Morgunblaðið - 27.05.1979, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. MAÍ1979
Paradísarheimt og Óðal feðranna
Texti: Hallur llallsson
Ljósmyndir: Emilía Björnsdóttir
ok Kristján Einarsson.
Þegar ég var 6 ára dregmdi mig um
að verða frœg kvikmgndastjarna
„ÞEG.Mi ck var scx ára drcymdi mÍK um að vcrða
Ira'K kvikmyndastjarna.~ saKði Fríða Gyltadóttir cn
hún lcikur Stcinu. dóttur Stcinars í Stcinahlíðum í
Paradísarhcimt Halldórs Laxncss. Fríða cr aðcins 14
ára Kömul <>k hún var valin cftir að tcknar hötðu
vcrið prufur af hcnni. Draumur hcnnar hefur ræst.
nú lcikur hún í kvikmyndinni Paradísarheimt <>k
milljónir manna munu sjá hana í hlutvcrki Steinu.
Öll hcfur okkur drcymt svipaða drauma ok Fríða.
þcKar hún var scx ára. Stclpurnar dreymir um að
vcrða kvikmyndastjörnur cða sýningarstúlkur.
Strákarnir láta sík drcyma um dáðir á knattspyrnu-
völlunum. nú cða þá frama á hvíta tjaldinu. rótt eins
<>k stclpurnar.
ísumar stcndur til að hcfja kvikmyndun á tvcimur
kvikmyndum. Þar af cr önnur alíslenzk, öðal
fcðranna í lcikstjórn Ilrafns GunnlauKssonar. Hin
myndin cr Paradísarhcimt Ilalldórs Laxncss. Sú
kvikmynd cr öllu viðamciri. unnin í samvinnu
norrænna sjónvarpsstöðva <>k n-þýzka sjónvarpsins. í
báðum þcssum myndum var farið á stúfana <>k lcitað
að fólki í þýðinKarmikil hlutvcrk. Það varð að
„finna~ fólk. Ilrafn GunnlauKsson fann 22 ára
Kamlan prcntara. Jakoh Þór Einarsson til að fara
mcð aðalhlutvcrkið í óðali fcðranna. Hrafn <>k
félaKar lcituðu víða áður cn Jakob Þór „fannst~. A
milli 50 <>k 00 mcnn voru prófaðir <>k það var aðcins
fyrir tilviljun að Jakob Þór stóð fyrir framan
kvikmyndavólar Hrafns. Jakob Þór cr SkaKamaður.
cn búscttur í Rcykjavík. Hann var fyrir tilviljun
staddur upp á Ska^a þc^ar vcrið var að prufa fólk
þar.
I Paradísarhcimt fcr Fríða Gylfadóttir með
hlutvcrk Stcinu. dóttur Stcinars íStcinahlíðum. Hún
sá auKlýsinKU í blöðum <>k tór upp í sjónvarp. Þar
voru tcknar prufur af hcnni <>K hún varð fyrir valinu.
Þórður B. SÍKurðsson fcr mcð hlutverk Björns á
Lcirum. Hann fór ekki á stúfana. heldur hafði Guðný
Halldórsdóttir. dóttir Laxness samhand við hann <>k
hað hann að taka að sór hlutvcrk Björns á Lcirum.
Öll cÍKa þau það sameÍKÍnlcKt. að vera áhuKafóIk.
Öll voru þau ..fundin“ eins <>k saKt er. MorKunhlaðið
fór á stúfana <>k ræddi við þau þrjú.
Hvernig er að sofa
hjá Birni á Leirum?
— stríða stelpurnar í skólanum mér með.
En ég bara hlæ að þeim, segir Fríða Gylfa-
dóttir, sem leikur Steinu í Paradísarheimt
„Við lítum á hana sem dóttur okkar hér,u sagði Þórður Sigurðsson þegar Emilía
smeilti at en íParadísarheimt eiga þau barn saman.
„Hvernig er að sofa hjá Birni á
Leirum? stríða stelpurnar í skól-
anum mér með. En ég bara hlæ að
þeim,“ sagði Fríða Gylfadóttir
þegar blaðamaður Mbl. ræddi við
hana þar sem hún var að fara yfir
handritið að Paradísarheimt.
