Morgunblaðið - 14.12.1979, Qupperneq 7

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 14. DESEMBER 1979
39
Það munaði ekki miklu að hann
færi inn í vélina.
— Markið er þarna! kallaði Árni
hlæjandi til hennar og benti á
mark sitt.
— Eins og ég viti það ekki,
kallaði Una á móti. Þetta er
ómögulegur bolti. Hann er svo
harður. Hann er glerharður. Það er
ekki hægt að sparka í svona harða
bolta.
Hún gerði sér upp meiðsli í
fætinum. Hún hafði oft séð fót-
boltamenn í sjónvarpinu haltra um
og bera sig aumlega, en á næsta
andartaki voru þeir orðnir spræk-
ari en nokkru sinni fyrr. Þetta var
ágætt bragð til að vekja samúð.
Stelpurnar brostu að henni, en
engin þorði að hlæja upphátt. Una
var fyrirliði í öllum leikjum þeirra.
Þær höfðu aldrei heyrt nokkurn
standa uppi í hárinu á henni.
Dísa, sem hafði fundið til svo
mikillar ábyrgðartilfinningar þeg-
ar Una hafði falið henni hlutverk
markvarðar, leit ekki lengur eins
alvarlegum augum á stöðu sína.
Hún settist og fór að krota í
mölina. Una haltraði um og skipaði
einum pollanum að sækja þennan
bolta sem að hennar dómi var
algerlega misheppnaður.
— Þetta er alvörufótbolti, sagði
Árni og fór ekki leynt með það að
honum var skemmt. Þú verður
bara að hitta rétt á hann. Það er
málið.
Una leit á þessi ummæli sem
freklega móðgun, en hún sat á sér
að svara.
Það var innkast.
Einn af yngstu liðsmönnum
Árna bjó sig undir að kasta inn.
Eftir undirbúning, sem Unu fannst
taka allt of langan tíma, fleygði
hann boltanum inn á völlinn. Þótt
Una væri ekki sleip í fótboltafræð-
um var hún sannfærð um að svona
ætti ekki að fara að.
— Stoppið! kallaði hún. Þetta
var ógilt innkast. Það á ekki að
kasta svona inn.
Markvörðurinn í liði Árna kall-
aði til hennar.
— Ert þú dómari eða hvað?
— Það þarf engan dómara, kall-
aði Una á móti. Ef það er kastað
vitlaust inn, þá á hitt liðið að fá
boltann.
— Þetta er rétt, sagði Árni.
Hann kallaði á samherja sinn sem
hafði ekki farið eftir kúnstarinnar
reglum og sýndi honum hvernig
hann ætti að bera sig að.
Una fylgdist vel með öllu. Þegar
hún tók við boltanum vissi hún upp
á hár hvernig hún átti að kasta
honum.
Hún kastaði til Bínu og hrópaði
til hennar að sparka boltanum
aftur til sín. Það dugði því miður
ekki til, því að Árni var kominn á
milli þeirra. Hann náði boltanum
og brunaði að markinu, þar sem
Dísa sat í mestu makindum og átti
sér einskis ills von.
— Stattu upp, manneskja! kall-
aði Una til hennar.
Það var um seinan.
Boltinn var kominn í mark áður
en Dísa áttaði sig.
Una kom hlaupandi til hennar.
Henni sárnaði að Dísa skyldi hafa
sofnað á verðinum.
— Af. hverju gerirðu þetta,
manneskja? Af hverju sestu svona
niður? Þú hefðir alveg getað varið
þetta.
Dísa fékk ekki tóm til að svara.
Una tók í handlegg hennar og ýtti
henni fram á völlinn.
— Eg ætla að vera í marki, sagði
hún.
— Hvar á ég að vera? spurði
Dísa.
— Reyndu að gera mark, sagði
Una. Sparkaðu bara eins fast og þú
getur í boltann. Náðu í hann. Þú átt
að byrja leikinn.
Dísa hljóp á eftir boltanum og
stillti honum upp á miðjum vellin-
um.
í þessum svifum var kallað til
hennar.
