Morgunblaðið - 07.02.1980, Blaðsíða 20

Morgunblaðið - 07.02.1980, Blaðsíða 20
20 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 7. FEBRÚAR 1980 Útgefandi Framkvæmdastjóri Ritstjórar Ritstjórnarfulltrúi Fréttastjóri Auglýsingastjóri hf. Árvakur, Reykjavík. Haraldur Sveinsson. Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Þorbjörn Guömundsson. Björn Jóhannsson. Baldvin Jónsson. Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskriftargjald 4.500,00 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 230 kr. eintakiö. Loftið er lævi blandið Ymsir hafa haft viö orð á allra síðustu dögum, að ríkisstjórn verði að mynda í landinu, sama hvernig og hvað hún vill. Þetta lýsir vel þeirri óþolinmæði, sem brennur á fólki vegna stjórnleysisins og öngþveitisins, sem ríkt hefur síðan ríkisstjórn Geirs Hallgrímssonar sagði af sér sumarið 1978. Eftir það hefur stöðugt sigið meir á ógæfuhliðina og engin samstaða náðst um efnahagslegt viðnám af neinu tagi. Af þessum viðhorfum mótuðust fyrstu viðbrögðin við stjórnarmyndunartilraunum Gunnars Thoroddsens, en eftir því sem aðdragandi þeirra og vinnubrögð öll hafa skýrzt, hefur almenningsálitið verið að snúast við. Nú gera sér flestir grein fyrir, að slík stjórn, ef mynduð yrði, hlyti að reynast illa og jafnvel enn verr en þær vinstri stjórnir aðrar, sem þjóðin hefur orðið að þola frá stríðslokum. Fyrir því liggja margar og gildar ástæður. Ljóst er, að ríkisstjórn Gunnars Thoroddsens, ef úr verður, byggist einvörðungu á löngun framsóknarmanna og kommúnista til að kljúfa Sjálfstæðisflokkinn. Magnús Magnússon félagsmálaráðherra segir, að sér finnist „ógæfu- lega staðið að þessari stjórnarmyndun, þar sem tveir flokkar hafa það markmið eitt að sprengja þriðja flokkinn og þriðji aðilinn er að þessu til að ná fram persónulegum hefndum". Það hefur líka borið á því, að ýmsir forystumenn framsóknar og kommúnista, sem mest hafa að unnið, telja þessi klækjabrögð sér lítt til sóma og óttast, að þau geti spillt fyrir pólitískum frama sínum í framtíðinni. Enginn vafi er á því, að þessir síðustu atburðir auka á spennu í þjóðlífinu öllu og leiða til nýrra og hatrammari átaka en áðúr, ef úr stjórnarmyndun Gunnars Thoroddsens verður. Ljóst virðist,að stjórnarsáttmálinn verði hvorki fugl né fiskur, enda ekki tekið á neinu með festu, heldur megi búast við, að allt verði látið danka áfram. Stjórnarsamvinn- an verður fljótt að nauðung, þar sem einn ráðherra verður bandingi annars. Eins og ástandið er í þjóðfélaginu núna, burftum við á öllu öðru að halda en slíkri sýndar ríkisstjórn. A þessu eru menn óðum að átta sig. Af þeim sökum mætir þessi stjórnarmyndun vaxandi gagnrýni og andstöðu, ekki aðeins innan Sjálfstæðisflokksins, heldur einnig innan Alþýðubandalags og Framsóknarflokks. Rangt frá skýrt Þeir Steingrímur Hermannsson og Lúðvík Jósepsson reyna nú mjög að bera það út, að Sjálfstæðisflokkurinn hafi hafnað stjórnarmyndunarviðræðum við flokka þeirra. Það er skiljanlegt með hliðsjón af því, að þeir vita upp á sig skömmina og vilja þvo hendur sínar gagnvart flokkssystkin- um sínum, sem hugnast ekki aðfarirnar. Sannleikurinn er þvert á móti sá, að af hálfu Alþýðubandalagsins lá alltaf fyrir, að trauðla gæti komið til samstarfs við Sjálfstæðis- flokkinn nema í þjóðstjórn eða a.m.k. ekki fyrr en sá möguleiki hefði verið kannaður til þrautar. Af þessum sökum og vegna þess, að innan Sjálfstæðisflokksins var sem endranær mikil andstaða líka gegn samvinnu við Framsókn- arflokk og Alþýðubandalag þótti Geir Hallgrímssyni þessi möguleiki til stjórnarmyndunar ekki líklegur, þótt hann hafnaði honum aldrei. Og eftir þingflokksfund Sjálfstæðis- flokksins föstudaginn 1. febrúar bauð hann til viðræðna þessara þriggja flokka, en því var hafnað bæði af Framsóknarflokki og Alþýðubandalagi. Það liggur því fyrir, að stjórnarmyndunarviðræðurnar við Gunnar Thoroddsen voru teknar fram yfir þvílíkar viðræður við Sjálfstæðis- flokkinn, enda vafasamt, að þær hefðu nokkurn tíma staðið til boða af hálfu Alþýðubandalagsins. ákvörðun um hver mynda ætti ríkisstjórn og síðast hverjir sætu í þeirri ríkis- stjórn. Hvaða þingmaður sem er í Sjálfstæðisflokknum hefði getað boðið hinum flokkunum liðveizlu. — Þetta var ekkert afrek hjá Gunnari eins og sumir virðast halda. Þeir hefðu tekið hverjum sem var til að kljúfa Sjálfstæðisflokk- inn. Gunnar