Morgunblaðið - 06.08.1980, Síða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGURG 6. ÁGÚST 1980

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 5.000.00 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 250
kr. eintakiö.
Óþarft samráð
Þess er minnst, að nú eru fimm ár liðin síðan leiðtogar 33
Evrópuþjóða, Bandaríkjanna og Kanada undirrituðu ,svo-
nefnda lokasamþykkt Öryggisráðstefnu Evrópu í Helsinki. í því
langa skjali eru tíundaðar ýmsar meginreglur, sem þátttökuríkin
skulu fylgja í samskiptum sínum-. Eru málaflokkarnir margvís-
legir en hermál og mannréttindamál ber hæst. Meginstefið í
skjalinu er, að með öllum ráðum skuli stuðlað að því að eyða
tortryggni milli þjóða. Mælt er fyrir um ráðstafanir til að efla
traust í samskiptum á hernaðarsviðinu og viðurkennt er gildi
ýmissa meginreglna, sem við Vesturlandabúar teljum óhjá-
kvæmilegar forsendur mannréttinda. Lokasamþykktin er aðeins
stefnumótandi skjal, hún hefur hvorki lagagildi né skuldbindur
ríkisstjórnir umfram það, sem þær sjálfar ákveða. Frá því að
leiðtogafundurinn var haldinn í Helsinki hafa fulltrúar þátttöku-
'ríkjanna komið saman í Belgrad til að ræða framkvæmd
lokasamþykktarinnar og síðar á þessu ári munu þeir hittast í
sama tilgangi í Madrid.
Sé raunsæi látið ráða mati manna á framvindunni síðan 1975,
hljóta þeir að efast um gildi þess að rækta slík tengsl við
kommúnistaríkin. Undir forystu Sovétríkjanna hafa þau stóreflt
herbúnað sinn í Evrópu á þessum tíma og tekið í notkun nýja og
stóthættulega tegunikjarnorkueldflauga, sem einungis nær til
skotmarka í Evrópu. Þeir hópar, sem komið hafa saman í
Austur—Evrópuríkjunum til að starfa að útbreiðslu mannrétt-
inda í anda samþykktarinnar frá Helsinki, hafa verið ofsóttir.
„Friðarást" Kremlverja hefur verið staðfest með innrásinni í
Afganistan og grimmilegum ofbeldisverkum þar. Á meðan þetta
allt hefur yfir dunið hefur Kremlverjum sjaldan orðið fótaskortur
í myrkviði hins marklausa orðagjálfurs, sem einkennir allt þeirra
tal um völd fólksins, frið og friðsamlega sambúð.
Nú í vikunni kemur fyrrum sendiherra Sovétríkjanna á íslandi
og núverandi yfirmaður Norðurlandadeildar sovéska utanríkis-
ráðuneytisins, Gueorgui N. Farafonov, hingað til lands í því skyni
að ræða við íslenska utanríkisráðuneytismenn um undirbúning
undir allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna og Madrid—fundinn.
„Samráð" kallar utanríkisráðuneytið þessar viðræður. í ársbyrj-
un lét Benedikt Gröndal, þáv. utanríkisráðherra, þau boð ganga
til Moskvu, að ekki yrði sóað tíma til viðræðna við yfirmann
Farafonovs, sem hingað vildi koma til „samráðs". Fólust mótmæli
við innrásina í Afganistan í þessari einörðu afstöðu Benedikts
Gröndals. Hvers vegna hefur utanríkisráðherra íslands nú veitt
samþykki sitt til þess, að slíkt „samráð" fari fram? Er ríkisstjórn
Islands þeirrar skoðunar, að fulltrúar Kremlverja séu hæfari til
„samráðs" um málefni friðar og mannréttinda nú en fyrir rúmu
hálfu ári?
