Morgunblaðið - 26.03.1981, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 26. MARZ 1981
P
Sjö dagarí Líbanon
texti: Björn Bjarnason/myndir: Kjartan Gunnarsson
Undir norska fánann hafa
þeir radað sér talið frá
vinstri Arnór Sigurjóns-
son, lautinant, A. Hanssen, maj-
ór, G. Pettersen, undirofursti
annar æðsti maður sveitarinn-
ar, R. Heggestad, ofursti æðsti
maður sveitarinnar, og K. Aune,
majór stjórnandi daglegra að-
gerða i sveitinni.
í skápnum á bak Myrold-
haug, lautinant yfirmanni verk-
fræðisveitarinnar, má sjá sýnis-
horn af ýmsum sprengjum, sem
Norðmenn hafa fundið. í fang-
inu heldur Myroldhaug á sov-
éskri sprengikúlu, sem gengur
undir heitinu Stalinorgelið,
vegna þess hve hvin i henni.
Útsýnisturninn gnæfir við
himinn. Úr þessum turni má sjá
yfir til ísraels og fylgjast með
liðssafnaði handan landamær-
anna.
Eggum, majór, yfirmaður
undirfylkis B, stendur uppi á
þaki höfuðstöðva sinna og lýsir
þaðan staðháttum.
Stund milli striða. Liðsmenn
verkfræðisveitarinnar njóta
veðurbliðunnar að loknum há-
degisverði.
Fleygur milli stríðandi
Norska ríkisstjórnin ákvað 22.
mars 1978 að verða við tilmælum
öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna
frá 19. mars um að senda lið í
friðargæslusveitirnar í Suður-
Líbanon. Nú eru um 830 hermenn í
norska liðinu. Auk herfylkisins er
þar sveit með varðhunda, sjúkra-
sveit, fjarskiptasveit, verkfræði-
sveit, flutningasveit, viðgerðasveit
og herlögregla. I upphafi voru
einnig fjórar þyrlur sendar með
liðinu, en þær eru þar ekki lengur.
Þyrlurnar voru vinsæl skotmörk og
kostnaðurinn við viðhald þeirra og
rekstur þótti of mikill.
Stjórnstöðin er í Ebel es Saqi.
Þar sitja þeir Heggestad, ofursti,
og Pettersen, undirofursti. Þeir eru
yfirmenn án daglegrar stjórnun-
arskyldu. Þungi eftirlitsstarfanna
hvílir á Aune, majór, sem hefur
forystu í stjórnstöðinni. Þar sitja
menn við talstöðvar og síma allan
sólarhringinn, taka á móti upplýs-
ingum, gefa fyrirmæli um gagn-
ráðstafanir og senda boð áfram til
höfuðstöðva UNIFIL í Naqoura.
Arnór Sigurjónsson, lautinant,
starfar í stjórnstöðinni auk þess
sem hann hefur umsjón með næt-
ureftirlitsferðum frá Ebel as Saqi.
Um allt svæði sitt hafa Norðmenn
komið á fót stöðvum og frá hverri
þeirri er haldið uppi gæslu. Eftirlit
er haldið upp frá föstum útsýnis-
stöðvum eða með því að senda
fámenna hópa að næturlagi út í
óbyggðina.
Liðinu er skipt í tvö undirfylki,
sem lúta hvort um sig stjórn
majóra. Bera þeir ábyrgð á eftirliti
á sínum svæðum. Mikil áhersla er
lögð á góð fjarskipti bæði inn á við
og út á við. Fjarskiptabúnaðurinn
hjá þessu rúmlega 800 manna liði
er jafn mikill og hjá 8000 manna
stórfylki í Noregi. Bæði er unnt að
ná með fjarrita og talstöð til
Noregs og til að reyna tækjakost-
inn var mér leyft að tala í síma
heim til íslands úr litla loftskeyta-
skúrnum í Ebel es Saqi.
Verkfræðisveitin annast fram-
kvæmdir fyrir liðið. Reist hafa
verið nokkur flekahús og fleiri eru
á leiðinni. Enginn býr lengur í
tjöldum eins og nauðsynlegt var í
fyrstu, en víða var aðbúnaður
frumstæður. Þá annast verkfræði-
sveitin einnig sprengjuleit og eyð-
ingu á sprengjum, sem finnast
ósprungnar. Að jarðsprengjum er
leitað með því að ganga hægt og
pikka með byssusting í jörðina
fyrir framan sig. Hundar hafa
einnig verið þjálfaðir til að leita að
sprengjum.
Myroldhaug, lautinant, yfirmað-
ur verkfræðisveitarinnar, sýndi
okkar margar mismunandi gerðir
af sprengjum, sem sveitin hafði
fundið. Þar var belgísk skriðdreka-
sprengja, belgísk handsprengja,
handsprengja og ljóssprengja frá
Israel, lítil ísraelsk sprengja til að
granda bílum, risastór sovésk
sprengjukúla, sem gengur undir
heitinu Stalínorgelið, vegna þess
hve hvín í henni, kínversk hand-
sprengja og sovésk handsprengja.