— Þú þarna ... stelpa!
Hún leit við. Maðurinn, sem
þoldi ekki að bolta væri sparkað
hjá bílunum, var mættur á staðinn.
Hann beindi orðum sínum til Dísu
einsog hún bæri ábyrgð á öllu.
— Það er margbúið að segja
ykkur að þetta er ekki staður til að
verá í fótbolta.
Dísu féllust hendur. Hún leit í
kringum sig á krakkana. Allir voru
skömmustulegir og niðurlútir.
Nema Una.
— Hvar eigum við þá eiginlega
að vera? kallaði hún til hans.
— Þið verðið að finna einhvern
annan stað.
— Hvar?
— Það er ykkar mál. Það nær
ekki nokkurri átt að vera að sparka
bolta hérna upp við bílana. Ef
þessu héldur svona áfram verður
að fara að gera eitthvað í málinu.
Hann útskýrði ekki nánar hvað
hann átti við. Hann var reiður.
Þegar hann var farinn hófst
umræða um það hvort halda ætti
leiknum áfram eða ekki. Árni
hallaðist að því að þau ættu að
finna annan stað, en Una benti
honum á að það væri hvergi hægt
að leika sér annars staðar. Hún var
ákveðið þeirrar skoðunar að þau
ættu að halda áfram leiknum.
— Við eigum alveg eins mikinn
rétt og bílarnir, sagði hún með
miklum sannfæringarkrafti. Við
skulum annars bæta við einni
reglu.
— Hvaða reglu? spurði Árni.
— Það má ekki sparka fast!
Leikurinn hélt áfram. Una þoldi
ekki lengi við í marki. Hún átti
erfitt með að standa lengi kyrr á
ímyndaðri marklínunni og átti það
til að gleyma hlutverki sinu sem
markmaður og hlaupa fram á
miðjan völlinn til þess að taka þátt
í leiknum. í fyrsta skipti sem hún
gerði það heppnaðist framrásin og
henni tókst að skora mark frá
miðju vallarins. Hún reyndi tvisvar
að leika þennan leik aftur en tókst
ekki. Árni komst fram hjá henni i
bæði skiptin og skoraði. Þá fannst
henni tími til kominn að setja
einhvern annan í markið. Hún
samdi við Árna um það að fá að
hafa tvo polla. Sú ráðstöfun bar
ekki heldur árangur. Þegar leikur-
inn barst næst að markinu voru
þeir farnir að slást og boltinn rann
inn í markið fram hjá þeim.
— Útaf! kallaði Una til þeirra.
Þið eruð ómögulegir.
Þeir hlýddu.
Frænkurnar Lóa og Didda voru
orðnar þreyttar á leiknum, enda
höfðu þær lítið fengið að koma við
boltann. Þær sögðust vera hættar.
— Af hverju? kallaði Una til
þeirra vonsvikin.
— Bara, svaraði Lóa, og svo fóru
þær.
— Eigum við ekki að fara að
hætta? spurði Árni. Unu fannst
það fráleitt.
— Það vantar einhvern í markið,
sagði hún.
Hún leit í kringum sig. Það var
ekki um marga að ræða.
— Dísa! sagði hún. Þú verður í
marki.
Dísa hristi höfuðið.
Mig langar ekkert til þess, sagði
hún.
— Þú verður, sagði Una ákveðin
og horfði stingandi augnaráði á
Dísu.
— Ég ætla samt ekki að gera
það, sagði Dísa.
— Ef hún vill ekki vera í marki,
þá á ekki að neyða hana til þess,
sagði Árni.
Una lét sem hún heyrði það ekki.
Dísa var orðin sjóðandi heit í
framan. Roðinn var kominn í
kinnarnar rétt einu sinni. Það ríkti
þögn á knattspyrnuvellinum. Hún
leit undan augnaráði Unu.
Pollarnir, sem Una hafði rekið út
af með harðri hendi, höfðu ekki
tekið það nærri sér. Þeir höfðu náð
í boltann og voru farnir að slást um
hann. Dísa sá að leikur þeirra barst
að hjólinu hennar. Allt i einu lá
annar þeirra kylliflatur ofan á
innkaupapokanum, sem hún hafði
lagt á hjólið.
