Morgunblaðið - 10.09.1980, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 10. SEPTEMBER 1980
Niræðisafmæli:
Daniel Eggertsson
fv. bóndi Hvallátrum
Níræður er í dag Daníel Egg-
ertsson. Hann er fæddur að Hval-
látrum við Látrabjarg 10. sept.
1890.
Foreldrar hans voru hjónin
Halldóra Gísladóttir og Eggert
Eggertsson, er bjuggu að Heima-
bæ, einni af jörðum Hvallátra.
Eggert og Halldóra áttu fjögur
börn: Ólöfu, Daníel, Önnu og
Sigríði. Auk þess átti Eggert son,
Sigurð að nafni, áður en hann
kvæntist, er var nokkru eldri en
systkini hans. ÖIl voru börn Egg-
erts alin upp á heimili hans og
Halldóru að Hvallátrum. Kært
var með þeim systkinum öllum.
Börn Eggerts og Halldóru bjuggu
öll að Hvallátrum. Hins vegar
fluttist Sigurður, sem var skip-
stjóri, til Snæfellsness.
Daníel fór til náms í Verzlun-
arskóla íslands og lauk þaðan
burtfararprófi árið 1912. Fyrstu
árin eftir að Daníel lauk prófi frá
Verzlunarskólanum, vann hann
við skrifstofustörf í Reykjavík á
veturna. Hins vegar vann hann á
vorin við sjóróðra með föður
sínum og þeim öðrum, er með
honum réru. Vann hann einnig
með foreldrum sínum að heyskap
á sumrin. Mér segir svo hugur um,
að löngun Daníels hafi á þessum
árum stefnt að því að gera verzlun
og viðskipti að sínu ævistarfi,
enda hafði hann með námi sínu
búið sig undir þau störf og þau
verið mjög við hans hæfi. Hitt er
mér fullkunnugt um, að enda þótt
Daníel hafi alltaf haft mjög fast-
mótaðar skoðanir og lítið verið
fyrir skoðanaskipti, þá tók hann á
lífsleiðinni mikið tillit til sinna
nánustu skyldmenna. Afstaða til
foreldra sinna, að tryggja þeim
afkomu á efri árum, mun að
verulegu leyti hafa ráðið því, að
Daníel gerðist bóndi að Hvallátr-
um. Honum fórst vel búskapurinn
þar. Hann bjó eins og allir þar við
lítinn landbúskap, enda jarðnæði
lítið. Hins vegar sótti hann sjóinn
af kappi, fyrst á opnum árabátum,
en síðar opnum vélbátum. Aðstaða
fyrir stærri báta en „trillur" var
ekki möguleg þar vegna hafnleys-
is. Daníel þekkti vel til allra þátta
í störfum Látrabænda. Hann fór
um fermingu að taka þátt í sigi í
Látrabjarg. Fugla- og eggjatekja
úr bjarginu var mikil tekjubót
Látrabænda fram á miðjan þriðja
áratug þessarar aldar, en lagðist
þá niður í þeirri mynd, sem áður
hafði verið, vegna slyss í bjarginu,
þegar tveir ungir menn frá Látr-
um hröpuðu, er þeir voru við sig í
Látrabjargi og dóu báðir. Daníel
hafði verið með færustu mönnum,
er þá tóku þátt í bjargsiginu.
Daníel reyndist farsæll í bú-
skapnum sem og öðrum þeim
störfum, er hann lagði gjörva
hönd á. Skilyrði til tekjuöflunar
voru erfið á Hvallátrum, þó mörg
væri þar matarholan. Landið var
lítið og þröngt setið, en heimilis-
fast fólk var þar 60—70 manns,
svo sem lengi var fram eftir ævi
Daníels. Sjósókn var erfið, þar
sem víkin er fyrir opnu hafi og
brimasamt mjög, en aflasælt gat
þar oft verið. Látrabjargið bauð
upp á verulega fljótfengnar tekj-
ur, en jafnframt miklar hættur.
