Morgunblaðið - 06.08.1980, Síða 21

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGURG 6. ÁGÚST 1980
25
sæng; reið hann þá heim svo
hvatlega, að samferðamaður hans
gat eigi fylgt honum; og er heim
kom varð hann glaður við, er kona
hans var búin að ala sveinbarn;
þetta var hinn 17. dag júnímánað-
ar; barn þetta var skömmu síðar
skírt og látið heita Jón eftir öfum
sínum. Jón Sigurðsson var fyrsta
barn foreldra sinna, sem höfðu
verið gift í 8 ár — og það átti fyrir
honum að liggja að verða nefndur
Óskabarn íslands.
Á öndverðri 19. öld hefur hér
verið reisulegt sem nú, því bæjar-
hús voru mikil að Hrafnseyri.
Þess er getið að baðstofan hafi
verið í 6 stafgólfum, 6 álnir innan
veggja, með 14 sperrum. Þrjár
kynslóðir bjuggu hér saman og má
nærri geta að mannmargt hefur
verið á höfuðbólinu. Hér voru
jafnan heimilisfastir vel upplýstir
menn um margvíslegan íslenskan
fróðleik, lærðir menn í klassískum
fræðum þeirra tíma og alþýðu-
fræðarar, afi Jóns og nafni, faðir
hans og vinur þeirra fræðimaður-
inn séra Markús Eyjólfsson. Enn
má nefna til sögu Hrólf Hrólfsson,
sem ævilangt var í vist hjá
presthjónunum og þótti óvenju
fróður um margt, þótt ekki væri
skólagenginn. Það má leiða að því
líkur, að áhrif þessa umhverfis
hafi einmitt orðið kveikjan að
þjóðrækni og áhuga Jóns Sigurðs-
sonar á fræðum fósturjarðarinn-
ar, sem svo mjög mótuðu líf hans
og sögu okkar.
Jón Sigurðsson dvaldi hér í
föðurgarði þar til hann var tæpra
18 ára og naut svipaðrar mennt-
unar hjá ættmönnum sínum og þá
tíðkaðist í Bessastaðaskóla. Jafn-
framt gekk hann til búverka og
var látinn stunda sjóróðra hér útí
Básum í Verdölum, þar sem hann
gekk knálega fram, enn ófermdur,
og gaf ekki eftir fyrr en hann fékk
greiddan fullan hlut fyrir vinnu
sína, enda þótt hann hefði verið
ráðinn upp á hálfan fyrir æsku
sakir.
Séra Sigurður faðir Jóns var
orðlagður kennari, og um móður
hans Þórdísi er sagt að hún hafi
verið vel að sér í forntungunum og
átt það til að reka mann sinn í
vörðurnar um bókleg fræði. En
hún var líka kona af því taginu, að
Hrólfur Hrólfsson, sagði um hana,
að „hann vildi heldur fá tíu
ónotayrði úr prófasti en eitt úr
maddömunni". Og svo var hún
örlát, að prófastur á að hafa sagt
við konu sína: „Þú vilt gefa allt,
Þórdís." Örlætið var alla tíð einn
ríkasti þáttur í fari Jóns sonar
hennar. Ótalin eru þau bréf sem
íslendingar skrifðu Jóni til Kaup-
mannahafnar og byrjuðu á þessa
leið. „Þó að ég sé yður ókunnugur,
þá hefi ég svo mikið heyrt talað
um góðvild yðar ...“ — og svo kom
erindið — um grasfræ og messu-
klæði, úr og öngla og jafnvel
saumnálar og þræði. Og öllu var
sinnt.
Það var hér í Arnarfirði sem
Jón nam af heimilisfólki á
Hrafnseyri og öðrum sveitungum
sínum þær þjóðsögur sem hann
hafði yndi af og dálæti á til
æviloka. Þeim lýsti hann svo í
Nýjum félagsritum að þær séu „í
kringum oss eins og smáblóm, alls
staðar á vegi vorum, spretta upp
og vaxa með oss í æskunni, lifa
undir tungurótum mæðra og fóst-
urmæðra og gætu orðið að fögrum
eikum og blómguðum, en hverfa
fyrr, af því vér köstum þeim frá
oss eins og visnuðum skarifíflum".
