem
staðsettir eru framan við hverja
flökunarvél, en þær eru af Baader
gerð, 3 fyrir bolfisk og 4 fyrir
karfa auk handflökunarkerfis.
Hver flökunarvél er stillt miðað
við ákveðna fiskstærð, og fæst
með því mun betri flakanýting en
ef um óflokkaðan fisk væri að
ræða. Sérstakt kassalosunarkerfi
er fyrir karfa, og er hann stærðar-
flokkaður að hreistrun lokinni.
Flökunarafköst í bolfiski á 10
Séð inn eftir ganginum par tem eru búningsklefar starfsfólks
og snyrtiaðstaöa.
ISBJÖRNINN
tímum eru 25—30 tonn af flökum,
en í karfa um 30 tonn. Unnt er að
flaka bolfisk og karfa samtímis,
og gætu flökunarafköst í bland-
aðri vinnslu numið 35—40 tonnum
af flökum miðað við hámarksaf-
köst í snyrtingu og pökkun á 10
tímum.
Að flökun lokinni eru flökin sett
í plastbakka, 15 kg. í hvern og
upplýsingar skráðar í vigtar-
skráningarstöð til þess að fylgjast
með nýtingu hverrar flökunarvél-
ar.
Beinaúrgangi frá flökunarvél-
um er fleytt með vatni í hakkavél.
Síðan er ýmist hægt að dæla
hakkinu í beinatromlu, sem stend-
ur norðan hússins eða þá beint í
sérstök frystitæki, þar sem það er
fryst í dýrafóður.
Allt vigtað og
skráð samkvæmt
nýjustu tækni
Úr flökunarsal fara bakkarnir
með flökunum inn á snyrtilínur,
þar sem flökin eru fullsnyrt.
Bakkar með fullsnyrtum flökum
svo og bakkar með afskurði eru
síðan vigtaðir frá hverri stúlku, og
viðeigandi upplýsingar þar um
skráðar í vigtarskráningarstöð, og
er sú skráning grundvöllur bónus-
útreikninga. Að þeirri skráningu
lokinni, eru flakabakkarnir sendir
á sérstaka skurðarlínu, þar sem
flökin eru skorin í þær pakkning-
ar, sem þau henta bezt til hverju
sinni. Síðan taka vigtunar- og
pökkunarlínur við, þar sem fram-
leiðslan verður tilbúin til frysting-
ar og geymslu.
í frystitækjasal eru 10 frysti-
skápar af Parafreeze gerð, sem
geta afkastað um 50 tonnum á 10
tímum, en frystikrafturinn kemur
frá 4 frystivélum. í austurenda
hússins er frystiklefi, sem rúmar
11—1200 lestir af frystum fiski.
Isbjörninn h.f. byggir hráefnis-
öflun sína á útgerð tveggja togara
félagsins, Ásgeirs RE og Ásbjarn-
ar RE, sem smíðaðir voru í
Flekkefjord í Noregi og komu
hingað í árslok 1977 og marz 1978,
auk helmingi afla togarans Arin-
bjarnar RE. Þá gerir fyrirtækið
einnig út vélbátinn Ásþór og
kaupir að auki afla af fleiri bát-
um. í vetur var og fryst nokkurt
magn af loðnu og loðnuhrognum.
í húsinu er ísframleiðsla og eru
afköst 50 tonn á sólarhring og
geymsla er fyrir 450 tonn af ís.
Sjálfvirkur flutningsbúnaður sér
um að flytja ísinn úr ísklefa í
skipslestar og þarf aðeins einn
mann til að stjórna því verki.
Gamla frystihúsið
væntanlega selt
í spjalli við forystumenn
ísbjarnarins í gær kom fram að
Frystihúsið á Norðurgarði í Örfirisey séð frá noröri.
r ••
Svipast um í frystihúsi Isbjarnarins í Orfiris-
ey, sem talið er eitt það fullkomnasta í Evrópu
Úr flökunarsalnum par sem þorskflökunarvélarnar eru ( fullum gangi.
fyrirhugað er að saltfiskvinnsla
verði á neðri hæð hússins í skrif-
stofuálmunni. Nú er þar verkstæði
fyrirtækisins, en í framtíðinni er
hugmyndin að byggja nýtt hús á
lóð, sem Isbjörninn á í nágrenni
við frystihúsið. Þar er fyrirhugað
að verði verkstæði og veiðafæra-
aðstaða.