Fríða leikur Steinu í Paradísar-
heimt Halldórs Laxness og er
aðeins 14 ára gömul. Og stelpurn-
ar í Kvennaskólanum stríða Fríðu
með honum Birni á Leirum en í
sögu Laxness eignast Fríða, blá-
saklaus sveitastúlkan, barn með
Birni. Er þá verið að klæmast í
sögunni? kann einhver að spyrja.
Þegar Laxness er annars vegar þá
verða hlutirnir svo sjálfsagðir, svo
einfaldir. „Láttu mig leggja kodd-
ann þann arna út við höfðabríkina
og skríddu svo uppfyrir stokkinn
til mín eins og jómfrúin sem leysti
dýrið forðum tíð,“ sagði Björn á
Leirum við Steinu þá 17 ára
gamla. Og í fyllingu tímans ól
Steina barn, fluttist síðan til
Ameríku með Þjóðólfi biskupi.
„Ég kann vel við Steinu, dóttur
Steinars í Steinahlíðum. Hún er
ósköp venjuleg, kannski dálítið
einföld, barn síns tíma. Mér finnst
ég skilja hana. Hún er að stíga sín
fyrstu skref út í heiminn, alsak-
laus. Vissi svo fjarska lítið um
heiminn. Stelpur í dag vita svo
miklu meira, allt er svo miklu
opnara en eftir 100 ár verður
sjálfsagt sagt um okkur í dag: „En
hvað hún var heimsk." Þannig er
hver og einn barn síns tíma,“ sagði
Fríða.
En hvernig heldur að þér gangi
að túlka Steinu — frá því hún
kemur fyrst fram, 14 ára gömul,
eignast barn og flyzt til Ameríku?
Heldurðu að það verði ekki erfitt?
„Jú, ég held að það verði svolítið
erfitt. Eins og þú segir, þá kemur
Steina fyrst fram 14 ára gömul,
sefur síðan hjá Birni á Leirum,
eignast barn og flyst til Ameríku
með Þjóðólfi. Nú er ég í sömu
sporum og Steina, það er, ég er 14
ára. Þarf að leika Steinu frá
mínum aldri þar til hún hefur
breyst í konu með barn. Ég er ekki
vön að umgangast börn. Við syst-
urnar erum bara tvær, ég er sú
eidri en Sif er 11 ára. Jú, áreiðan-
lega verður það svolítið erfitt."
Hvað kom til að þú fékkst
hlutverkið hennar Steinu? „Jú, ég
las í blöðunum á sínum tíma að
kvikmynda ætti Paradísarheimt
og sagt að vantaði stúlku í hlut-
verk Steinu, 14 ára gamallar. Ég
fór því upp í sjónvarp með ömmu
og var sett fyrir framan sjón-
varpsmyndvélarnar. Það var dá-
lítið skrítið. Allavega mikil við-
brigði frá því ég lék í skólaleikrit-
um í Austurbæjarskólanum. Það
kom sér síðan mjög á óvart þegar
Heidrich talaði við mig og ég fékk
hlutverkið. En ég tek það fram, að
amma sótti ekki um hlutverk,"
sagði Fríða og hló.
„Ég hafði aldrei lesið Paradísar-
heimt og tók því til við það. Það
var skrítið að lesa söguna með það
fyrir augum að ég ætti eftir að
leika þessa stelpu, hana Steinu. Ég
vissi ekkert hvað ég var að fara út
í en ég gerði það aftur, það er að
segja ef þetta heppnast vel. Ég
vissi ekkert um Steinu, hvað þá að
höfð yrðu blaðaviðtöl við mig en
þetta er alveg ofsalega spenn-
andi.“
Hvernig var það, þegar þú varst
stelpa, dreymdi þig þá um að
„ÉG kvíði því mest að fara á
hestbak. Það er svo langt síðan ég
fór á hestbak," sagði Þórður B.
Sigurðsson en hann leikur Björn á
Leirum í Paradísarheimt Halldórs
Laxness. Björn á Leirum er í
sögunni annálaður hestamaður og
Þórður verður að rifja upp hesta-
mennsku sína því að í Paradísar-
heimt segir um Björn: „Hann
valdi úr góðhestum hvar sem hann
fór og greiddi í gulli það sem upp
var sett, djarfur ferðamaður og
óþreytandi í svaðilförum, þeim
mun áræðnari að sundríða stór-
fljót þar sem hann kom að þeim á
nótt eða degi sem hann átti
traustari hesta en flestir rnenn."