Hún hljóp til þeirra. Hún var
orðin reið. Öskureið. Hún þreif í
pollann og ýtti honum frá. Hún sá
að mjólkin seytlaði úr pokanum.
Þegar hún leit ofan í hann sá hún
að báðar mjólkurfernurnar höfðu
sprungið og að mjólkin var búin að
eyðileggja alít annað sem hún
hafði keypt.
Það tók hana nokkra stund að
átta sig á því, hvað gerst hafði.
Krakkarnir hópuðust í kringum
hana. Pollarnir voru hættir að
kljást. Þeir horfðu til skiptis á Dísu
og hvítan mjólkurpollinn sem
myndaðist hjá pokanum og stækk-
aði óðum.
Áður en Dísa vissi af var hún
farin að gráta. Hún réð ekki við
tárin sem komu í augun og runnu
niður heitar kinnarnar.
— Ég ætlaði ekki að gera neitt,
sagði sá sem hafði dottið á hjólið.
Þetta var óvart.
Hann horfði skömmustulegur á
Dísu. Það var einsog hann ætti
erfitt með að trúa að tíu ára stelpa
gæti farið að gráta út af svona
löguðu.
Dísa tók hjólið sitt og leiddi það
heim á leið. Mjólkin seytlaði úr
einu horni pokans. Hún fann
augnaráð krakkanna stingast í
bakið á sér. En hún leit ekki við.
Á þessari stundu vildi hún vera
ein.
Teikningar í bókinni Lyklabarn aru eftir Harald Guðbergaaon.
skyndilega kvað við skerandi ískur.
Hurðin að hrörlegri viðbyggingu
gamla pakkhússins opnaðist til
hálfs.
Ég þreif í Geira og dró hann inn
í ruslatunnuskot þar sem skugga
bar á. Ekkert ljós var sjáanlegt í
skúrnum, skyldi innbrotsþjófur
vera þarna á ferðinni?
í næstu andrá opnaðist hurðin
upp á gátt og tröllaukinn maður
klöngraðist út. Hann var í kulda-
úlpu með loðhúfu á höfði. Andlits-
fall mannsins sást ekki greinilega
en hann var með sítt alskegg.
Þetta er Berti bergrisi, hvíslaði
ég-
Sjáðu, Bergur, karlinn er með
eitthvað ílangt í höndunum.
Það er áreiðanlega byssa, Berti á
það til að skjóta á óboðna gesti.
Geiri beygði sig á bak við eina
ruslatunnuna.
Karlinn ber hníf við beltið.
Ég sá að Geiri var bleikur í
framan, að minnsta kosti sýndist
hann vera það í birtunni frá daufu
skini götuljóssins.
Berti bergrisi var nokkra stund
að dunda eitthvað hálfboginn við
dyrnar á skúrnum. Síðan rétti
hann úr sér, brá hendinni á loft
eins og hann væri að gá til veðurs
og skimaði í kring um sig.
Skyldi hann hafa orðið okkar
var? Við fylgdumst vandlega með
hverri hreyfingu karlsins.
Berti bergrisi fór sér að engu
óðslega, tók upp tóbaksdósir og
snússaði sig. Síðan dró hann upp
rauðan klút og snýtti sér svo að
söng í.
Loks lokaði Berti dyrunum og
kom skálmandi í áttina til okkar.
Snöggvast datt mér í hug að
hlaupa, en hætti við það. Ég tók í
Geira og við grúfðum okkur niður á
bak við tunnurnar. Skóhljóð Berta
bergrisa nálgaðist. Við gættum
þess vandlega að hreyfa hvorki
legg né lið, en hjartað hamaðist í
brjóstinu. Ég ímyndaði mér að
Berti hlyti að heyra það.
En viti menn! Karlinn fór fram
hjá án þess að verða okkar Geira
var.
Við hinkruðum við litla stund
Teikningar i bókinni Mamma i upp-
sveiflu eru eftir Friðriku Geirsdóttur.