Vopnin frá kommúnistalöndunum
voru frá skæruliðum Palestínu-
manna, PLO. Myroldhaug taldi
öruggast að láta menn leita að
jarðsprengjum, því að reynslan
hefði sýnt, að hundar fyndu ekki
meira en 80% þeirra.
Menn vinna mikið í Norbatt.
Standa 12 til 24 tíma vaktir og
skima eftir stigamönnum eða fylgj-
ast með umferð um varðstöðvar.
Við slíkar stöðvar er afdrep til að
standa í og í sumum stöðvum sofa
menn einnig og dveljast þá þar
langtímum saman, allt að 14 dög-
um. A nóttunni er síðan gengið um
svæðið þvert og endilangt, oft með
hunda, sem hafa verið sérþjálfaðir
til að hlusta og benda stjórnendum
sínum á allt það, sem óvenjulegt er.
Aðrir hundar eru bundnir við línu
og látnir standa einir úti alla
nóttina, þeir gelta, verði þeir varir
við mannaferðir. Hinir, sem eru
með eftirlitshópunum, mega ekki
gefa frá sér neitt einasta hljóð
frekar en mennirnir.
Eggum, majór, yfirmaður undir-
fylkis B, sagði, að fulltrúar PLO
hefðu lýst sig reiðubúna að vott-
festa það, að engir menn frá
Haddad, majór, eða ísraelsher
hefðu getað laumast í gegnum
svæði Norbatt til yfirráðasvæðis
PLO. Betri viðurkenningu er ekki
unnt að fá í þessu starfi. Mér
virtist, að Norðmennirnir hefðu
meiri áhyggjur af stigamönnum
PLO en hinna, að minnasta kosti
bentu þeir okkur á fleiri leiðir, sem
PLO menn reyna að komst eftir.
Við heimsóttum Jacobsen, kaptein,
í lítilli eftirlitsstöð hans, þar sem
sá yfir til ísraels. Sýndi hann
okkur mjög skipulega og af ná-
kvæmni, hvernig eftirlitshóparnir
eru búnir undir ferðir sínar. Hafði
hann meðal annars litskyggnur af
öllu sínu svæði, sem menn hans
gátu kynnt sér til að átta sig á
staðháttum, áður en þeir héldu út í
náttmyrkrið. Til þess að gera
fyrirsát eru fimm menn sendir í
hóp en í hlustunarhópum eru tveir
og tveir saman.
Berthelsen, kapteinn, sér um
velferð mannanna í Norbatt. Fær
hann 200 n.kr. á hvern mann til
frjálsrar ráðstöfunar til að gera
Hundum beitt til mannaveiða
Norski herinn rekur sérstakan
hundaskóla. Samkvæmt sérstöku
kerfi, sem Norðmenn hafa byggt
upp, eru hundar þar valdir til
mismunandi starfa og menn
þjálfaðir i meðferð þeirra. Flestir
eru hundarnir þjálfaðir til
varðstöðu en einnig til eftirlits-
starfa. sprengju- og eiturlyf jaleit-
ar. Öllum er hundunum kennt,
hvernig þeir eigi að ráðast á
menn án þess að drepa ,þá.
Hundarnir híta í handlegg óvin-
arins eða fætur og bitið jafnast á
við 400 til 600 kílóa þrýsting.
Nýlega hóíust Norðmenn handa
við að þálfa hunda til að stökkva
í fallhlíf úr flugvél. Lofar árang-
urinn góðu um framhaldið.
í Norbatt eru 17 hundar, þar af
eru 16 úlfhundar og einn af
Labradorkyni. Á hverri nóttu eru
fjórar fimm manna sveitir sendar
út til eftirlitsstarfa ásamt með
hundi. Mennirnir koma sér fyrir í
náttmyrkrinu á bak við hundinn.
Honum hefur verið kennt að sitja
þögull og hlusta eftir mannaferð-
um í myrkrinu, með því að hreyfa
höfuðið og sperra sig án þess að
gelta gefur hann stjórnanda sín-
um og fylgdarmönnum til kynna
úr hvaða átt manns er að vænta.
Gafst okkur tækifæri til að sjá
slíkan hund á æfingu. Þegar hann
hafði orðið var við manninn og
bent á, hvar hann hélt sig, beindi
hundastjórinn ljósi að manninum
og blindaði hann og hljóp síðan
með hundinn að honum en hinir
miðuðu á hann byssum sínum.
Vafalaust finnst flestum nóg um
að standa aðeins einu sinni blind-
aðir af sterku ljósi frammi fyrir
urrandi úlfhundi.
Norðmenn eru þeir af gæslu-
sveitunum, sem nota hunda. Þeim
finnst reynslan af þeim góð og
segja, að hundarnir aðlagi sig
furðu fljótt hinum nýju aðstæð-
um, þó þoli þeir vatnið jafn illa og
mennirnir og verði jafnan veikir
af bakteríunum í því fyrst eftir
komu sína. í Norbatt er dýralækn-
ir vegna hundanna.
Mortensen, yfirmaöur hundasveitarinnar, ásamt aöstoöarmanni
og tveimur úlfhundum.