Eins og fram kom á þessum vettvangi fyrir skömmu benti allt
til þess, að ríkisstjórn Islands ætlaði að láta sendiherra landsins
í Moskvu vera við setningu Olympíuleikanna. Á síðustu stundu
tókst að koma í veg fyrir þá hneisu, en andvaraleysi íslenskra
stjórnvalda í þessu efni vekur grunsemdir um að dekrið við hið
sovéska vald vegi þungt á vogaskálunum við framkvæmd
íslenskrar utanríkisstefnu um þessar mundir. Koma Farafonovs
hingað til „samráðs" ýtir undir þessar grunsemdir.
Það er algjör óþarfi að hafa nokkurt samráð við Sovétvaldið um
málefni þau, sem koma fyrir næsta allsherjarþing Sameinuðu
þjóðanna. Varðandi undirbúning undir fundinn í Madrid höfum
við ekkert til Sovétmanna að sækja. Vilji íslenska ríkisstjórnin
ræða við sendimann Kremlverja um næsta allsherjarþing, eiga
þær viðræður að snúast um leiðir til að losa Afgana undan oki
sovéska hersins. Innrásin í Afganistan var fordæmd af 104
ríkjum heims á aukaallsherjarþingi SÞ í janúar og þess krafist,
að hernámsliðið hyrfi tafarlaust á brott. Hvenær ætla Sovétmenn
að gera eins og þessi ályktun býður þeim? Hvernig væri, að
starfsmenn íslenska utanríkisráðuneytisins leituðu eftir því hjá
Farafonov, hvenær Andrei Sakharov verði losaður úr einangrun-
inni í Gorki? Umræður um slík atriði yrðu mun gagnlegri en
„samráð" um eitthvað, sem ekkert er annað en orðagjálfur og
þjónar þeim tilgangi einum að umgangast Sovétríkin sem úlf í
sauðargæru.
Einn megintilgangur Öryggisráðstefnu Evrópu var að eyða
tortryggni milli þjóða. Sovétstjórnin hefur ekki getað hamið sig í
ofbeldisverkunum bæði heima fyrir og utan landamæra sinna.
Athafnir Kremlverja hafa á ný skapað andrúmsloft tortryggni.
Trúir hefðbundnum starfsaðferðum sínum leita þeir nú með
þreifiöngum sínum í allar áttir í von um að geta fundið leið út úr
einangruninni, síðan er sótt fram, þar sem fyrirstaðan er minnst.
„Samráðsfundir" méð Farafonov í Reykjavík sýna, að íslensk
stjórnvöld eru veikari fyrir nú en ársbyrjun. „Friðarsóknin" að
austan er um það bil að hefjast af fullum þunga: Hvar verður
sauðargærunni næst kastað og innan hve langs tíma?
„Hélt vöku sínni
hverja stund fyrir
land sitt og þjóð“
r
Ræða forseta Islands, Vigdísar Finnboga-
dóttur, á Hrafnseyrarhátíð
Góðir hátíðargestir,
Þegar fjallað er um æviferil
stórmenna, er þess jafnan getið
hvar þeir eru fæddir, hvar og
hvernig þeir hafa hlotið skóla-
menntun og með hvaða hætti þeir
hafa síðan orðið þjóð sinni til
sóma. Sjaldan eru höfð mörg orð
um það hvernig þeir slitu barns-
skónum, hvað þeim bjó þá í huga
og við hvað þeir undu sér best. Það
eru þó minningar, sem hvert
mannsbarn ber með sér alla ævi
sína.
Þegar við horfum hér til fjall-
anna í Arnarfirði frá Hrafnseyri,
fæðingarstað Jóns Sigurðssonar,
vitum við að hingað hefur hugur
hans oft leitað á löngum og
heilladrjúgum starfsárum fjarri
íslandi, sem þó voru í einu og öllu
helguð heimalandinu og íslenskri
þjóð. Hér hefur hann þekkt hverja
þúfu, rofabarð og laut. Vafalaust
hefur hugur hans dvalist upp á
nýtt hér í Bælisbrekkunni fyrir
ofan bæinn og leyft sér að leika
við æskudraumana. Það var hér
sem hann „lærði að klífa, hjalla af
hjöllum, hátt, uns landi frelsi
vann“. Og hér bjó einnig það fólk,
sem hafði dýpst og mest áhrif á
hann, því allir menn eiga í lund
sinni bergmál af umhverfi sínu.