Hér eru aðalsöguhetjurnar, Bergur og
Geiri, ásamt Berta bergrisa, sem
raunar heitir Dagóbert Dagóbertsson.
áður en við þorðum að yfirgefa
skúmaskotið.
Púff, þetta er eins og að losna úr
álögum, sagði Geiri.
Það þorir enginn að abbast upp á
bergrisann, ansaði ég. Berti er
betri en nokkur lögga hér í hverf-
inu.
Þegar við vorum um það bil að
leggja af stað heyrðum við einhver
kynleg hljóð frá skúrnum þar sem
Berti hafði verið að bogra.
Þetta var grunsamlegt. Við
ákváðum að athuga það nánar. í
Ijós kom að nokkrar ýsuspyrður
héngu utan á skúrnum og slógust
við vegginn í gjóstinum. Við gátum
ekki annað en brosað, vorum við
orðnir eitthvað taugaóstyrkir?
Skyndilega tók Geiri viðbragð og
beygði sig.
Sjáðu, sagði hann og rétti fram
höndina. I lófa hans lágu tóbaks-
dósir.
Þessu hefur karlinn glutrað
niður áðan.
Það var enginn vafi að Berti
bergrisi átti þessar dósir. Á lokið
var grafið D.D., upphafsstafir
nafnsins Dagóbert Dagóbertsson.
Þetta virðast vera silfurdósir,
sagði Geiri og hampaði gripnum.
Er ekki óskilamunum skilað til
lögreglunnar?
Jú, en þessar dósir eru merktar
svo að þær eru í rauninni ekki
óskilamunir.
Við ráðguðumst um hvað gera
skyldi. Ég þekkti húsið þar sem
Berti átti heima. Það var aðeins
steinsnar í burtu. Annars var
ómögulegt að giska á hvaða mót-
tökur við fengjum hjá karlinum ef
við gerðumst svo djarfir að berja
uppá. Reyndar hlaut hann að verða
glaður að fá dósirnar sínar aftur.
Litlu síðar stóðum við Geiri á
tröppum tvílyfts timburhúss með
útskornum vindskeiðum og
hvítmáluðum gluggum. Þótt það
væri gamalt var því auðsjáanlega
mjög vel við haldið, það mátti
jafnvel spegla sig í látúninu á
útidyrahurðinni.
Ég svipaðist um eftir dyrabjöllu
en hana var hvergi að sjá. Á
hurðinni hékk aftur á móti helj-
arstór koparskeifa, sem átti víst að
gegna sama hlutverki. Ég hreyfði
skeifuna og þá glumdu við hljóm-
mikil högg. Við Geiri biðum í
ofvæni.
Litlu síðar opnaðist hurðin og
miðaldra kona birtist í gættinni.
Hún var góðleg á svip og virtist
vera eins og fólk er flest.
Við heilsuðum og spurðum eftir
Dagóbert.
Hann er ekki heima, svaraði
konan, en hann kemur bráðlega.
Ég fann tóbaksdósir hérna
skammt frá, sagði Geiri. Þær eru
merktar D.D.
Augu konunnar urðu stór og
kringlótt af undrun.
Oh, þetta eru silfurdósirnar hans
Berta míns. Ég er alltaf að segja
honum að hann eigi ekki að nota
þær hvunndags.
Gerðu svo vel, sagði Geiri hof-
mannlega og rétti konunni tóbaks-
dósirnar.
Þakka þér fyrir. Konan tók í
hönd Geira. Ég vildi að Berti hefði
verið heima, hann gekk niður að
höfn að huga að bátnum. Það er
víst spáð roki.
Ég gaf Geira merki um að við
skyldum ekkert minnast á að við
hefðum áðan séð Berta bergrisa.
Kannski var það tóm vitleysa eða
missýning þetta með byssuna.
Konan bauð okkur inn. Við
afþökkuðum og sögðumst vera að
flýta okkur.
Það er kalt að standa hérna í
dyrunum, sagði konan. Komið
snöggvast inn fyrir, það tefur
ykkur ekkert.
