Morgunblaðið - 24.04.1980, Side 27

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 24. APRÍL 1980
27
Birgir ísL Gunnarsson:
Alltof lítill hluti ríkis-
framkvæmda boðinn út
Hver eru útboð Hafnamálastofnunar, Vega-
gerðar, Flugmálastjórnar og Pósts og síma?
not af tækjum þeirra, sagöi
BirKÍr ísleifur Gunnarsson
(S) bar nýlega íram á Alþingi
fyrirspurnir um útboð verk-
legra framkvæmda á vegum
ríkisstofnana. Minnti hann á
lagaákvæði um að „verk skuli
að jafnaði unnið samkvæmt
tilboði á Krundvelli útboðs.“
Reynslan hefði leitt í ljós að
útboð séu til góðs. Verk séu þá
betur undirbúin. ekki hafin
fyrr en hönnun sé fulllokið og
ítarlegar kostnaðaráætlanir
lÍKgi fyrir. Þannig íáist betri
yfirsýn yfir verk, auðveldara sé
að taka ákvörðun um skiptingu
í verkáfanga og tryggja fjár-
magn til framkvæmda. Raunar
sé fjármögnun af hálfu er-
lendra lánastofnana oft skilyrt
um útboð. Útboð tryggi lægsta
fáaniegan tilkostnað og eítir á
sé auðveldara að gera sér grein
fyrir einstökum framkva'mda-
þáttum, kostnaðarlega og á
annan hátt. Spurðist BÍG fyrir
um verk á almennum verktaka-
markaði 1978 og 1979 hjá
Vegagerð ríkisins, Pósti og
síma. Vita og hafnarmálastofn-
un og Flugmálastjórn.
Steingrímur Ilermannsson
samgönguráðherra svaraði
fyrirspurninni. Rakti hann
nokkur útboð á vegum Vega-
gerðar 1978 og 1979 og kom þar
fram að heildarframkvæmdir í
nýjum vegum hafi að krónutölu
numið 4580 m.kr. 1978 og 5630
m.kr. 1979. Hlutfall verktaka
(útboða) í þeirri fjárhæð hafi
verið 11% fyrra árið en 12% það
síðara. Þetta hlutfa.ll hafi verið
mun hærra fyrir nokkrum ár-
um, komist upp í 40% 1970.
Ráðherra sagði útboð á vegum
Hafnarmálastofnunar „tiltölu-
lega sjaldgæf." Verkeiningar
væru smáar. Öll vinna í sjó væri
áhættusöm og óvissuþættir í
hafnargerð yfirleitt miklir. Auk
þess væri byggt á sérhæfum
tækjakosti og þjálfuðu starfs-
liði. Útboðshlutfall hjá þessari
ríkisstofnun umspurð ár var
14,7% og 14,6%. Hins vegar
gerir stofnunin samninga við
fjölda vinnuvélaeigenda um af-
ráðherra.
Af verkefnum við flugvallar-
gerð unnu verktakar 13% 1978
og 24% 1979.
Ráðherra sagði byggingar-
framkvæmdir Pósts og síma
yfirleitt boðnar út, þ.e. í fast-
eignum, en framkvæmdir varð-
andi margvíslegan, sérhæfðan
tæknibúnað, sem vegi þyngst,
séu á vegum stofnunarinnar
sjálfrar. Bygging jarðstöðvar
við Úlfarsfell hafi hins vegar
verið boðin út.
Friðrik Sophusson (S) minnti
á tillögu Ellerts B. Schram (S)
um að gera að meginreglu ríkis
og ríkisstofnana að bjóða verk
út. Hann taldi rangt, eins og nú
viðgengst, að hönnun, fram-
kvæmd, eftirlit og úttekt verka
væru tíðast hjá einni og sömu
stofnuninni.
Birgir ísíeifur Gunnarsson
(S) rakti mörg verk, stór og sm’á,
hjá Reykjavíkurborg og Lands-
virkjun, sem boðin hefðu verið
út, og sýndi fram á, að í öllum
tilfellum hefðu tilboðsverð verið
verulega undir kostnaðaráætl-
un. Nefndi hann m.a. útboð
Landsvirkjunar á vegagerð,
Hrauneyjafossvegi. Kostnaðar-
áætlun hafi verið um á 154,5
m.kr. en lægsta boð var 75,9
m.kr. eða rúmlega helmingi
lægra en kostnaðaráætlun sér-
fræðinganna. Hann nefndi og
Birgir ísl. Gunnarsson.