Þorvaldur Thoroddsen segir frá
því í Ferðabók sinni að í Árnar-
firði hafi gamlir menn sem hann
hitti að máli talað „um það með
lotningu, hvað margfróður síra
Sigurður Jónsson á Hrafnseyri
hafi verið og eins Hrólfur, ráðs-
maður hans. Síra Sigurður gat
jafnvel komið fyrir „latínu draug“
af franskri fiskiskútu, sem aðrir
galdramenn í Arnarfirði voru
búnir að gefast upp við. Jón
forseti, sonur síra Sigurðar, var
líka álitinn fjölkunnugur,“ segir
Þorvaldur, „og til marks um það
gjörði hann, eftir að hann var
seztur að í Kaupmannahöfn, boð
eftir skinnblaði (sjálfsagt úr,
galdrabók, sem hann hafði sér í
ungdæmi sínu, en þá eigi sinnt).
„Þetta var pilturinn búinn að
læra“.“
Nærri má geta að hér í Arnar-
firði hafa menn verið áfjáðir í að
fá sem gleggstar fréttir af Jóni
persónulega frá ári til árs. Sumar-
ið 1856 sagði Jens, bróðir Jóns,
Hrólfi Hrólfssyni sem þá var
orðinn gamall maður og blindur,
að Jón bróðir sinn hefði nýlega
ritað bók gegn dönskum háskóla-
kennara um þjóðréttindi íslands.
Þá varð gamla manninum að orði:
„Það hefur víst verið einn íslands-
vinurinn sá arna; það er mikil
guðsmildi að þeir skuli ekki enn
hafa drepið hann Jón minn; en
þeim er hlíft sem guð hlífir."
Allar lýsingar á Jóni Sigurðs-
syni eru hrífandi. Hann hafði allt
það í fari sínu sem laðar að sér
fólk og fékk það til að hugsa til
hans sem vinar, hlýju í svipmiklu
fasi og kraft sem samtíðarmenn
hans trúðu á og treystu og ekki að
ósekju. Nú hefur einnig fæðingar-
staður hans eignast vitnisburð um
það í heimildarríku minningasafni
og fagurri kapellu, sem helguð er
honum.
Heillaóskir fylgdu Jóni Sigurðs-
syni alla tíð héðan úr sveitinni —
og metnaður um að orðstír hans
mætti fljúga sem víðast. Hann
hefur vafalaust verið gerður úr
garði og á þann veg, sem eitt sinn
orti faðir til sonar og má gilda
sem heimanfararbæn til allra:
Þann held ég ríða úr hlaðinu
best,
sem harmar engir svæfa.
Hamingjan fylgir honum á hest,
heldur í tauminn gæfa.
Gæfa Jóns Sigurðssonar var sú,
að hann hélt vöku sinni hverja
stund fyrir land sitt og þjóð og
mátti ekki vamm sitt né hennar
vita. Hann beitti sér af þeirri elju
fyrir heill okkar allra, að þótt
hugur hans sjálfs hljóti að hafa
oftast séð fyrir sér ísland í mynd
æskustöðvanna og Arnarfjarðar,
þá voru hugir allra landsmanna í
ótal öðrum ólíkum fjörðum og
byggðum með honum og eru enn.
Hátt á aðra öld hefur hann verið
tákn frelsishugsjónar okkar,
stórmenni, sem til mátti leita um
allan vanda.
Megi minningin um Jón Sig-
urðsson lifa um aldur og ævi á
Islandi.
5unum
skipasmiðasambandið og
asambandið hættu sínum
ið hafði samband við þá
sson, formann Málm- og
og skipasmiðja, Hallgrím
sson, framkvæmdastjóra
ra hér á eftir.
Guðjón Tómasson:
Tilboð ASÍ í
anda þess sem
við höfum
verið að ræða
GUÐJÓN Tómasson, fram-
kvæmdastjóri Sambands
málm- og skipasmiðja:
„Við höfum staðið í sérvið-
ræðum við Málm- og skipa-
smiðasambandið nú yfir helg-
ina. Segja má að sérþættir
okkar séu útræddir, en eins og
fram hefur komið erum við að
ræða nýja launaflokkaröðun,
sem miðar að einföldun kaup-
taxta. Við komum síðan inn í
heildarviðræður VSÍ og ASÍ
núna í dag og það tilboð, sem
þar var lagt fram af hálfu VSÍ
var alveg í anda þess, sem við
höfum verð að ræða við málm-
iðnaðarmennina."
Asmundur Stefánsson:
Viðræður málm-
iðnaðarmanna
höfðu áhrif
á gang mála
ÁSMUNDUR Stefánsson,
framkvæmdastjóri Alþýðu-
sambands íslands:
„Vinnuveitendasamband ís-
lands reyndist reiðubúið til að
ræða málin aftur og þeir komu
með nýtt tilboð á sáttafundi í
dag um flokkaskipan. Þá til-
lögu höfum við nú til meðferð-
ar og að svo stöddu er ekkert
hægt að segja efnislega um
þær, en á morgun hefur verið
boðað til nýs sáttafundar."