Thoroddsen gerði engar athugasemdir í þingflokknum við vinnu- Matthías Bjarnason: þeir, sem verið hafa í Sjálfstæðisflokknum, og veita henni brautargengi. Andstæðingarnir finna það og vita að Gunnar hefur brotið allar brýr að baki sér og að hann er búinn að yfirgefa sinn flokk. Þetta er raunalegur endir á löngum stjórn- málaferli Gunnars Thor- oddsens, sem hann hóf ungur að árum með glæsi- brag. Hann var talinn tryggur og öruggur tals- maður lýðræðis, sem er „Þeir hefðu tekið hverj- um sem var til að kljúf a Sjálfstæðisflokkinn“ „ÞETTA er raunalegur endir á löngum stjórmála- ferli Gunnars Thorodd- sens, sem hann hóf ungur að árum með glæsibrag,“ sagði Matthías Bjarnason þingmaður Sjálfstæðis- flokksins úr Vestfjarða- kjördæmi, er MBl. spurði hann álits á stjórnar- myndunartilraunum Gunnars. „Við fréttum ekkert frá þingmönnum Sjálfstæðis- flokksins, sem standa í þessum stjórnarmyndun- arviðræðum um efni mál- efnasamnings. Allar frétt- ir sem við fáum koma frá þingmönnum Framsókn- arflokks og Alþýðubanda- lags og skv. þeim finnst mér vera nokkurt fram- sóknarbragð af hlutun- um.“ Matthías sagði einingu hafa verið í þingflokki Sjálfstæðisflokksins um viðræður við alla flokka og að enginn flokkur yrði þar útilokaður. „Við lögðum aðaláherzluna á málefna- lega samstöðu til lausnar vandanum í þjóðfélaginu, síðan kæmi að okkar mati brögð Geirs Hallgríms- sonar — hann sat hljóður' á þingflokksfundum. Þing- menn annarra flokka tjáðu okkur hvað um var að vera. Það var fyrst á þingflokksfundi föstudag- inn 1. febr. sl. sem hann skýrði frá, að hann stæði í óformlegum viðræðum við fulltrúa annarra flokka, síðan hefur hvorki heyrst til hans né sést á þing- flokksfundum né mið- stjórnarfundum, og engar afboðanir hafa borist frá honum. Fólk segir: „Þjóðin þarf stjórn." Það er rétt. Hefði Gunnar Thoroddsen sýnt samstöðu, eins og aðrir þingmenn og ekki staðið að þessu væri búið að mynda stjórn. Verði þessi stjórn Gunn- ars Thoroddsen mynduð, sitjum við uppi með nýja vinstri stjórn. Framsókn- arflokkurinn fær aukin áhrif og Gunnar og félagar hans, sem ætla með hon- um, eiga ekki annars úr- kosta en að fara að vilja hans. Sjálfstæðisflokkur- inn á þarna engin ítök né grundvöllur starfshátta Sj álf stæðisf lokksins. Starfshættir Gunnars nú brjóta alfarið í bága við þennan grundvöll. Ef menn hlíta ekki lögum flokksins í svo veigamiklu máli hafa þeir brotið gegn flokknum og gert að engu vilja hans. Menn með slíkt hugarfar eru alls ekki ákjósanlegir í flokknum.“ Matthías sagði í lokin: „Nú syrtir í álinn og ég er bjartsýnn á að þegar al- mennir talsmenn flokksins og kjósendur hans hafa fengið skýringar á mála- vöxtum þá taki þeir hönd- um saman og snúi vörn í sókn gegn sundrungaröfl- unum í órjúfandi sam- starfi og hefji á ný með meiri krafti en áður hug- sjónir sjálfstæðis- stefnunnar til vegs og virðingar í íslenzku þjóð- lífi. Trú mín er sú, að ekki muni líða á löngu áður en Sjálfstæðisflokkurinn verði sem áður stærsta aflið í stjórnmálum íslands þar sem ríkir frið- ur og eindrægni en þó málefnaleg og heiðarleg gagnrýni á hverjum tíma.“ Salóme Þorkelsdóttir: Get ekki fellt mig við að slíkt geti gerst „ÉG FÆ þetta alls ekki til að ganga upp,“ sagði Sal- óme Þorkelsdóttir þing- maður Sjálfstæðisflokks- ins úr Reykjaneskjör- dæmi, er Mbl. spurði hana álits á stjórnarmyndun- artilraunum Gunnars Thoroddsen. „Forystumenn Fram- sóknarflokks og Alþýðu- bandalags hafa ekki verið til viðræðna við Sjálfstæð- isflokkinn um neins konar stjórnarmyndun. Hvers vegna þeir hafa nú snúið við blaði fæ ég alls ekki botn í. Þessir flokkar eru ríkisafskiptaflokkar og stefna þeirra er í algjörri andstöðu við okkar. Mál- efnalega gengur þetta ekki upp í mínum huga. Varðandi stjórnarmynd- unarviðræður formanns okkar, Geirs Hall- grímssonar, sem hann stóð að með umboð þingflokks- ins, án andmæla, kemur nú í ljós, að á sama tíma er á ferðinni eitthvað það á bak við, sem virðist hafa komið í veg fyrir hugsan- Iega stjórnarmyndunar- möguleika. Ég get ekki fellt mig við að slíkt geti gerst. Menn hljóta að verða að vinna af heilindum og standa saman. Það kann ekki góðri lukku að stýra, þegar unnið er að sama hlutnum á mörgum stöðum í einu, án nokkurr- ar samvinnu. Ég á nú þá von heitasta, að samstaða náist og að flokkurinn klofni ekki.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.