Morgunblaðið - 31.01.1980, Page 29

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 31. JANÚAR 1980
29
Valdimar Lárus-
son — Minning
Egilssyni, eignuðust þau tvö börn,
Jónínu Ósk og þann er þetta ritar.
Gekk Guðbjartur Svavari í föður
stað, þó hélt Svavar alla tíð góðu
og innilegu sambandi við föður
sinn og stjúpu Önnu Einarsdóttur.
Þegar ég nú læt hugann reika
aftur til æsku minnar, þá kemur
Svavar nokkuð oft í huga minn.
Því miður var fjórtán ára ald-
ursmunur á okkur, og átti ég því
litla samleið með bróður mínum.
Þó minnist ég þess að þegar
eitthvað bjátaði á hjá mér þá var
gott að leita liðsinnis stóra bróð-
ur. A þeim árum var barnaskólinn
látinn nægja og fór Svavar ungur
að vinna fyrir sér, byrjaði sem
snúningadrengur á Hótel Borg.
Einnig starfaði hann mikið í
skátahreyfingunni í uppvextinum
og naut góðs af alla ævi. Um
tvítugt hóf hann störf hjá Leður-
gerðinni h/f og varð fljótlega
verkstjóri þar á saumastofu.
Svavar fékk snemma áhuga á
stjórnmálum og starfaði mikið í
Sjálfstæðisflokknum framan af og
var ætíð eldheitur sjálfstæðis-
maður.
Þar kom að hann vildi prófa
eitthvað nýtt og hóf hann störf
hjá Silla & Valda sem afgreiðslu-
maður og ekki löngu seinna varð
hann verzlunarstjóri í verzlun er
þeir áttu vestur á Hringbraut, átti
verzlunarrekstur að mörgu leyti
vel við hann. Þó ákvað hann,
kominn hátt á fertugs aldur, að
fara og læra meira, innritaði sig í
Iðnskólann og nam málaraiðn,
starfaði síðan að iðn sinni í
nokkur ár, en það starf átti aldrei
almennilega við hann, hætti því
loks alveg og venti sínu kvæði í
kross og fór á sjóinn, sem mat-
sveinn á fiskibát, og varð það
byrjunin á því sem kalla má að
hann hafi gert að sínu ævistarfi
þ.e. hótelstjórn, því að eftir stutta
veru á sjónum tók hann að sér
umsjón með mötuneyti frystihúss
á Súgandafirði og skömmu seinna
hótelstjórn í Bjarkarlundi í
Reykhólasveit og þar hafði hann
loks fundið starf við hæfi.
Svavar tók miklu ástfóstri við
Bjarkarlund og sveitina í kring.
Hann rak Bjarkarlund af mikilli
röggsemi, kannski um of, þar eð
hann var stórhuga í öllu sem hann
tók að sér, og sparaði þá hvorki- fé
né fyrirhöfn og var það stundum
erfitt fátæku átthagafélagi, sem
átti Bjarkarlund.
Eins og komið hefur fram hér
að framan þá gekk honum vel í
öllu sem hann tók sér fyrir hendur
og átti gott með að umgangast
fólk, en þó má segja um hann að
hann var ekki allra. Svavar giftist
aldrei og átti engin börn, en hann
var mjög barngóður og nutu
systkinabörn hans þess ríkulega,
en hann eignaðist marga góða
vini, ég halla ekki á neinn þó ég
nefni Jóhann Gestsson og Gunnar
Jónsson, sem báðir búa nú í
Bandaríkjunum, og síðast en ekki
síst Guðnýju Árnadóttur, sem
hans tryggustu vini.
Heilaæxli það, er varð Svavari
að aldurtila kom fyrst í ljós fyrir
sex mánuðum. Ég er þeirrar skoð-
unar að hann hafi verið búinn að
ganga lengi með þennan sjúkdóm
og verið búinn að valda Svavari
miklu tjóni og ýmsum misskiln-
ingi, því hvorki hann né aðrir
vissu að hann var sjúkur.
Eftir að hann veiktist fyrir
alvöru þá kaus hann að eiga
athvarf hjá systur sinni og mági,
Ósk og Axel Kvaran, enda höfðu
þau alltaf verið samrýnd.