Hvað voru viðræður við
VMS komnar langt þegar gert
var hlé á þeim?
„Það er ekki hægt að svara
því, vegna þess að það er eðli
samninga að margir endar eru
lausir í einu og efnislega
niðurstöðu er oftast ekki hægt
að fá fyrr en hægt er að hnýta
þá alla saman. Á hverju stigi
er ákaflega erfitt að meta
hversu langt menn eru komn-
ir.“
Hver er staða ykkar í dag,
þegar þið setjist að samninga-
borði með VSI á nýjan leik?
„VSÍ taldi sig á sínum tíma
þurfa lengri tíma til að skoða
þær hugmyndir, sem þá voru
til umræðu. Við erum ekki enn
í aðstöðu til að sjá hvað hefur
komið út úr því. Málin eru
býsna óljós, en þau eiga eftir
að skýrast í viðræðum á næstu
dögum.“
Telur þú að sérviðræður
málmiðnaðarmanna hafi leitt
til þess fundar, sem haldinn
var í dag með ykkur og VSÍ?
„Það er nokkuð ljóst, að
viðræður málmiðnaðarmann-
anna og meistarasambands
þeirra hafa haft áhrif á gang
mála.“
Hallgrímur Sigurðsson:
Komið að
úrslitaákvörð-
unum þegar upp
úr slitnaði
HALLGRÍMUR Sigurðsson,
formaður Vinnumálasam-
bands samvinnuféiaganna:
„Yfirlýsing frá málmiðnað-
armönnum kom fram á laug-
ardaginn um að þeir væru
búnir að draga sig út úr
samningunum. Við vorum
búnir að segja að skilyrði fyrir
samningunum væri að öll sér-
sambönd ASÍ væru með. Við
vissum um áhuga ASÍ á að fá
VSÍ inn í samningana og það
var ósköp eðlilegt, þar sem
VSÍ er með 80% af frjálsa
vinnumarkaðinum. Við höfð-
um ásamt ASI boðið þeim að
koma inn í viðræðurnar. Þó að
þessar sérviðræður séu teknar
upp förum við ekki í fýlu. Við
höfum áhuga á því að samn-
ingar komist á. Það er ekkert
aðalatriði hver hefur forgöngu
með það.“
En hvað voru viðræður ykk-
ar og ASÍ komnar langt?
„Þær voru komnar mjög
langt. Það var komið að úr-
slitaákvörðunum þegar upp úr
slitnaði. Aðilar voru búnir að
ræða lengi saman og að því
komið að taka ákvörðun um
hvort samningar yrðu gerðir
eða ekki. Ég er ekki í nokkrum
vafa um að viðræður okkar og
ASI hafa miðað samningum
áleiðis. Við stöndum í allt
öðrum sporum, en við stóðum í
áður en þær byrjuðu.“
Munuð þið taka þátt í yfir-
standandi viðræðum ASI og
VSÍ?
„Við munum fylgjast með
þeim eins og okkur er unnt.
Þeir hljóta að vera að glíma
við svipuð atriði og við höfum
verið að glíma við undanfarið
og því ekki ástæða til að við
komum inn í þær strax. Þegar
þetta fer að mótast tökum við
afstöðu til þess.“
Næturflug
takmarkað
um Reykjavík-
urflugvöll
AFRIT af bréfi flugráðs
til samgönguráðuneytisins
varðandi takmörkun á
flugi um Reykjavíkur-
flugvöll á tímabilinu
23.30-07.00, en 07.30 á
laugardögum og sunnu-
dögum, var lagt fyrir
borgarráð í gærdag.
Tilkynning flugráðs er
eftirfarandi:
Eftirfarandi takmarkan-
ir gilda fyrir flugumferð
um Reykjavíkurflugvöll á
tímabilinu frá 23.30—07.00,
en 07.30 á laugardögum og
sunnudögum og öðrum al-
mennum frídögum.
— Flugtök ekki leyfð nema
fyrir sjúkraflug og neyðar-
flug.
— Lendingar þotna og
fjögurra hreyfla flugvéla
ekki leyfðar nema þegar
Keflavíkurflugvöllur er
lokaður, eða þegar um er að
ræða sjúkra- og neyðarflug.
— Notkun lofthemlabún-
aðar ekki leyfður.
— Hávaðasamar prófanir
loftfara ekki leyfðar.
Að sögn Birgis ísleifs
Gunnarssonar, annars full-
trúa Sjálfstæðisflokksins í
borgarráði, eru þessar
hertu reglur m.a. tilkomnar
vegna endurtekinna kvart-
ana borgaryfirvalda við
flugmálayfirvöld yfir
óþarfa hávaða við völlinn á
nóttum.