Það hlýtur að hafa verið erfitt
að finna rétta manninn í hlutverk
Björns á Leirum. Lýsing á honum
í sögunni hljóðar svo: „... Björn
umboðsmaður á Leirum hafði
hafist af litlu snemma beitt gáfum
og gjörfileik sem hann þótti hafa
verða fræg kvikmyndastjarna,
eins og svo margar stelpur gera.
„Jú, þegar ég var sex ára dreymdi
mig um að verða fræg kvikmynda-
umfram aðra menn...“ Þá var
Björn á Leirum kvennamaður.
Þegar til sögunnar kemur þá er
Björn á Leirum farinn að reskjast.
Þórður B. Sigurðsson varð fyrir
valinu. „ Jú, Guðný Halldórs-
dóttir, dóttir skáldsins hringdi í
mig og bað mig að koma í prufur
fyrir framan sjónvarpsmynda-
vélarnar. Ég fór, hef alltaf haft
yndi af bókum Laxness, lesið hann
frá því ég var ungur. Það var
meginástæðan fyrir því að ég lét
tilleiðast, og auðvitað kostaði
ekkert að prófa," sagði Þórður. Og
lausnin virðist einmitt hin eina
rétta. Þórður er íslenzkum frjáls-
íþróttaunnendum að góðu kunnur.
Atti lengi íslandsmet í sleggju-
kasti, 54.23 m, margfaldur
Islandsmeistari. Þórður stendur
nú á fimmtugu, rúmlega meðal-
maður á hæð, þrekvaxinn og
hreystimenni með myndarlegasta
skegg. Og þá skilst hvers vegna
stjarna. En svo hætti ég að láta
mig dreyma um slíkt. Þess í stað
langar mig nú að fara út í tízku-
teiknun eða jafnvel leiklist en það
Þórður varð fyrir valinu. Rétt eins
og enginn annar hefði komið til
greina.
Þórður hafði meira að segja
áður staðið fyrir framan sjón-
varpsmyndavélar. „Það getur nú
varla talist. ítalska sjónvarpið
kom hér fyrir 15 árum og gerði
landkynningarmynd. Þar voru
tveir strákar, annar í Eyjum, hinn
í Reykjavík og þeir ákváðu að
strjúka. Og sagði af ferðum
þeirra. Ég lék föður annars
stráksins en sú mynd var ekki með
tali.
Mér finnst ekkert tiltökumál að
standa fyrir framan sjónvarps-
myndavélar. Ég kenndi einu sinni
fyrir framan 30 manna bekk í
gagnfræðaskóla. Það var ágætur
skóli," sagði Þorður og brosti í
gegnum skeggið.
En hvernig lýsir þú Birni bónda
á Leirum? „Þegar kemur til sög-
fer eftir hvernig til tekst. I dag
læt ég mér nægja að vera í
kvennaskólanum, hlusta á ABBA
og skokka."
unnar er Björn orðinn fullorðinn,
mektarbóndi. Svolítið mikill fyrir
sér. Ég veit auðvitað ekki hvernig
Heidrich skilur Björn bónda á
Leirum en eins og hann kemur
mér fyrir augu þá eru góðar
taugar í kalli."
Var Björn gæfumaður? „Ég veit
ekki hvað þú kallar gæfumann en
Björn endar ævi sína nær blindur
í Reykjavík og selur hnappheldur
á 10 aura. Þá búinn að tapa öllu
sínu á togaraútgerð. En hann var
búinn að finna trúna sína.
Hvernig mér tekst að koma
honum til skila. Ja, hvernig í
ósköpunum á ég að vita það. Hvað
í ósköpunum á viðvaningur að
gera annað en það sem honum er
sagt. Þeir verða að móta leirinn,
sem stjórna kvikmyndun sögunn-
ar. Annars er Björn á Leirum ekki
eins fyrirferðarmikill í kvik-
myndahandritinu og í sögunni."
r
„Eg kvíði þvímest að fara á hestbak ”
— segir Þórður B. Sigurðsson, sem leikur Björn á Leirum í Paradísarheimt