Morgunblaðið - 04.04.1981, Síða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. APRÍL 1981
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannssoh.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 70 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 4 kr. eintakiö.
Ósamstæð stjórn
Forsenda þess, að ríkisstjórnir teljist starfhæfar, er, að innan
þeirra sé samstaða eða að minnsta kosti umræðugrundvöll-
ur um nokkur lykilatriði. í því efni skiptir stefnan í utanríkis- og
ðryggismálum að sjálfsögðu sköpum. Þar er ekki aðeins um að
ræða pólitískt grundvallaratriði í samskiptum einstakra ráð-
herra heldur forsendurnar fyrir sjálfstæði þjóðarinnar út á við.
Einræðisherrar í útþensluhug svífast einskis og fátt er
útsendurum þeirra kærara en að deila og drottna fyrir tilstilli
handgenginna ráðamanna ijinan lýðræðisþjóðfélaganna. Slík
iðja þrífst bést, þar sem sundurlyndi ríkir á æðstu stöðum og
persónulegur metnaður ræður jafnvel meiru en þjóðarheill.
Eftir að utanríkisráðherra Ólafur Jóhannesson birti skýrslu
sína um utanríkismál, þar sem því er kröftuglega lýst yfir, að það
sé „höfuðatriði í öryggismálum okkar að við tökum þátt í
starfsemi Atlantshafsbandalagsins", er jafn augljóst og dagur
fylgir nótt, að innan ríkisstjórnar Gunnars Thoroddsens er engin
samstaða um grundvallaratriði utanríkisstefnunnar. Það er ekki
við stjórnarandstæðinga að sakast í því efni heldur skort á
stjórnlist hjá þeim, sem gegnir því hlutverki að samræma
sjónarmiðin innan ríkisstjórnarinnar. Væri hans ráðum fylgt,
hefði utanríkisráðherra líklega átt að þegja um öryggismál í
skýrslu sinni um utanríkismál, eins og um þau var þagað í
stjórnarsáttmálanum. Þá hefði einnig verið eðlilegt til að
forsætisráðherra væri samkvæmur sjálfum sér, að hann beitti
sér fyrir því, að þrír ráðherrar hans væru ekki í mótmælastöðu á
Lækjartorgi og Austurvelli vegna stefnu ríkisstjórnar þeirra og
hans í utanríkismálum sama dag og utanríkisráðherra lagði
fram skýrslu sína á Alþingi.
Þrátt fyrir leynisamninga og annað pukur í kringum þessa
brotalöm í starfi og stefnu ríkisstjórnarinnar, er hún öllum
augljós bæði íslenskum mönnum og útlendum. Engir hafa getað
greint frá efni leynisamkomulags stjórnarherranna nema þeir
sjálfir og fylgismenn þeirra. Með þeim uppljóstrunum úr
stjórnarherbúðunum eru öfgamennirnir í íslenskum utanríkis-
málum, þeir, sem af hugsjón sjá ekkert athugavert við það að
vera á mála hjá heimskommúnismanum, að heimta viðurkenn-
ingu á neitunarvaldi sínu í öryggismálum þjóðarinnar. Það er
engin furða, þótt forsætisráðherra reyni að klína þessari hneisu
á aðra en þá, sem hann kallar „drengi góða“. Slík blekkingar-
starfsemi er þó enn til að undirstrika, hve illa hefur tekist til við
að samræma sjónarmiðin innan ríkisstjórnarinnar. Stjórn án
samræmdrar stefnu í utanríkis- og öryggismálum er verri en
engin stjórn í sjálfstæðu og fullvalda ríki, sem vegna
landfræðilegrar legu sinnar er „orðið mjög skýr hluti af þeirri
herfræðilegu heimsmynd sem við risaveldunum blasir í dag“ svo
að enn sé vitnað í skýrslu Ólafs Jóhannessonar.