Að lokum þakka ég Svavari
samfylgdina og veit að mamma
hefur tekið honum opnum örmum.
Rúnar Guðbjartsson.
1912 - 1980
Hreinn og hvítur snjór huldi
Manitobasléttuna þegar ég flaug
yfir hana fyrir skemmstu — þessa
sléttu sem skáldið taldi minna á
hvíldina eilífu.
Þarna er Winnipeg, höfuðborg
íslendinga í Vesturheimi. Hún
heilsaði mér þessu sinni með
sínum síbláa, djúpa himni og
stinnings-skafrenningi. Sólin
skein gegnum mjallarkófið.
Ég tel það meðal gæfusamra
þátta í lífi mínu að kynnast ungur
við þessa borg og Islendingana
sem þar bjuggu og búa margir
enn, þótt ýmsir væru nú horfnir er
ég batt við tryggðir forðum.
Fyrir tuttugu árum lifðu enn
margir af fyrstu kynslóð íslensku
landnemanna vestra. Hvergi hef
ég fundið íslandi unnað heitar. Að
kynnast þessu fólki var eins og að
stíga beint inn í lifandi ættjarð-
arkvæði og náttúruljóð aldamót-
anna: — Þú bláfjalla geimur! með
heiðjökla hring.
Önnur kynslóðin er raunsæi-
legri í viðhorfi sínu: Meðvituð
börn síns nýja ættlands með
rætur í mikilleik gresjunnar,
skógum og vötnum Nýja-íslands
og menningu Vesturheims, en
jafnframt stolt að vera „af
íslensku bergi brotin."
Úr þessum hópi kynntist ég
mörgum góðum dreng en engum
betri en þeim, sem nú er genginn,
Valdimar Lárussyni, Valda Lár.
eins og hann kallaðist meðal vina
og kunningja.
Foreldrar hans voru Pálmi Lár-
usson og Guðrún Steinsdóttir sem
bjuggu á Hryggjum í Gönguskörð-
um áður en þau fluttust vestur
með tvö elstu börn sín, en Valdi
var yngstur níu systkina, fæddur
1912 á Gimli við Winnipegvatn.
Ættir Valda stóðu um Húnaþing
og Skagafjörð. Amma hans í
föðurætt var Sigríður dóttir
Bólu-Hjálmars. Þannig var Valdi
meðal þeirra manna á okkar
dögum sem áttu fæsta ættliði að
rekja til skáldsins í Bólu.
Valdimar Lárusson braust ung-
ur til mennta og gekk á kennara-
skóla. Gerðist hann fyrst eftir
próf kennari norður í Indjána-
byggðum. Kunni hann margt frá
þeirri dvöl að Segja. Yfir sögum
hans þaðan hvíldi i senn glettni
húmoristans og hlýja mikils húm-
anista sem bar fulla virðing fyrir
ólíkum siðum og háttum þjóða og
kynþátta.
Lengst starfsævi sinnar kenndi
Valdi ensku við Kennaraháskóla
Manitobafylkis, en gerðist svo
síðast aðstoðarprófessor Haralds
Bessasonar við Islenskudeild
Manitobaháskóla.
Valdi var maður mikillar frá-
sagnargáfu og orðsnilldar.
Um vald hans á enskri tungu
ber kennaraembætti hans í því
máli gleggst vitni. Um hitt get ég
dæmt að engum vestur-íslenskum
manni af hans kynslóð lék íslenskt
mál léttar ,á tungu. Hann gat talað
íslensku eins og byggi hann enn í
grennd við Gönguskörðin og í
hans munni var vestur-íslenskan
blæbrigðaríkt mál, fallið til að
auka gamanblæ góðrar sögu.
Valdi var þó ekki aðeins mikill
unnandi orðlistar, enskrar og
íslenskrar. Myndlist átti hug hans
einnig eins og heimili hans í
Winnipeg bar skýrt vitni. Hann
var vel menntaður og víðsýnn
Kanadamaður en jafnframt stolt-
ur af íslenskum uppruna sínum.
Allt íslenskt var gildur þáttur í
sjálfsvirðingu hans en án oflætis
eða þjóðrembu og því var hann
laus við minnimáttarkennd.
Valdi var einhleypur maður.