Samgöngurnar voru sá þáttur í
byggðasögu Hvallátra, er ekki var
hvað beztur. Patreksfjörður var
þeirra eini verzlunarstaður. A
sumrin var farin sjóleiðin til
aðdrátta á opnum bátum. Sú leið
var löng og mjög áhættusöm.
Landleiðin var einnig löng og
yfirleitt yfir órudda fjallvegi að
fara, þar til nú síðustu áratugina,
eftir að vegur var ruddur og
lagður yfir víkur og hálsa. Þrátt
fyrir það að búskaparsaga Hval-
látra væri erfið, hafa þar að verki
verið margir manndómsmenn eins
og þau hjónin Daníel og Anna, þó
ekki verði nafngreindir hér aðrir.
Daníel tók að sjálfsögðu þátt í
margvíslegum störfum sveitunga
sinna á sviði félagsmála. Oftast
voru þau tengd fjármálasviðinu.
Skal nokkurra þeirra getið hér:
Endurskoðandi reikninga Spari-
sjóðs Rauðasandshrepps var hann
um fjóra áratugi. Hreppsreikning
Rauðasandshrepps endurskoðaði
hann í nær þrjá áratugi. Formað-
ur sóknarnefndar Breiðuvíkur-
kirkju var hann einnig í nokkra
áratugi. Á þeim árum beitti hann
sér fyrir byggingu nýrrar kirkju í
Breiðuvík. Kirkjubyggingin var
honum mikið áhugamál. í sam-
bandi við kirkjubygginguna
minntist hann með sérstöku
þakklæti sr. Ásmundar Guð-
mundssonar, er þá var biskup, og
sr. Ólafs Skúlasonar dómprófasts,
en báðir lögðu þeir honum veru-
legt lið við fjárútvegun. Áður en
Daníel fluttist frá Hvallátrum,
skilaði hann ■ sóknarnefndarstörf-
um af sér sem öðrum félagsstörf-
um. Voru þá kirkjubyggingarlánin
uppgreidd að fullu, og nokkur
fjárhæð var í sjóði að auki.
Á Hvallátrum var og er veður-
athugunarstöð. Daníel annaðist þá
starfsemi í um aldarfjórðung.
Gjaldkeri slysavarnardeildar og
sjúkrasamlags var hann álíka
langan tíma. Ekki mun ofsagt, að
öll þau störf, sem hann tók að sér
á sviði félagsmála, leysti hann af
hendi með samvizkusemi og vand-
virkni.
Daníel beitti sér mjög fyrir því,
að talsími yrði lagður að Hvallátr-
um. Það varð að veruleika á fjórða
áratugnum. Það varð þessari vest-
ustu byggð landsins ekki síður en
öðrum mikils virði. Daníel minnt-
ist Magnúsar Guðmundssonar fv.
ráðherra með sérstöku þakklæti í
sambandi við símamálið.
Daníel var stöðvarstjóri lands-
símastöðvarinnar á Hvallátrum
frá upphafi, þar til stöðin var lögð
niður og Hvallátur gerð númer frá
Patreksfirði.
Einn af meiri háttar viðburðum
í lífi Daníels var þátttaka hans í
björgunarafrekinu við Látrabjarg.
Þar var tólf skipverjum af enska
togaranum „Dhoon“ bjargað við
hinar erfiðustu aðstæður. Björg-
unin var mikið þrekvirki, sem tók
björgunarmennina þrjá sólar-
hringa og þrjár klukkustundir.
Frásögn af björgunarafreki þessu
barst víða um lönd.
Daníel Eggertsson kvæntist
Önnu Jónsdóttur, ættaðri úr
Dýrafirði. Anna er mikil
mannkostakona, vel gefin og vel
menntuð, með burtfararpróf úr
Kvennaskólanum í Reykjavík.