ýmis dæmi um útboð hjá
Reykjavíkurhöfn, sem gefið
hefðu góða raun, og taldi að
Hafnarmálastofnun gæti á
sama hátt boðið sams konar
verk út í mun ríkari mæli en nú
væri gert. — Tregðu gætti hjá
opinberum stofnunum að nýta
sér kosti útboða en hér þyrfti að
setja fastar reglur með hag-
kvæmnisjónarmið og sem bezta
nýtingu á skattfé borgaranna í
huga.
Flugsamgöngur innanlands:
Fækkun sérleyfa — fjölg-
un leyfa í áætlunarflugi
Einar K. Guðfinnsson (S) hefur
lagt fram tillögu til þingsálykt-
unar um leyfisveitingar til áætl-
unarflugs. Tillagan felur m.a. i
sér athugun á því, hvort unnt sé
að fækka sérleyfum en fjölga
almennum leyfum til áætlunar-
flugs. í greinargerð segir:
Flugmálum hér á landi er þann-
ig háttað að leyfi yfirvalda þarf til
hvers konar flugrekstrar. I megin-
atriðum eru leyfi þessi með tvenn-
um hætti:
1) Leyfi til leiguflugs.
2) Almennt áætlunarflug eða
sérleyfi á flugleiðum.
Þingkjörin stjórn Pósts og síma?:
Símaþjónusta í Kjalar-
ness- og Kjósarhreppum
Salóme Þorkelsdóttir (S) bar
nýverið fram fyrirspurn til síma-
málaráðherra varðandi fyrirhug-
aðar ráðstafanir til að bæta síma-
þjónustu í Kjalarneshreppi og
hvenær mætti vænta úrbóta. Þá
spurðist hún einnig fyrir um breyt-
ingar á símaþjónustu í Kjósar-
hreppi.
Salóme sagði að stækkun
símstöðvar að Varmá hefði leyst af
hólmi öngþveitisástand í símamál-
um í Mosfellshreppi, þó enn skorti
nokkuð á, að allir sætu við sama
borð. Þó ótrúlegt sé, sagði hún, eru
enn 10 bæir í hreppnum sem búa
við svokallaðan sveitasíma og fá
sína þjónustu gegnum Lands-
símastöðina í Reykjavík. Raunar
eru 3 slíkir sveitasímar innan
marka Reykjavíkur. Salóme sagði
að svo hefði verið talið, að stækkun
stöðvarinnar að Varmá leysti einn-
ig símamál Kjalnesinga, þ.e. að
þeir fengju sjálfvirkan síma, en
engar slíkar úrbætur hefðu komið.
Las hún upp erindi Kjalnesinga til
forráðamanna Pósts- og síma frá
15. marz sl. þar sem minnt var á
loforð, sem íbúum Kjalarneshrepps
var gefið, um bætta símaþjónustu,
en hafi ekki verið efnd. Krafist var
efnda hið allra fyrsta. Þá vék hún
að símamálum Kjósarhrepps, en
þar er þjónustu þann veg háttað, að
símstöðin í Eyrarkoti er opin frá
9—1 og 3—7 virka daga en frá 1—3
helga daga. Níu ár eru síðan lofað
var sjálfvirkum síma í Kjósinni en
enn bóli ekki á efndum.
Stelngrímur Hermannsson ráð-
herra las upp bréf frá Pósti- og
Salóme Þorkelsdóttir.
síma um símaþjónustu á þessu
svæði. Sagði hann að í fjárfesting-
um þessa árs, varðandi nefnda
hreppa, væri gert ráð fyrir tveimur
PCM fjölsímakerfum og á næsta
ári er áformað, að bæta við fjöl-
símakerfum þar til allir símar í
þessum hreppum hafa verið tengd-
ir við sjálfvirku stöðina að Varmá.
Landssímastöðin að Eyrarkoti
verði þá lögð niður en handvirku
sveitasímarnir, sem tengdir voru
Eyrarkoti, verða um leið tengdir
langlínustöðinni í Reykjavík. Á
næsta ári verða allir handvirkir
símar í Kjósarhreppi tengdir við
sjálfvirku stöðina að Varmá, sagði
ráðherra, svo framarlega sem ekk-
ert óvænt hindrar þau áform.