Um margra ára skeið undanfarið
átti hann við erfiðan hjartasjúk-
dóm að stríða, kransæðastíflu sem
dró hann til dauða 18. jan. s.l.
Ég kynntist Valda fyrst fyrir
tuttugu árum.
Glöggt man ég hann þá í
garðveislu hjá Jóni Laxdal í
glampandi sól og hita Manitoba-
vorsins þar sem gamansögur hans
og glaðvær hlátur sindruðu milli
grænna laufa.
Háttvísi hans og ljúfmennska
gerðu hann hvers manns hugljúfi.
Hann var séntilmaður til orðs og
æðis og viðmótið allt yljað óvenju-
legri hjartahlýju.
Um haustið sama ár sat hann
eitt sólbjart septembersíðdegi
heima hjá okkur hjónum hér í
Reykjavík ásamt Jökli Jakobssyni
skáldi. Sá fundur ber í mínum hug
birtu engri annarri líka.
Ég heimsótti hann aftur hér um
daginn hátt upp í skýjakljúf þar
sem hann bjó í miðbæ Winnipeg-
borgar rétt hjá þinghúsi Mani-
tobamanna sem þaðan að sjá
kúrði flóðlýst undir fótum okkar.
Aldrei fyrr hafði ég séð víðar
yfir þessa einkennilegu borg sem
böðuð er suðrænum hita á sumr-
um en á vetrum sveipuð norrænu
frosti og heiðríkju. Fyrir fótum
okkar iðuðu og tindruðu marglit
ljós auglýsinga og umferðar en
ofar augum blasti við stjörnu-
bjartur himinn.
í hlýrri stofu Valda dreyptum
við á gömlu rúg-viskíi. Ljúf-
mennska hans og hjartahlýja voru
samar og áður, gamansögurnar
glettnar, hlátur hans bjartur.
Samt var hann merktur lang-
varandi sjúkdómi, hafði oftar en
flestir aðrir menn horfst í augu
við dauðann, beinlínis verið kall-
aður á hans fund, en borið hærra
skjöld í þeim vopnaviðskiptum
hingað til.
Valdi var þó geiglaus og glaður.
Hann kunni sín Hávamál og lifði
þannig.
Hann talaði um að koma einu
sinni enn heim.
I munni Vestur-íslendinga hef-
ur heim tvær merkingar: Heim til
íslands — heim aftur til Vestur-
heims.
Sú för verður ekki farin.
Þegar ég var á leiðinni heim
hvarf hann skyndilega til annars
heima sem okkar allra bíður —
heim til dauðans sem „er hreinn
og hvítur snjór."
Sveinn Skorri Höskuldsson.

Kantlimdar - smíðaplötur
(Hobby-plötur)
fyrir fagmenn og leikmenn.
Hvífar
plast-
hillur
' 30 cm, 50
cm °9 60 cm
« oreidd. 244
cm 6 lengd.
Hurdir
á fata-
skápa
meó eikar-
*P»ni, fil-
bunar undír
l»kk og ba»a.
Plast-
lagdar
h illur
KROSSVIÐUR
SPÓNAPLÖTUR
VIÐARÞILJUR „
á gömlu lágu verði IBJORNINN
Skúlatúni 4. Simi 25150. Reykjavík
BORÐSTOFUHUSGOGN
STOLAR
Efni: Bæsað, dökkbrúnt eöa rauðbrúnt.
Borö stærð 75x95 + stækkunarpl. 47 cm
Borð stærö 95x95 + stækkunarpl. 47 cm
Borð stærö 140x95 + stækkunarpl. 47 cm
Hringborð 95 cm engin stækkunarpl.
Hringborö 110 cm + stækkunarpl. 55 cm
Sendum um land allt.
Opiö til kl. 8 föstudag
og laugardag 9—12.
Vörumarkaðurinn hf.
Ármúla 1A. Sími 86117.
ÚTSALA — ÚTSALA — ÚTSALA — ÚTSALA — ÚTSALA — ÚTSALA — ÚTSALA — ÚTSALA — ÚT-
ÚTSALA — ÚTSALA -- ÚTSALA — ÚTSALA — ÚTSALA — ÚTSALA — ÚTSALA — ÚTSALA— ÚT-