Verkfall
í háskólanum
Verkfall stundakennara í Háskóla íslands, sem hófst í
fyrradag virðist eiga að reka af fullri hörku af hálfu
deiluaðila. Verkfallið truflar ekki aðeins starfsemi þessarar
æðstu menntastofnunar þjóðarinnar á þeim tíma, þegar
stúdentar eru að ljúka lokaáfanga námsins fyrir vorpróf, heldur
beinir athyglinni að því, hve gífurlegur starfsmannafjöldi er
orðinn við skólann. Fyrir utan fasta starfsmenn, sem skipta
hundruðum, eru 7—800 stundakennarar við háskóíann, en þeir
sinna yfir 50% af kennslunni.
I Morgunblaðinu í fyrradag lagði Guðmundur Magnússon,
háskólarektor, áherslu á, að „verkfall á miðju vormisseri er
samningsrof og samningsrof getum við ekki stutt". Rektor telur
aðgerðir stundakennaranna því ólögmætar eins og að þeim er
staðið, viðsemjandi kennaranna um kaup og kjör, fjármálaráðu-
neytið, er sömu skoðunar. Hér er því tekist á um annað og meira
en laun. Lýsi stjórnvöld því yfir, að aðgerðir séu ólögmætar, er
það skylda þeirra að sjá til þess, að af þeim verði látið.
I Morgunblaðinu í gær segir Helgi Þorláksson, einn stjórnar-
manna í Samtökum stundakennara við háskólann, að fjármála-
ráðuneytið hafi neitað kennurum um viðræður um kjör þeirra.
Greinilegt er af orðum Helga, að það er ekki út af launum, sem er
deilt heldur um „hið mikla vandamál, sem stundakennslan er og
það aðstöðuleysi, sem stundakennarar búa við“.
Háskólinn hefur eins og menntakerfið allt verið að taka
breytingum undanfarin ár. Þeir, sem fyrir þeim hafa staðið,
verða einnig að vera til þess búnir að greiða kostnaðinn af þeim.
Fjárveitingarvaldið og ríkisstjórnir hafa neitað að ráða nema
takmarkaðan fjölda í fastar stöður við háskólann. Þess vegna
hafa „pinklarnir“ hlaðist utan á stofnunina og eru nú að sliga
hana. Þetta er óheillavænleg þróun, sem að lokum bitnar
auðvitað á gæðum kennslunnar.
Steinþór Steingrímsson á sýningu sinni i Ásmundarsal. 1 bakgrunni má sjá myndirnar „Stúlka við
glugga“ og „Baðspegiir.
Sýning Steinþórs
Steingrímssonar
Það hefur verið furðu hljótt
um sýningu Steinþórs Stein-
grímssonar, sem þessa dagana
sýnir 45 málverk í Asmundarsal.
Sýningin opnaði um síðustu
helgi og henni lýkur á morgun,
sunnudag. Það er liðið á miðja
viku er fjölmiðlar taka við sér og
birta fréttir frá sýningunni
ásamt smáviðtölum.
Undirritaður þekkir ekki
þennan mann en af viðtölum við
hann má marka, að hann hefur
komið víða við, siglt vítt um
veröldina og komið á fjarlæga
staði, hamrað á píanó og var um
langt skeið píanisti í KK-sextett-
inum og sem slíkur einn færasti
jasspíanisti hérlendis. Tónlistin
hefur tekið hug hans allan frá
frumbernsku ásamt leiknum við
form og liti.
Ég gerði mér ferð á sýninguna
á fimmtudag eða sama dag og
frétt kom um hana hér í blaðinu
og ég skal strax játa að ég varð
dálítið hissa og er þó mörgu
vanur. Ekki er mér kunnugt um
námsferil þessa manns eða hvort
hann hafi yfirleitt gengið í
nokkurn skóla — sýnist frekar
sem maðurinn sé að mestu
sjálflærður. Það er mikið rétt
sem Steinþór segir um list sína:
„Ég er samt með eitthvert inn-
byrgt andóf gegn perfektion þótt
mér sé ljóst, að listin, rétt eins
og víðáttur hafsins hefur sín
lögmál." Einnig „tilraun til þess
að halda áfram að improvisera
þar sem línur og litir eru hluti af
instrumentinu".