Henni farast allir hlutir vel úr
hendi.
Árið 1924 byggðu þau sér timb-
urhús ágætlega vandað. Heimili
þeirra að Hvallátrum bar smekk-
vísi og snyrtimennsku þeirra
hjóna fagurt vitni.
Þau Anna og Daníel eignuðust
ekki afkomendur. Hins vegar ólu
þau upp dreng, Guðmund Jón
Óskarsson, efnilegan myndar-
mann, er reyndist þeim sem góður
sonur. Hann var loftskeytamaður
að námi og starfi. Guðmundur
fórst með togaranum Jóni Ólafs-
syni, en sá togari var skotinn í
hafið, er hann var á heimleið frá
Bretlandi 1942. Þeim var fráfall
Guðmundar mikil sorg.
Árið 1948 tóku þau kornabarn,
Gyðu Guðmundsdóttur frá
Breiðuvík, og ólu hana að öllu leyti
upp. Gyða er nú búsett í Reykja-
vík, gift Maríasi Sveinssyni verzl-
unarmanni. Eiga þau tvær dætur.
Þau Daníel og Anna hafa reynzt
Gyðu svo sem væri hún þeirra
dóttir. Það sama má um hana
segja, hún hefur reynzt þeim sem
slík. Þau dveljast nú á heimili
hennar og Maríasar.
Ég gat þess fyrr í grein þessari,
að Daníel hefði gert sér far um að
frygffla afkomu foreldra sinna á
þeirra efri árum. Samstarfið á
milli hans og systra hans og mága
var með ágætum að því leyti, sem
ég kynntist því. Það sem mér er þó
efst í huga, þegar ég minnist
afmælis þessa aldna föðurbróður
míns, er tryggðin og vinsemd sú,
sem hann sýndi móður minni og
okkur börnum hennar og Sigurðar
bróður hans við fráfall hans á
bezta aldri frá sex ungum börnum,
með bréfaskriftum sínum til
okkar og annarri umhyggju. Ég
naut þeirrar ánægju að dveljast á
heimili þeirra Daníels og Önnu
einn vetur, þá tólf ára gamall.
Minnist ég þess vetrar með gleði
og þakklæti. Tvö af systkinum
mínum dvöldust síðar á heimili
Daníels og Önnu, Margrét systir
mín þrjá vetur, Þorkell þrjá mán-
uði. Þau minnast veru sinnar á
Hvallátrum eins og ég með gleði
og þakklæti.
Daníel tók ungur þá ákvörðun
að reynast styrk stoð sínu nánasta
skylduliði. Níræður getur hann
litið yfir sína löngu ævi og sér, að
sannarlega hefur honum vel tekizt
að styðja að velgengni sinna og
þess byggðarlags, sem fæddi hann
og fóstraði. Skyldulið hugsar til
hans á þessum merkisdegi með
hlýju og þakklæti. Svo mun einnig
með samferðamenn hans yfirleitt
svo sem hann minnist þeirra með
þakklátum huga.
Daníel hætti búskap á Hvallátr-
um, 1972 og fluttist til Reykjavík-
ur. Þar hafa þau dvalizt síðan.
Daníel og Anna bera bæði aldur
vel. Daníel heldur gleði sinni og
glettni svo sem verið hefur á
lífsleið hans. Við bróðurbörn hans
og makar okkar færum honum
innilegar þakkir fyrir ánægjulega
frændsemi. Hjartans hamingju-
óskir með níræðisafmælið og ævi-
kvöldið.
Halldór E. Sigurðsson.
Daníel verður i dag staddur að
Bakkaflöt 4 í Garðabæ og þar
ætlar hann að taka á móti afmæl-
isgestum sínum eftir kl. 4. síðd.
Minning:
Þórður Jasonarson
tæknifræðingur
Fæddur 11. maí 1907.
Dáinn 1. september 1980.