Gamli ísbjörninn á Seltjarnar-
nesi hefur komið í góðar þarfir að
undanförnu, en þar eru góðar
frystigeymslur. Þann tíma, sem
blaðamenn stóðu við í nýja
frystihúsinu, var unnið að því að
aka fiski í frystigeymslurne- ' i á
Nesi. Þó svo að ísbjai \n
hafi staðið nokkuð vel ao vígi í
upphafi verkfalls og birgðir ekki
verið ýkja miklar, þá væru þeir
komnir í vandræði með
frystigeymslur núna ef gamla
hússins hefði ekki notið við. Hug-
myndin er að selja frystihús
Isbjarnarins á Seltjarnarnesi, en
ekkert er enn afráðið þar um.
Lýsing á aðbúnaði og aðstöðu
allri í frystihúsinu er hér á undan
en hún er þó ófullkomin og í raun
er ekkert hægt að lýsa þessu
fyrirtæki, menn verða að skoða
hvað þarna er á ferðinni. I raun er
alls ekki eins og að koma inn í
frystihús að koma þarna inn og
matsalur frystihússins er miklu
líkari matsal vandaðs hótels.
Búningsherbergi starfsfólks eru
mjög rúmgóð og þægileg og þarna
geta starfsmenn mætt að morgni í
betri fötunum, unnið sitt dags-
verk, farið í gott bað og haldið
heim á leið eins og á leið af
skrifstofu.
Við nokkra byrjunarörðugleika
var að etja í upphafi rekstursins,
en nú er að mestu búið að sigrast á
þeim. Fyrstu vikurnar átti starfs-
fólk erfitt með að aðlagast nýjum
vinnubrögðum, sérhæfninni þar
sem ekki var um fullvinnslu að
ræða. Ef fólk var óánægt var það
flutt á milli staða í frystihúsinu og
nú orðið er mjög lítið um það að
fólk óski eftir tilfærslu. Raunar
kemur aukin þjálfun á hverju
verksviði fólkinu beint til góða því
hún gefur aukin afköst, sem aftur
skilar sér í auknum bónus.
Bónuskerfið er enn í nokkurri
mótun, verið er að vinna að tíma-
tökum og finna staðla fyrir
ákveðin verk, en öll störf eiga að
gefa fólkinu svipaða þénustu. Að
sögn forráðamanna Isbjarnarins
er meðalbónus mjög nálægt því að
vera 60% ofan á dagvinnukaup.
Samkvæmt því gætu þeir hörðustu
fengið tvöföld dagvinnulaun á
viku hverri.
Þess má að lokum geta að
byggingakostnaður frystihússins,
1.8 milljarðar króna, er svipaður
og nýr skuttogari kostar í dag. Frá
því að byrjað var á framkvæmd-
um hefur áætlaður kostnaður
nokkurn veginn haldizt í hendur
við verð skuttogara. Þess ber þó að
geta að fjárfestingar viðfrystihús-
ið koma eðlilega ekki allar á því
gengi, sem skráð er í dag.
„Aldur skiptir ekki máli
þegar heilsan er góð og
ungir menn vilja taka við”
— ÉG hefði ekki getað kosið
mér betra hlutskipti í lífinu er
mér lánaðist, að vera á sjónum og
starfa við það. sem hann gefur,
sagði athafnamaðurinn Ingvar
Viihjámsson er Morgunblaðið
ræddi stuttlega við hann í gær.
Ingvar verður áttræður á hausti
komanda, en enn í dag stendur
hann í fararbroddi í framkvæmd-
um í undirstöðuatvinnuvegi
þjóðarinnar.
Við spurðum Ingvar hvað hon-
um fyndist um stöðuna í
ísienzkum sjávarútvegi. — Mér
sýnist útlitið svo óráðið, að maður
geti lítið spáð, en ég vona að úr
rætist og málin komist í betra
horf, þjóðinni til heilla, sagði
Ingvar Vilhjálmsson.
