Morgunblaðið - 31.01.1980, Qupperneq 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 31. JANÚAR 1980
Innlend skipaverzlun:
„í»ví sem ekki er til er
hvorki haegt að halda til
streitu né fella niður“
— segir sjávarútvegsráðherra
Skipasala og
veiðistjórnun
Stefán Valgeirsson (F) bar
fram eftirfarandi spurningar til
sjávarútvegsráðherra í Samein-
uðu þingi:
1. Telur ráðherra eðlilegt að
heimila sölu á togskipinu Dagnýju
SI 70, sem hafði togveiðiheimild
til þorskveiða fyrir Þórshöfn,
staðbundið og skilyrt við það
byggðarlag, til Hafnarfjarðar,
staðar sem þegar hefur nóg
hráefni og gerir nú út a.m.k. tvo
skuttogara til sölu á ísfiski ein-
göngu erlendis, án þess að bjóða
áðurgreindu byggðarlagi for-
kaupsrétt á skipinu?
Smásöluverzlun í strjálbýli:
Verzlun í
vanda stödd
2. Telur ráðherra það ekki
sanngirnismál, að byggðarlag,
sem fékk togveiðiheimild á
þorskveiðar fyrir b/v Dagnýju
vegna ótryggs atvinnuástands,
haldi heimildinni, geti það nýtt
sér hana? Væri í framhaldi af því
ekki eðlilegt, að sú togveiðiheim-
ild, sem b/v Dagný hefur haft
vegna Þórshafnar til þorskveiða,
falli ella niður?
3. Telur ráðherra það samrým-
ast hagsmunum þjóðarinnar að
stuðla að kaupum á togaranum til
veiða fyrir fisksölur erlendis,
fremur en til vinnslu hér innan-
lands, eins og gert er með sölunni
á Dagnýju til Hafnarfjarðar? Eða
ætlar ráðherrann að beita sér
Á árinu 1976 var skipuð
neínd til að gera úttekt á
vanda smásöluverzlunar í
strjálbýli er skilaði áliti
og tillögum í apríl 1978.
Síðan hefur ekkert gerzt í
því máli. Sigurgeir Bóas-
son (F) spurðist fyrir um
það á Alþingi, hvað hefði
verið gert til að bæta að-
stöðu smásöluverzlunar á
íslandi.
Hann sagði vanda strjálbýlis-
verzlunar bæði rekstrarvanda og
uppbyggingarvanda. Fjarlægð frá
heildsala væri orsök þess að veltu-
hraði væri hægur, sem þýddi
meiri vörubirgðir en í þéttbýlis-
verzlun, meiri fjármagnsþörf,
meiri vaxtakostnað, meiri hús-
rýmisþörf. Lánsviðskipti væru og
meiri hjá strjálbýlisverzlun, verzl-
anir með sérvöru ættu erfitt
uppdráttar; ýmsir kostnaðarliðir,
s.s. hiti, rafmagn og sími, væru
hærri og álagning á búvöru stæði
ekki undir dreifingarkostnaði.
Hann benti á nauðsyn frjálslegri
verðmyndunar, hærri álagningar
á búvöru, nauðsynleg fjárfest-
ingarlán, t.d. úr byggðasjóði,
rekstrarráðgjöf ofl.
Hvorki núverandi
né fyrrverandi
ríkisstjórn
Kjartan Jóhannsson, viðskipta-
ráðherra, sagði hvorki núverandi
né fyrrverandi ríkisstjórn hafa
rætt þessi mál sérstaklega. Hann
minnti þó á, að smásöluálagning
búvöru hefði verið hækkuð í des-
ember 1978 og almenn lagfæring
gerð á verzlunarálagningu vorið
1979. Ennfremur hefði strjálbýlis-
verzlun verið heimilað að leggja
álagningu ofan á sannanlegan
flutningskostnað vöru. hann sagði
smugu hafa opnast til frjálslegri
verðlagningar með nýjum verð-
Sigurgeir Bóasson
lagslögum. Ráðherra sagði vel við
hæfi, að byggðasjóður hugaði að
lánveitingum til strjálbýlisverzl-
unar. Hækkun birgða í samræmi
við verðlagsþróun væri mál sem
menn hefðu ekki treyst sér til,
hvorki almennt né sérgreint. Það
að heimila strjálbýlisvefzlun
skuldajöfnun við ríkissjóð vegna
vöruúttektar ríkisfyrirtækja væri
í umfjöllun.
