Morgunblaðið - 13.04.1980, Page 31

63
Líf í eggjaskurn
Einu sinni var egg.
Þaö var ekki páskaegg,
heldur egg, sem kom úr
hænu.
Góöan daginn, gott fólk,
góöan dag.
En hvaö heimurinn er
skrýtinn.
hver er ég,
hvaö vil ég,
hvaö get ég?
Eg get flogiö,
ég er frjáls.
Eggið er tómt!
Þetta var stutt saga um líf
í eggjaskurn.
Ti'ikninx: SÍKTÚn llildur Kristjánsdóttir. 10 Ara. GarAaha'.
Á föstudajdnn langa voru lærisveinarnir sorgmæddir.
En á páskadaginn glöddust þeir yfir óvæntum sigri.
Krossinn er okkar eina
von.
Dauði og líf börðust harðri
baráttu.
Sigurinn er unninn. Lífið
sigraði.
Jesús lifir. Krossinn er
auður.
Gröfin er tóm. Jesús lifir.
m 11\. MMm ^ClX|JlXX
Spennandi sajt*a um Árna Oddsson,
byggð á gömlum inunnmælliin
Árni var sonur Odds biskups Einarssonar í
Skálholti. Hann hafði mannazt vel bæði
innanlands og utarv og verið þrjá vetur í
Kaupmannahöfn. Tvítugur að aldri var hann
settur yTir skóla í Skálholti. Þá tók hann að
stunda lögfræði og varð síðar lögmaður.
Árið 1606 varð maður sá höfuðsmaður hér á
landi, sem kallaður hefur verið „Herlegdáð", en
hét Herluf Dá. Hann átti í brösum við marga af
höfðingjum landsmanna og ekki sízt við Odd
biskup í Skálholti.
Herlegdáð rægði biskup mjög erlendis og
afflutti mál hans fyrir konungi. Taidi hann
biskupi það meðal annars til ávirðingar, að
hann vígði suma ólærða til prests, er hvorki
hefðu lært í latínuskóla né kynnu latínu, ef þeir
væru skyldir biskupi, í vináttu við hann eða
gæfu honum fé fyrir.
Oddi biskupi tókst að hnekkja þessum áburði,
en þ<"> áttu þeir í ímsum brösum á báða bóga.
1 jæssum deilum sendi biskup Árna son sinn
utan árið 1617, til þess að flytja mál sitt fyrir
konungi. Kom Árni því svo fyrir, að konungur
sendi umboðsmenn sina út hingað sumarið eftir
til að dæma jæssi mál.
Snemma næsta sumar komu umboðsmenn
konungs út til íslands, en Árni kom ekki.
Var nú riðið til aljþingis, án jiess að nokkrar
spurnir bærust af Arna. Það var talið, að öll
íslandsför væru þá komin út, sem hingað var
von það sumar.
Byrjaði nú þingið, og Oddur biskup var vart
mönnum sinnandi. Sá hann fram á, að öll hans
mál mundu töpuð, er Árni kom ekki með þau
gögn, sem hann hafði í málinu.
Leið nú til þess, er mál jæirra biskups og
höfuðmanns áttu að koma í dóm. Var þá kallað
tvívegis í lögréttu á Árna með stundar millibili.
Herlegdáð jrótt nú hafa ráð jieirra feðga í hendi
sér. Á meðan leið milli fyrsta og annars kallsins
gerði hann gys að biskupi og spurði hvað Árni
sonur hans hefði nú fyrir stafni.
Biskup lét það sem vind um eyru þjóta. Var
þá kallað í annað sinn á Árna. Er það var
afstaðið, bað biskup umboðsmenn konungs um
dálítinn frest á meðan hann brigði sér frá
stundarkorn.
Var honum veittur hann.
Oddur biskup gekk þá upp á barm Almanna-
gjár, til að litast um, ef hann mætti sjá eitthvað
sér til hugarhægðar.
Það er frá Árna að segja, að hann dvaldi í
Kaupmannahöfn veturinn 1617—18, sem fyrr
segir. Hann var allan veturinn svo niðursokkinn
í mál föður síns, að hann gleymdi að tryggja sér
far heim um vorið.
Herlegdáð hugsaði minna um málatilbúnað
en útkomu sína og Árna. hann tryggði sé
sjálfum far með herskipi því, er flytja skyldi
sendimenn konungs. En á hinn bóginn lagði
hann blátt bann fyrir suma skipstjóra, að flytja
Árna um íslandshaf, og bar fé á suma í því
skyni.
Um vorið, er íslenzk kaupför létu frá
Kaupmannahöfn, gekk Árni á miili alla farráð-
enda, er til fslands ætluðu, en fékk hvergi far,
því engir jxirðu að taka við honum fyrir ráðríki
Herlegsdáðs.
Sat nú Árni eftir af öllum íslandsförum með
sárt ennið, sem geta má nærri.