Þórður Jasonarson lézt mánu-
daginn 1. september sl. á Landa-
kotsspítala. Hér skulu honum
færðar alúðarþakkir fyrir óeigin-
gjarnt og frábært starf fyrir
Stangaveiðifélag Reykjavíkur.
Þórður gekk í SVFR árið 1966
og þrátt fyrir að þá væri hann
orðinn nokkuð fullorðinn tók hann
fljótlega mikinn þátt í starfsemi
félagsins. Hann var kosinn í
stjórn þess 1972 og starfar sem
ritari fyrsta árið, en allt frá árinu
1973 var hann gjaldkeri stjórnar
og gegndi þeim störfum til dauða-
dags. Það að hann var endurkjör-
inn fjórum sinnum, sýnir það
traust, sem félagsmenn báru til
hans.
Þórður sá um og stjórnaði
ýmsum framkvæmdum fyrir fé-
lagið, svo sem byggingu laxastiga
og veiðihúsa og stækkanir og
breytingar á þeim. Enn fremur
var ávallt leitað til hans ef
endurmeta þurfti eignir félagsins
og nutum við þar mikillar og
víðtækrar starfsreynslu hans.
Þórður var margsinnis í samn-
inganefndum SVFR um árleigu og
naut félagið þar réttsýni hans og
lipurðar, en þó gat hann verið
fastur fyrir ef honum þótti órétt-
mætar kröfur koma fram. Á
síðastliðnu vori annaðist hann,
ásamt framkvæmdastjóra félags-
ins, samninga um tvö ný veiði-
svæði, sem SVFR tók á leigu og
var þá sem endranær viljugur og
fús að ferðast hvort heldur var
vestur á Snæfellsnes eða austur
fyrir fja.ll. Þannig naut félagið og
við í stjórninni greindar hans,
áhuga, dugnaðar og vinnuþreks,
sem má telja einstakt af manni á
hans aldri.
Góðir vinir verða betri vinir
þegar þeir fara saman í veiðiferðir
og eru veiðifélagar. Þórður var
góður og eftirminnilegur veiðifé-
lagi. Hann var alltaf hógvær og
kurteis, lofaði veiðifélaga sínum
að velja hvar hann vildi hefja
veiðar og gladdist jafnmikið þegar
veiðifélaginn fékk fisk eins og
þegar hann sjálfur fiskaði. Þegar
búið var að landa var sjálfsagt að
leggjast upp í brekku, njóta veiði-
gleðinnar og náttúrunnar, spjalla
um heima og geima.
SVFR þakkar Þórði mikið og
óeigingjarnt starf og þakkar hon-
um og Jonínu, konu hans, góðan
stuðning og ógleymanlegar sam-
verustundir og sendir henni og
fjölskyldunni innilegar samúðar-
kveðjur. Genginn er góður dreng-
ur, minningin um hann er dýr-
mæt.
F.h. stjórnar SVFR
Karl ómar Jónsson.
Þórður Jasonarson, tæknifræð-
ingur, lést eftir skamma sjúk-
dómslegu 1. september, 73 ára.
Hefur Stangaveiðifélag Reykja-
víkur þar misst einn sinna mæt-
ustu manna.
Fundum okkar Þórðar bar fyrst
saman haustið 1974 eða fyrir
réttum 6 árum, er ég tók að mér
störf framkvæmdastjóra félags-
ins. Hann var þá tiltöluiega ný-
kominn í stjórn SVFR sem gjald-
keri stjórnar og ekki var bjart yfir
fjárreiðum þess. Mátti lítið út af
bera svo félagsskútan fengi staðist
öldurót og stórsjóa með blindsker
á bæði borð. Þurfti þá lipurð, lagni
og ráðsnilld til lausnar daglegra
fjárhagslegra vandamála. Þessa
kosti hafði Þórður í ríkum mæli.