Vestfjarðablóð Jóns Sigurðsson-
ar var blandað úr tveim fjörðum.
Faðir hans var séra Sigurður
Jónsson Sigurðssonar, og afi, séra
Jón Sigurðsson, voru báðir prestar
hér að Hrafnseyri en Þórdís móðir
Jóns var Jónsdóttir, prófasts í
Holti í Önundarfirði.
Jóns Sigurðssonar var beðið
með mikilli eftirvæntingu. Það er
sagt að vorið 1811 hafi séra
Sigurður, sem þá var aðstoðar-
prestur föður síns, eitt sinn verið
staddur á ferð og kom þá sendi-
maður til hans að heiman og sagði
honum að kona hans væri lögst á
Staðan í samningaviðræi
Samningaviðræðurnar tóku óvænta stefnu um helgina, þegar Málm- og i
Samband málm- og skipasmiðja hófu sérviðræður. Alþýðusambandið og Vinnumál
viðræðum og ASÍ og Vinnuveitendasambandið tóku upp viðræður. Morgunblað
Ásmund Stefánsson, framkvæmdastjóra Alþýðusambands íslands, Guðjón Jón;
skipasmiðasambandsins, Guðjón Tómasson, framkvæmdastjóra Sambands málm-
Sigurðsson, formann Vinnumálasambands samvinnufélaganna og Þorstein Pál
Vinnuveitendasambands íslands og spurði þá um stöðu mála í dag. Svör þeirra fa
Guðjón Jónsson:
Beint framhald
þess sem við
höf um lengi
unnið að
GUÐJÓN Jónsson, formaður
Málm- og skipasmiðasam-
bands íslands:
„Þær viðræður, sem við höf-
um átt við Samband málm- og
skipasmiðja hafa verið á
grundvelli nýrrar flokkaröð-
unar og þar er um að ræða
grundvallarbreytingu á samn-
ingum. Bæði er þetta einföld-
un og svo er störfum, en ekki
mönnum raðað í flokka. Þetta
er raunar beint framhald þess,
sem við höfum lengi verið að
vinna að. Núna eru málin hjá
ASÍ og VSÍ og við tökum þátt í
þeim viðræðum vegna þess að
þar er verið að ræða á sama
grundvelli og við höfum rætt
við SMS, þ.e. nýja flokkaröð-
un.“
Fóruð þið út í viðræður við
SMS án samþykkis ASÍ?
„Hvert félag ASÍ hefur sinn
eigin samningsrétt. ASÍ var
tilkynnt um viðræðurnar áður
en þær hófust og þeir fylgdust
með þeim.“
Ertu bjartsýnn á að viðræð-
urnar gangi vel?
„Ég skal ekkert segja um
það. ASÍ ræður ferðinni núna
og þeir eru eðlilega skemmra á
veg komnir og þurfa sinn
tíma.“
Þorsteinn Pálsson:
Upplausn var
komin í viðræður
ASI og SÍS
ÞORSTEINN Pálsson, fram-
kvæmdastjóri Vinnuveitenda-
sambands íslands:
„Það var komin upplausn í
samningaviðræður ASÍ og SÍS
meðal annars vegna þeirra
sérviðræðna sem aðilar málm-
iðnaðarins fóru út í. Samband
málm- og skipasmiða fór út í
þær án samþykkis okkar. Síð-
degis á laugardag kallaði
sáttasemjari okkur á sinn
fund og spurði hvort við vær-
um reiðubúnir til að ræða
stöðu mála við ASÍ og við
játtum því. Fundur var síðan
haldinn á mánudag og annar
fundur í dag, þar sem við
lögðum fram tillögur, sem
allir aðilar VSÍ standa að.
Fulltrúar ASÍ hafa nú þegar
tillögur til skoðunar og annar
fundur verður haldinn á morg-
un.“
Nú þegar þið setjist að
samningaborðinu aftur með
ASÍ, eruð þið nær lausn máls-
ins en þið voruð þegar upp úr
slitnaði?
„Um það vil ég ekkert
segja.“