Morgunblaðið - 25.03.1980, Blaðsíða 38

46
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 25. MARZ 1980
Fíllinn Tarra mun vera eini fíllinn í veröidinni sem kann þá
erfiðu jafnvægislist að rúlla sér á hjóiaskautum. Myndin var
tekin þegar verið var að vekja athygli á opnun fjölleikahúss i
Seattle í Washingtonfylki i Bandaríkjunum á dögunum. Einhver
brögð þóttu vera í tafli þar sem fillinn gerði lítið meira en að
renna niður halla í götunni.
Beginstjórnin samþykkti
landnám gyðinga í Hebron
Múhameðstrúar-
menn berjast í Chad
París, 24. marz. AP.
HARÐIR bardagar geisuðu með-
al múhameðstrúarmanna i dag i
N’Djamena, höfuðborg Af-
ríkuríkisins Chad, þriðja daginn
í röð þrátt fyrir að vopnahlé hafi
verið samið í gær, sunnudag. Að
sögn frönsku fréttastofunnar
France-Presse, voru bardagar
ekki eins harðir og áður og ekki
var Ijóst af hverju vopnahléið,
sem var samið milli Goukouni
Oueddei forseta annars vegar og
Hissene Habre forsætisráðherra
hins vegar, var ekki virt.
Tölur um mannfall liggja ekki
fyrir en að sögn eru margir fallnir
og sserðir, en engin aðstoð hefur
borist særðum í borginni. Þá
hefur það gert málin enn rugl-
ingslegri, að Wadal Abdelkader,
leiðtogi kristinna manna í landinu
var sagður á leið til N’Djamena til
stuðnings Oueddei.
Chad fékk sjálfstæði 1960 en var
áður frönsk nýlenda. Væringar
hafa verið allar götur síðan í
landinu. Fyrst börðust múham-
eðstrúarmenn, sem búa í norður-
og austurhluta landsins gegn
kristnum mönnum í suðurhluta
landsins er þá réðu flestu um
stjórn landsins. Eftir að múham-
eðstrúarmenn kcmust til valda á
síðasta ári hafa þeir barist inn-
byrðis, Samkomulag var gert á
síðasta ári en ekki hefur náðst
eining um það.
Bandaríska utanríkisráðuneytið
skipaði öllum Bandaríjkamönnum
að búa sig undir brottför frá
landinu. Og í dag flugu franskar
herflugvélar frá landinu með um
300 Evrópumenn en alls eru á
milli 700 og 800 Evrópubúar í
landinu. Ekki var vitað hvort
Bandaríkjamenn voru meðal
þeirra, sem var flogið á brott, en
Frakkar hafa um 1100 manna
herlið í landinu.
— hefur sætt gagn-
rýni bæði innan-
lands sem utan
Tel Aviv, 24. marz. AP.
STJÓRN Menachem Begins í
ísrael samþykkti í gær (sunnu-
dag) að heimila landnemum að
setja á stofn tvo heimavistarskóla
í borginni Hebron á vesturbakka
Jórdanár. Hebron er næststærsta
borg Palestinumanna á vestur-
bakka Jórdanár en þar búa rétt
um 50 þúsund Palestínumenn.
Stjórnin var klofin í afstöðu
sinni, 8 greiddu atkvæði með
landnámi Gyðinga í Hebron, 6
voru á móti en þrír ráðherrar
voru fjarverandi.
Búist var við að stjórnin myndi
mæta mikilli andstöðu í þinginu í
dag. Þeir ráðherrar í stjórn Beg-
ins, sem greiddu atkvæði gegn
landnáminu í Hebron, skutu mál-
inu til utanríkis- og varnarmála-
nefndar þingsins. Begin hefur
samþykkt að skjóta aðgerðum á
frest, þar til nefndin hefur fjallað
um málið. Stjórnin hefur 13 af 25
sætum í nefndinni en vafasamt er1
talið að nefndin muni samþykkja
samþykkt stjórnvalda um land-
námið. Hvaða afleiðingar slíkt
hefði í för með sér er mjög á
huldu. Það hefur ekki komið fyrir
að nefndin setti sig upp á móti
stefnu stjórnarinnar að því er
varðar landnám Gyðinga. Búist er
við að nefndin komi saman til
fundar á fimmtudag.