Er mér vel kunnugt um það, því
samstarf okkar var allnáið öll
árin. Hann stóð jafnan sem klett-
ur og æðraðist aldrei, skrifaði
undir skuldbindingar, sem hefðu
getað valdið honum fjárhagslegu
tjóni ef féiagið hefði steytt á
blindskeri. Ekki hvað síst er það
Þórði Jasonarsyni að þakka að vel
tókst til við að rétta félagið af á
tiltölulega skömmum tíma.
En þar lét Þórður ekki við sitja.
öll lognmolla var honum á móti
skapi, því eftir að félaginu var
borgið og siglt mildari sjó, beind-
ist áhugi hans mjög að því, að
félagið færði út kvíarnar. Átti
hann manna mestan þátt í því, að
tekið var til við að afla félags-
mönnum SVFR nýrra veiðisvæða.
Eru ófáar ferðirnar með Þórði út
um land til samninga um leigu
vatnasvæða. Var gjarna lagt upp í
ferðir þessar fyrri hluta dags og
oftast komið niðamyrkur á baka-
leið. Oft var þetta á haustin eða
jafnvel kominn vetur. Munu mér
seint gleymast þessar ökuferðir
með Þórði, því margt var rætt og
hann hafsjór fróðleiks og reynslu
á mörgum sviðum. Reynslan var
jafnvel ekki ætíð bundin hinu
jarðneska sviði, því oft taldi hann
sig séð hafa nokkuð út fyrir það
svið. Slík reynsla er ekki mörgum
gefin. Tilurð hennar kann að vera
bundin kjörum þeim, sem hann og
samtíðarmenn hans nærðust á,
enda var líf hans bundið einum
mestu umbrotatímum í sögu þjóð-
arinnar, allt frá sárustu örbirgð á
fyrstu áratugum þessarar aldar til
ofgnægtar nútíma þjóðfélags með
allt önnur vandamál.
Þórður var hamhleypa til allra
verka og ætlaði sér hvergi af.
Stundum fannst mér hann ekki
maður einhamur. Athafnasemin
einkenndi öll störf hans og sú
athafnasemi var ekki, eins og oft
vill verða, tengd því að afla
sjálfum sér veraldlegra gæða,
heldur beindist hún að því öllu
fremur, að starfa í þágu annarra,
enda var Þórður félagslyndur
maður. Gaf hann stangaveiðimál-
um drjúgan hluta af tíma sínum.
Minnist ég þess ekki, að Þórður
hafi nokkru sinni neitað, væri
hann beðinn að taka að sér
ákveðið verkefni fyrir SVFR. Slík-
ur var áhuginn og eljan eftir því.
Um leið var hann einn ábyggi-
legasti maður sem ég hefi komist í
kynni við. Hjá honum stóð allt
sem stafur á bók.
Ég mun ætíð vera þakklátur því,
að hafa eignast vináttu Þórðar.
Hún óx með hverju ári og hann
verður mér ætíð gott dæmi um
einstakan kostamann. Ég sakna
hans mjög.
Þórður átti því láni að fagna að
eiga elskulegan lífsförunaut, Jón-
ínu, sem stóð við hlið hans og
deildi með honum lífi sínu í gleði
og sorg. Henni, sem og ættingjum
og vinum, eru færðar dýpstu
samúðarkveðjur.
Friðrik D. Stefánsson.
Birting
afmœlis- og
minningar-
greina.
ATHYGLI skal vakin á því, að
afmælis og minningargreinar
verða að berast blaðinu með
góðum fyrirvara. Þannig
verður grein, sem birtast á í
miðvikudagshlaði. að berast i
siðasta lagi fyrir hádegi á
mánudag og hliðstætt með
greinar aðra daga. Greinar
mega ekki vera i sendibréfs-
formi. Þess skal einnig getið
af marggefnu tilefni að frum-
ort ljóð um hinn látna eru
ekki birt á minningarorðasið-
um Morgunblaðsins. Handrit
þurfa að vera vélrituð og með
góðu linubili.