Áður en ég vissi af var Geiri
kominn inn.
Jæja, hugsaði ég og fór að dæmi
félaga míns. Það var forvitnilegt að
sjá hvernig þessi margumtalaða
fjölskylda í Steinahverfinu bjó.
Við fylgdum konunni eftir inn í
stofu. I rauninni var ekki rétt að
kalla þetta stássstofu heldur verk-
stæði eða vinnustofu. Á miðju
gólfinu stóð vefstóll og málara-
trönur nokkuð til hliðar. Allir
veggir voru þaktir litlum og stórum
myndum, ^mist saumuðum eða
máluðum. I gömlum, snjáðum leð-
urstól úti í horni sat ung stúlka og
hélt á kornabarni. Hún reis á fætur
þegar við komum inn og hneigði sig
lítillega.
Þetta er Blómdís, dóttir okkar og
sonur hennar óskírður, sagði kon-
an. Sjálf heiti ég Sveiney.
Mér varð starsýnt á Blómdísi.
Hún var ákaflega grönn, brúneygð
og dökk yfirlitum. Hún minnti mig
á mynd sem ég hafði séð af
huldukonu.
Er hérna málverkasýning?
spurði Geiri undi andi.
Ne-hei, þetta er smádót, sem
fjölskyldan gerir sér til dægra-
styttingar, svaraði Sveiney hógvær
eins og hún vildi sem minnst gera
úr þessu.
Ég virti lauslega fyrir mér
myndirnar. Þær voru margar sér-
kennilegar og fallegar.
Sveiney ítrekaði enn hvort við
vildum ekki þiggja góðgerðir. Þeg-
ar við Geiri neituðum því afdrátt-
arlaust kvaðst hún vilja sýna okkur
ofurlítinn þakklætisvott. Við skyld-
um velja okkur sína myndina hvor.
Við Geiri mölduðum í móinn, en
hún vildi ekki hlusta á slíkt. Að
lokum valdi ég mér málverk sem
hét „Olafur reið með björgum
fram", en Geiri kaus sér mynd sem
bar nafnið „Dansmær". Við þökk-
uðum konunni höfðinglegar gjafir.
Hver vissi nema þær væru mörg
hundruð þúsund króna virði.
Litlu seinna kvöddum við. Blóm-
dís sagði ekki neitt en lét sér nægja
að kinka til okkar kolli. Skyldi hún
vera mállaus, hugsaði ég.
Sveiney fylgdi okkur til dyra.
Enn minntist hún á að það hefði
verið leiðinlegt að Berti skyldi ekki
vera heima. Kannski litum við inn
seinna ef við ættum leið fram hjá.
Ég jánkaði því og við Geiri
hröðuðum okkur niður stíginn með
málverkin undir hendinni.
Ég ætla að gefa mömmu mynd-
ina, sagði Geiri.
Þykir henni gaman að málverk-
um?
Ekki sérstaklega. En ég veit að
henni þykir gaman að þessari
mynd.
Við gengum þegjandi um stund.
Skyndilega spurði Geiri upp úr
þurru.
Getur fullorðið fólk haldið áfram
að vera börn alla ævi?
Mér fannst þetta skrýtin spurn-
ing.
Af hverju spyrðu?
Æ, mér datt þetta bara svona í
hug, sagði Geiri og vildi ekki meira
um þetta tala.
Á heimleiðinni bar ekkert sér-
stakt til tíðinda.
Ég bauð Geira inn. Hann afþakk-
aði og kvaðst verða að flýta sér.
Samt held ég að hann hafi ekkert
verið að fýta sér.
Ég spurði hvort hann vildi að ég
fylgdi honum alla leið.
Það er óþarfi, ég rata.
Við kvöddumst við garðshliðið.
Þakka þér fyrir að koma með
mér til kennarans.
Ekkert að þakka. Þetta hefur
verið að mörgu leyti óvenjulegt
kvöld.
Ég stóð og horfði á eftir Geira
þar sem hann lötraði niður götuna
með máiverkið undir hendinni.
Síðan var hann horfinn fyrir næsta
húshorn.