Þegar ekki var nema ein vika til Alþingis um
sumarið, var Árni einu sinni að ganga með
ströndinni fyrir utan Kaupmannahöfn. Sér
hann þá mann á báti skammt frá landi. Hann
kallaði til mannsins og bað hann um að flytja
sig til íslands, j)ví að líf sitt og virðing föður síns
væri í veði, ef hann væri ekki kominn þar á
ákveðnum tíma.
Maðurinn hét honum farið, og sté Arni jx'gar
á ferjuna. Dregur formaður j)á upp segl og siglir
um hríð hraðbyri.
Segir nú ekki af ferðum þeirra fyrr en j)eir
taka land í Vopnafirði tveim dögum fyrir
Alþingi.
Undir eins og Árni sté á land, keypti hann sér
tvo úrvalshesta margalda, og reið jæim þann
dag allan.
Um kvöldið kom hann að bæ einum á
Jökuldal. Hafði hann þá sprengt annan hestinn
og gert hinn uppgefinn.
Hanti falaði þar hesta, er sér dygðu að ríða á
þrem dægrum, skemmstu leið, hvíldarlaust til
Alþingis. Var honum vísað til hests á bæ einum
þar í dalnum, er honum mundi duga einhesta, ef
hann fengi aðeins að drekka.
Árni fær hestinn. Var hann brúnn að lit, mjór
sem þvengur og sívalur.
Árni ríður nú allt þar til hann kemur að Brú.
Það er efsti bær í Jökuldal og síðastur, er farinn
er fjallvegur og Sprengisandur suður. Árni
kemur þar í kvíabólið, er verið er að mjalta
eftirmjölt. Hann biður að gefa sér að drekka.
Konan var á kvíunum. Sótti hún honum heim
rjóma, en kom um leið með eitthvað i svrnntu
sinni.
Meðan Árni var að drekka segir konan:
— Ég vænti þig langi í sopann þinn líka,
Brúnn minn.
Síðan hellir hún saman eftirmjöltunni í eina
fötu, sem tók yíir fjórðung, gengur að hestinum
og setur hana fyrir hann.
Brúnn kumraði við henni, og hætti ekki fyrr
en hann hafði lokið úr fötunni. Á meðan Brúnn
var aö drekka, var konan alltaf að klappa
honum og andvarpa yfír honum.
Árna j)ótti hún víkja kunnuglega að hestinum
og spurði hana hvernig á því stæði. En hún
kvaðst hafa alið hann upp í búrinu hjá sér og
látið hann nauðug burtu. Kvað hún ætla að
hann mundi reynast mannbær.
Árni þakkaði konunni greiðann og sté á bak.
En í því tók konan smjörköku undan svuntu
sinni, stakk upp í klárinn og mælti:
— Þetta er ekki fyrsta damlan, sem þú færð,
Brúnn minn.
Árni kvaddi vel konuna. En hún árnaði bæði
honum og hestinum alls góðs. Eftir það lagði
Árni á lengsta fjallveg, sem til er á íslandi. Var
það um sólarlag, er tæp þrjú dægur voru til
jæss, er Alþingi skyldi hefjast.
Nú er þar til að taka, er frá var horfið að
Oddur biskup kemur upp á Almannagjárbarm,
og svipast þar um með sveinum sinum í ýmsar
áttir, er leiðir lágu til Alþingis.
Þegar jæir höfðu verið j)ar um hríð, varð
biskupi litið upp Ármannsfelli. Sér hann þá, að
þar gýs upp jóreykur, er fer svo ótt yfir, að
biskupssveinum j)ótti undrun sæta.
Er biskupinn hafði horft á jóreykinn um
stund, mælti hann:
—Væri Árna sonar míns von hér á landi, þá
segði ég, að hann væri þarna á ferð.
Eftir það gekk biskup til lögréttu.
Þá var nafn Árna kallað upp í þriðja sinn. En
það stóðst á endum, að Árni var kominn svo
tímanlega, að hann mátti nema hljóðið, er
kallað var. Fór hann þegar af hestbaki og sagði:
— Hér r Árni Oddsson kominn fyrir Guðs
náð, en ekki þína, Herlegháð.
Árni sté þegar af baki hesti sínum, er j)á var
sem eitt moldarstykki hélað á að sjá, og stóð
reykjarstrokan úr jiösum hans.
Biskupssveinar hirtu Brún, en Árni gekk til
föður síns og mynntist við hann.
Síðan gekk hann til dóma, eins og hann stóð.
Færði hann þar frarn svo ágæta vörn í málum
föður síns og sínu, að hinir konunglegu
erindrekar dæmdu Herlegdáð með smán frá
höfuðsmannsembættinu og í stórsektir til
konungs, en þá Odd biskup og Árna sýkna saka.
Ox af j)essu vegur Árna og virðing svo mjög,
að hann varð síðar lögmaður sunnan og austan
á lslandi.
En })að var sögn manna um Brún, aö aldrei
hafi betri eða traustari hestur verið til á íslandi.
-