í almennri umræðu kom fram
hjá Sverri Hermannssyni (S), að
byggðasjóður hefði fyrst og fremst
sinnt uppbyggingu í sjávarútvegi
en uppþygging í iðnaði, sem taka
ætti við nær öllu viðbótarvinnu-
afli næstu ára hérlendis, væri
meginverkefni á komandi árum.
Vafasamt væri því að gera ráð
fyrir að hann gæti sinnt fjárfest-
ingarþörfum verzlunarfyrirtækja.
Stefán Valgeirsson
fyrir því, að Hraðfrystihús Þórs-
hafnar fái leyfi til að kaupa nýjan
eða notaðan togara erlendis frá,
eitt sér eða í samvinnu við aðra, til
að tryggja rekstur hraðfrystihúss-
ins þar og koma í veg fyrir
atvinnuleysi á staðnum?
4. Mun ráðherrann beita sér
fyrir því, að togarar og önnur
togskip fái því aðeins fiskveiði-
Kjartan Jóhannsson
leyfi, að þeir landi afla sínum hér
innanlands, ef fiskvinnslustöð eða
stöðvar vantar fisk til vinnslu og
óska að fá afla þeirra keyptan?
Svör sjávarútvegs-
ráðherra
Kjartan Jóhannsson, sjávar-
útvegsráðherra, sagði það
grundvallarstaðreynd, að öllum
íslenzkum skipum væru þorsk-
veiðar heimilar þar og þá, sem lög
og reglugerðir gera ráð fyrir. Þess
vegna gæti það orðið ágreinings-
atriði, hvort nokkuð annað en
siðferði og drengskapur hefðu
getað bundið Togskip hf. við þá
yfirlýsingu, að bv. Dagný myndi
ekki stunda þorskveiðar, þá nýtt
skip félagsins kæmi til landsins.
Þrátt fyrir vafa að lögum og þótt
hugurinn stæði til þorskveiða,
stóð Togskip hf. við þessa yfirlýs-
ingu. Síðar var fyrirtækið leyst
undan henni gegn tímabundnum
löndunum á Þórshöfn. Þessi
tímabundna kvöð fylgir skipinu þó
selt verði. Að þessu sögðu svaraði
ráðherra spurningum þingmanns-
ins þannig:
• Spurning 1: „Stjórnvöld geta
hvórki heimilað né bannað sölu
skipa milli innlendra aðila."
• Spurning 2: „Togveiðiheimildir
einstakra skipa þekkjast ekki í
íslenzkum lögum og því, sem ekki
er til, er hvorki unnt að halda til
streitu né fella niður."
• Spurning 3: „Mér er hvorki
kunnugt um að stjórnvöld né
opinberar stofnanir hafi stuðlað
að umræddum kaupum og afstaða
mín til kaupa á togurum erlendis
frá eins og nú er ástatt, er
tvímælalaust neikvæð, eins og
allir vita, sem fylgjast með efni
íslenzkra fjölmiðla."
• Spurning 4: „Eins og áður er
sagt eru ekki gefin út nein fisk-
veiðileyfi fyrir einstök togskip og
ekki er hægt að grundvalla stjórn-
un á stjórntæki sem ekki er til.
Þar sem stjórntækið er ekki til er
heldur ekki unnt að svara fyrir-
spurninni."