Ingvar Vilhjálmsson byrjaði
sjómennsku á opnum bátum frá
Þorlákshöfn veturinn 1916. Hann
byrjaði á svokölluðum 12-rónum
skipum, en á þeim voru 16 manns.
12 undir árum, skipstjórinn við
stýrið og 3 menn til að hvíla. Um
miðjan febrúar 1935 stofnaði
Ingvar fyrirtæki sitt, ísbjörninn,
og segir okkur að þá hafi ekki
verið margir fiskkaupmenn í
Reykjavík.
— Ég tók á leigu svokallaða
Draupnisstöð, sem var inni við
sundlaugar, segir Ingvar. — Ég
var þar með saltfiskverkun
eingöngu en þá kostaði kílóið af
fiskinum 6—7 aura, en saltfiskur
úr útilegubátum kostaði 15 aura.
Ég flutti mig síðan ári síðar í
Vesturbæinn, í Haga, sem var stór
stöð en stóð þá auð, en margir fóru
á kollinn á þessum erfiðu árum. í
Haga reisti ég mikið af hjöllum og
var með mikið af bæði skreið og
saltfiski og var þá kominn með
margt fólk í vinnu. Fyrsta bátinn
fékk ég 1935, þar var Jón Þorláks-
son, 50 tonna bátur.
— Árið 1942 fluttist ég vestur á
Nes og keypti þar saltfiskstöð af
Ólafi Guðmundssyni frá Ingólfs-
firði. Þar byrjaði ég með frystihús
árið 1944 og átti þá tvo báta, sem
ég hafði á línuveiðum. Þar var ég
til 4. janúar síðastliðinn að við
fluttumst, hingað út í Örfirisey,
segir Ingvar.
Þessi orð hans segja ekki allt
nema þau séu skoðuð í ljósi
atvinnusögunnar. Til að mynda
var Ingvar fyrstur einstaklinga til
að verka skreið hér um slóðir og
frystihús ísbjarnarins er með
þeim fyrstu sem tekur til starfa.
Ingvar byrjaði síldarsöltun á
Ingólfsfirði sumarið 1936 og færði
sig austar með hverju árinu eftir
því sem síldin hélt í þá áttina. Á
Seyðisfirði var Ingvar í mörg ár
með mikla síldarsöltun og enn er
fyrirtækið með umfangsmikla
starfsemi á Seyðisfirði. Ingvar
hefur oftar en einu sinni brotið
blað í atvinnulífi hér á landi og
lætur enn ekki deigan síga.
Við spurðum Ingvar hvort hon-
um fyndist ekki í mikið ráðist með
byggingu hins nýja frystihúss.
Benti hann þá blaðamanni á viðtal
við sig í Morgunblaðinu fyrir
fimm árum þegar byrjað var á
framkvæmd við hið nýja
frystihús. Þar svarar Ingvar
spurningunni á eftirfarandi hátt:
„Vissulega er í mikið ráðizt, en
kröfurnar í matvælaframleiðslu
hafa aukizt og maður verður að
fylgjast með tímanum, en það
verður ekki betur gert en með
slíkum framkvæmdum. Þegar
framkvæmdir eru annarsvegar,
skiptir aldur ekki máli, ef heilsan
er góð og ungir menn vilja taka
við.“
Auk starfa Ingvars að hinum
ýmsu fyrirtækjum sínum og fram-
kvæmdum hefur hann alla tíð
verið mikill félagsmálamaður.
Vinnudagurinn hefur því oft verið
langur, en þegar við minntumst á
aldur hans og áttræðisafmæli í
haust, sagði hann: — Þú skalt
ekkert minnast á afmælið, ég er í
svo mörgum félögum.
Einn af um 200 starfsmönnum (frystihúainu. (Ljósm. RAX).
Úrgangur er hakkaóur um leiö og hann kemur frá flökunar-
vélunum og settur í frystimöt. Mikill hluti hans er seldur sem
dýrafóóur til Finnlands.
sendir áfram til frekari snyrtingar. Um 3 Þúsund færslur koma
til móöurtölvunnar daglega frá sjálfvirkum staðartölvum.
(Ljósm. Kristján).