Jóhann Einvarðsson (F) tók
undir orð Salóme og ítrekaði ósk
sveitarstjórnar Kjósarhrepps um
sjálfvirkan síma. Hann bar fram
þá hugmynd að Alþingi kysi Póst-
og símamálastofnun sérstaka
stjórn, sem yrði tengiliður milli
hennar og Alþingis. Skoraði hann á
ráðherra að kanna þetta mál ítar-
lega og leggja fyrir Alþingi laga-
frumvarp um þingkjörna stjórn
stofnunarinnar.
Tillaga Einars K.
Guðfinnssonar
Eins og flestum mun kunnugt
hafa fjölmargir aðilar hér á landi
leyfi til leiguflugs. Mun færri hafa
hins vegar með höndum áætlunar-
flug í einhverri mynd.
Að sjálfsögðu þurfa allar flug-
vélar að uppfylla viss skilyrði um
öryggi og tækniöryggiskröfur
hvað varðar smíði, útbúnað og
viðhald. Sé leyfi veitt til áætlunar-
flugs, hvort sem um er að ræða
sérleyfi eða ekki, aukast kröfur
um tæknibúnað.
Á undanförnum árum hefur
verið greinileg tilhneiging í þá átt
að veita fremur sérleyfi til flugs
milli ákveðinna staða en til al-
menns áætlunaflugs. Er nú svo
komið að mun fleiri áætlanaleiðir
hér á landi eru bundnar sérleyfum
en almennum leyfum um áætlana-
flug.
Fjögur félög hafa nú sérleyfi til
flugs á tilteknum flugleiðum hér á
landi:
1) Flugleiðir hf.
2) Flugfélag Norðurlands hf.,
Akureyri.
3) Flugfélag Austurlands hf.
4) Ernir hf. á ísafirði.
Rétt er og skylt að minna á að
talsverðar skyldur fylgja sérleyfi
til áætlanaflugs. Nefna má að
félögum, er hlotið hafa sérleyfi,
ber skylda til að halda uppi
reglubundnu flugi skv. áætlun.
Flugáætlanir verður að leggja inn
til samgönguráðuneytis tvisvar á
ári. Við þessa áætlun ber félögun-
um að standa, en geta einungis
vikið frá henni með leyfi ráðu-
neytisins.
Ástæða er til að minna á hvert
öryggisatriði það er fyrir hinar
dreifðu byggðir að flugsamgöngur
séu reglulegar. I því sambandi er
ljóst að sérleyfi leggja handhöfum
þess skyldur á herðar, er auka
þetta öryggi.
Hinu má þó ekki líta fram hjá,
að svo virðist selm flug til margra
hinna stærri staða sé vel sam-
keppnishæft. í ljósi þessa virðist
vel mega athuga hvort ekki sé
hægt að afnema sérleyfi á sam-
keppnishæfum flugleiðum, en taka
heldur upp almenn leyfi til áætl-
anaflugs.
Tillaga sjálfstæðismanna:
Iðnþróunaráætl-
un fyrir Suðurland
GUÐMUNDUR Óskarsson og
Guðmundur Karlsson hafa lagt
fram á Alþingi tillögu um gerð
iðnþróunaráætlunar fyrir Suð-
urland. Áætlunin verði stefnu-
mótun ríkisvalds og heima-
manna um framtiðarþróun at-
vinnulífs á Suðurlandi. Áætlun-
in skal spanna þarfir á nýjum
atinnutækifærum á Suðurlandi
á næstu 10 árum og hvern veg
hagkvæmast sé að mæta henni.
Gerð skal athugun á mögu-
leikum starfandi atvinnugreina
og möguleikum nýrra iðnaðar-
tækifæra. Gera skal og grein
fyrir því, hvaða þörf er á fram-
kvæmdum hins opinbera í stoð-
kerfum atvinnulífsins, svo sem
orkumálum og samgöngumálum.
Byggðadeild Framkvæmdastofn-
unar vinni gerð áætlunarinnar í
samvinnu við Sunnlendinga.
I ítarlegri greinargerð, sem
tillögunni fylgir, er lækkandi
hlutdeild sunnlendinga í heildar-
fjölda landsmanna. Á Suður-
landi bjuggu 17% íslendinga um
sl. aldamót en 1979 8,6%. Tekju-
þróun á Suðurlandi hefur og
verið óhagstæð undanfarin ár,
þrátt fyrir uppgrip í orkufram-
kvæmdum á hálendinu. Frá 1977
hefur fastalandið á Suðurlandi
verið allra landshluta verst sett
hvað meðaltekjur varðar.