Begin ræddi í dag við Sol
Linowitz áður en hann flaug tii
Kairó. Linowitz er sérlegur sendi-
maður Bandaríkjastjórnar í
samningaviðræðum Egypta,
ísraelsmanna og Bandaríkja-
manna. Begin sagðist ekki eiga
von á, að þessi ákvörðun stjórnar-
innar myndi hafa nein áhrif á
fyrirhugaða för hans til Banda-
ríkjanna í apríl. „Ég held að þessi
ákvörðun stjórnarinnar sé mikil-
væg og jákvæð," sagði Begin við
fréttamenn.
Hundruð Palestínumanna mót-
mæltu í dag ákvörðun stjórnar-
innar og Fahad Gawasmeh, borg-
arstjóri Hebron, boðaði til alls-
herjarverkfalls á morgun í borg-
inni. Hann sagði að borgarstjórn
Hebron myndi segja af sér ef
stjórnvöld hrintu ákvörðun sinni í
framkvæmd.
Stjórnir Egyptalands og Banda-
ríkjanna gagnrýndu í dag harð-
lega ákvörðun Beginstjórnarinn-
ar, og lýstu henni sem lögleysu og
að landnám í Hebron myndi tor-
velda samninga um lausn deilunn-
ar fyrir botni Miðjarðarhafs.
ísraelsk blöð voru í dag nánast
samdóma í fordæmingu sinni á
ákvörðun stjórnarinnar. íhalds-
blaðið Maariv, sem hefur stutt
Beginstjórnina í stefnu hennar í
málefnum herteknu svæðanna,
kallaði ákvörðunina „eina hina
verstu á versta tíma“. A1 Ham-
ishmar, vinstrisinnað blað, kallaði
ákvörðunina „skeytingarleysi við
almenningsálitið, bæði í ísrael og
erlendis". Og blað verkamanna-
flokksins, Davar sagði: „Ef stað-
festingu skorti á dómgreindarleysi
stjórnar Begins, þá fékkst hún í
gær“.
ísraelskir landnemar í útjaðri
Hebron fögnuðu ákvörðun stjórn-
valda. „Þetta er mikill dagur fyrir
Gyðinga," sagði einn helsti leið-
togi þeirra en í Hebron eru helgir
staðir Gyðinga, sem og Múham-
eðstrúarmanna.
Carter og Reagan
sigra í prófkjörum
Frá fréttaritara
MorKunhlaðsins í Washington,
önnu Bjarnadóttur, í gær:
JIMMY Carter sigraði Edward
Kennedy með miklum mun í
prófkjöri demókrata í Virginíu
á laugardag. Hann hlaut 80%
atkvæða, en Kennedy 13%. 7%
atkvæða voru auð.
Hvíta húsið fagnaði úrslitun-
um. Rex Granum, talsmaður
Carters, sagði, að Kennedy
þyrfti nú að hljóta 62% þeirra
fulltrúa, sem enn á eftir að
kjósa á landsþing flokksins í
ágúst.
Ronald Reagan vann mikinn
sigur í prófkjöri repúblikana í
Missouri. Hann hlaut næstum
alla 37 fulltrúa ríkisins á lands-
þing repúblikana, en flokks-
fundir í ríkinu þessa viku munu
ákveða endanlega, hversu marg-
ir fulltrúanna verða stuðn-
ingsmenn hans. Kosningastjóri
Reagans í Missouri sagði um
úrslitin: „Við bjuggumst við að
vinna 2:1, en það var nær 4:1.“
Oddvar Nordli um gagnrýni á varnarstefnu Norðmanna:
Gagnrýni sovézkra f jölmiðla
bæði raunaleg og óskilianleg
Ósló, 24. marz. AP.
ODDVAR Nordli forsætisráð-
herra lét svo um mælt á ársfundi
norska verkamannaflokksins i
Elverum á sunnudag, að stöðug
gagnrýni sovézkra fjölmiðla á
varnarstefnu Norðmanna væri
bæði raunaleg og óskiljanleg. Við
sama tækifæri gagnrýndi Nordli
harðiega innrás Sovétmanna í
Afganistan, sem hann sagði hafa
valdið miklu kuldakasti á vett-
vangi alþjóða stjórnmáia.
„Sovétmenn verða að vera
ábyrgir gerða sinna í Afganistan.
ERLENT
Oddvar Nordli
Innrásin er óþolandi og langt frá
því að geta talist eðlileg,“ sagði
Nordli.
Nordli sagði að norsk varnar-
stefna hefði frá lokum heimsstyrj-
aldarinnar síðari verið byggð á
raunsæi, og jafnan hefði hún notið
trausts innanlands sem utan.
Byggir hún á því að sótzt verði
eftir hjálp bandamanna í neyðar-
tilfellum, og að sú hjálp verði
jafnan tryggð á friðartímum.