Landgrunn Islands:
Raimsóknum ekki
sinnt sem skyldi
Hvað hefur ríkisstjórn
íslands gert til að fram-
fylgja einróma ályktun
Álþingis frá því desem-
ber 1978 um rannsókn
landgrunns íslands,
spurði Eyjólfur Konráð
Jónsson (S) á Alþingi í
fyrradag. Hvaða sérfræð-
ingur, íslenzkir og er-
lendir, hafa verið ráðnir
til starfans? Hefur verið
aflað og unnið úr nægi-
legum upplýsingum um
landgrunn fslands og af-
stöðu til landgrunns ná-
lægra ríkja til að
íslenzkra hagsmuna
verði gætt til hins ítrasta
á hafréttarráðstefnu
Sameinuðu þjóðanna eða
i samningum við önnur
riki?
Lítið sem
ekkert gert
Bragi Sigurjónsson, iðnað-
arráðherra, gat þess m.a. að sett
hefðu verið lög (nr. 41/1979) um
landhelgi, efnahagslögsögu og
landgrunn þar sem kveðið væri á
um skilgreiningu landgrunnsins,
afmörkun milli landa og land-
grunnsrannsóknir. Rakti hann
síðan landgrunnsrannsóknir við
ísland og almenna upplýsinga-
söfnun þar um sl. tvö ár, aðal-
lega þó áður en framangreind
ályktun Alþingis var samþykkt.
Kom hann þar inn á mikilvægt
starf dr. Guðmundar Pálssonar,
jarðeðlisfræðings, Ólafs Flóvenz,
jarðeðlisfræðings, og ráðningu
Karls Gunnarssonar, jarðeðlis-
fræðings, til Orkustofnunar, sem
eingöngu sinnir verkefnum af
þessu tagi. Þá lagði ráðherra
fram skýrslu um könnun setlaga
á landgrunni úti af Norðurlandi,
sem unnin var 1978 að frum-
kvæði bandaríska fyrirtækisins
Werstern Geophysical Co. of
America.
Því miður hefði málum þess-
um ekki verið sinnt sem skyldi
að öðru leyti, enda hefði Alþingi
ekki veitt nægjanlegt fjármagn
til þessara hluta.
Mikilvægir
íslenzkir fram-
tíðarhagsmunir
Eyjólfur Konráð Jónsson (S)
þakkaði svörin en gagnrýndi hve
lítið hefði verið aðhafst frá því
ályktun Alþingis var gerð, þó
mikilvægir íslenzkir framtíðar-
hagsmunir væru í húfi. Vel hefði
að vísu verið staðið að marghátt-
aðri gagnasöfnun varðandi Jan
Mayen, sem fyrst og fremst væri
að þakka Ólafi Egilssyni í utan-
ríkisráðuneytinu, með aðstoð
Páls Imslands, sem byggi að
mikilvægri jarðfræðilegri þekk-
ingu á Jan Mayensvæðinu. Ráðn-
ing Karls Gunnarssonar til þess-
ara starfa væri og fagnaðarefni.
Hins vegar hefði bókstaflega
ekkert verið gert til að afla
upplýsinga um hafsvæðið suður
af Islandi né það vísindalega
rannsakað. Nefndi hann sér-
staklega Rockallhásléttuna,
sokkið land sem upphaflega var
áfast Grænlandi en landrek og
klofnun hefði myndað gjá milli
þessa nú sokkna lands og írlands
og Skotlands (200 mílna breiða
og 2—3 þús. m. djúpa). — Þarna
kynnu að felast mikilvægir hags-
munir og bæði Bretar og írar
hefðu lengi reynt að styrkja
stöðu sína til þess en minna
hefði verið gert af íslenzkri
hálfu. Mikilvæg setlög hefðu
borizt frá Islandi og væru vest-
ast í þessu svæði.
Bragi Sigurjónsson Eyjólfur Konráð Jónsson