Hann sagði að það væri í anda
varnarstefnunnar að hafa í land-
inu birgðir vopna Atlantshafs-
bandalagsríkja.
„Og með tilliti til hinnar miklu
hernaðaruppbyggingar Sovét-
manna í norðurhéruðum styrkti
þessi birgðasöfnun varnarstöðu
Norðmanna," sagði Nordli. Harin
sagði að óraunverulegt væri að
tala um að slíkar birgðastöðvar
ögruru sambandi Norðmanna við
önnur ríki. Stöðvarnar yrðu að
öllu leyti í umsjá og undir stjórn
Norðmanna.
Nordli minnti fundarmenn á að
landfræðilega hefði Noregur hern-
aðarlegt mikilvægi. Af þeim sök-
Francis Pym
í Peking
Peking, 24. marz. AP.
FRANCIS Pym, varnarmálaráð-
herra Bretlands, kom til Peking í
opinbera heimsókn sl. sunnudag.
Hann mun ræða við hinn kín-
verska starfsbróður sinn, Xu
Hxiang um ástandið í heimsmál-
unum eftir innrás Sovétmanna í
Afganistan. Heimsókn Francis
Pym er önnur heimsókn vestræns
varnarmálaráðherra til Peking.
Harold Brown, varnarmálaráð-
herra Bandaríkjanna, kom í heim-
sókn til Kína í janúar.
um yrðu Norðmenn að sýna bæði
varfærni og festu í varnarmálum.
Hlyti varnarstefnan af þeim sök-
um að vera þannig mótuð, að hún
tryggði öryggi landsins og eðlilegt
samband við önnur ríki.
Þetta gerðist
1979 — Sadat forseti og Begin
forsætisrádherra ná samkomulagi
um friðarsamning í Washington.
1976 — Feisal konungur Saudi-
Arabíu ráðinn af dögum og Khaled
konungur tekur við.
1973 — Tveir Gyðingar og þrír
Arabar dæmdir eftir mestu
njósnaréttarhöld í ísrael.
1%9 — Ayub Khan afhendir
hernum völdin í Pakistan.
1966 — Fimm fjallgöngumenn
klífa Eigertind, Sviss, fyrstir
manna.
1957 — Rómarsáttmálinn um
stofnun Efnahagsbandalagsins og
Euratom undirritaður.
1947 — 111 fórust í kolanámu-
sprengingu í Centralia, Illinois.
1941 — Júgóslavía gengur í Öxul-
bandalagið.
1936 — Bandaríkin, Bretland og
Frakkland undirrita flotasamning-
inn í London.
1909 — Ritskoðun innleidd í
Egyptaiandi.
1883 — Bylting í Haiti.
1826 — Brazilía fær stjórnarskrá
og þingbundna konungsstjórn.
1821 — Uppreisn Grikkja gegn
Tyrkjum hefst og þar með 12 ára
frelsis8tríð.
1815 — Nýtt bandalag gegn Napo-
leon Bonaparte stofnað.
1634 — Brezkir landnemar undir
forystu Baltimore lávarðar koma
til Maryland í N-Ameríku.
1507 — Loðvík XII af'f’rakklandi
gerir árás á Genúa, Ítalíu, með
svissneskum her.
Afmæli. Arturo Toscanini, ítalskur
hljómsveitarstjóri (1867—1957) —
Hinrik II Englandskonungur
(1133—1189) — Joakim Murat,
franskur hermaður og konungur af
Napoli (1767-1815) - Anne
Bronté, enskur rithöfundur
(1820—1849) — Bela Bartok ungv-
erskt tónskáld (1881-1945).
Andlát. 1913 Garnet Wolseley,
hermaður — 1918 Claude Debussy,
tónskáld.
Innlent. 1941 Þjóðverjar stækka
hafnbannssvæðið og segja að
ísland sé „komið á ófriðarsvæðið"
— 1542 Kristján III boðar biskup-
ana Jón Arason og Gizur Einars-
son á sinn fund — 1849 d. Bogi
Benediktsson á Staðarfelli — 1917
d. Geir Zoéga — 1893 Róðrarskip
úr Landeyjum fórst með 15 manna
áhöfn — 1919 Þjóðræknisfélagið
stofnað — 1933 „Novu“-deilan
leyst — 1956 Selfosskirkja vígð —
1968 Bandarísk herþota hrapar við
Fellsmúla — 1972 Skeiðarárhlaup
sjatna.
Orð dagsins. Ein mesta gagnsemi
orða er að dylja hugsanir okkar —
Voltaire, franskur heimspekingur
(1694-1778).