Þetta segir heilmikið um
myndirnar á sýningunni og það
er alveg víst, að þessi maður
hefur af myndrænum hæfileik-
um að ausa. Þó óskar maður þess
oft er litið er á myndirnar, að
Nlyndllst
eftir BRAGA
ÁSGEIRSSON
hann hefði skólað sig betur á
sviði myndrænna lögmála. Mál-
aragleðina hefur hann auðsjáan-
lega næga og hann á furðu létt
með að ná sterkum áhrifum í
einföldum formum, t.d. í mynd-
unum „Baðspegill“ (17) og „Blóm
í glugga". Máski koma hér fram
bestu eðliskostir Steinþórs sem
málara en hann á til ágæta
litasýn, sem kemur fram í mynd-
um svo sem „Fjörugrjót" (1),
„Hús við sjó“ (2), „Haustdagar"
(11), „Stúlka við glugga" (16) „Úr
Görðunum á Akranesi" (34), og
fleiri líkum myndum. Stundum
geta myndirnar minnt á Einar
Baldvinsson en það er þó alveg
ljóst að Steinþór á sinn sérstaka
tón á hljómborði forma og lita
og óska ég þess, að hann leggi
mikla rækt við þessi sérkenni sín
í framtíðinni. Hann hefur hér
allt að vinna.
Svo samgleðst ég listamannin-
um með sýninguna og óska
honum alls hins besta í framtíð-
inni.
Sýning Frank van Mens
Frank van Mens er ungur
maður frá Harlem í nágrenni
Amsterdam, sem dvalið hefur
hér á landi undanfarna mánuði
og kennt málmgrafík við Mynd-
lista- og handíðaskóla íslands.
Sem slíkur hefur hann reynst
skólanum ágætur starfskraftur
og það má koma hér fram, að það
hefur mikla þýðingu að fá er-
lenda gistikennara að skólanum.
Þeir koma ósjaldan með ný og
fersk viðhorf sem eru ómetanleg
fyrir okkur hér á hjara veraldar.
Listamaðurinn er mjög hol-
lenzkur í sér ef litið er á
myndverkin, sem hann sýnir um
þessar mundir í Djúpinu við
Hafnarstræti, þ.e. í kjallara
veitingastaðarins „Hornsins".
Maður þekkir sumt í myndum
hans frá sýningu íslenzkra
„nýlistamanna", lærðra í Hol-
landi, en munurinn er sá að
Frank van Mens notar litinn
miklu meira og er á heimavíg-
stöðvum í list sinni ef að svo má
komast að orði. Ég þykist kenna
áhrif frá Cobra-listhópnum og
jafnvel Chagall hinum rúss-
neska, sem eins og allir vita er
búsettur í Frakklandi.
í myndum Frank van Mens
blómstrar ævintýrið, furðufugl
sést gleypa skip, og fuglar eru í
kvenlíki með brjóst o.fl. Fram
koma hús, flugvélar, bryndrekar,
fallosar o.fl. Sumar myndanna
eru í meira lagi erótískar, en á
þann veg að fáir geta móðgast —
„þekkilega erótískar" mundi ég
nefna það.
Þessi sýning á sannarlega skil-
ið að henni sé gaumur gefinn og
að fjölmiðlar spjalli við lista-
manninn um myndir hans, list í
Hollandi og áhrif íslands á hann
persónulega og list hans. Mér líst
svo á að fáir hafi lagt leið sína á
þessa sýningu og er það lítil
gestrisni af mörlandanum. Sér-
staklega ættu listamenn og þá
einkum þeir sem álíta sig virka í
list sinni að gerast svo lítillátir
að tylla tá í „Djúpið" næstu daga
en sýningunni lýkur næstkom-
andi miðvikudag.
Merkilega lítið hefur selst af
þessum glaðlegu myndum þótt
ódýrar séu og þó er ekki að vita
nema, að hér sé um að ræða einn
af mönnum morgundagsins í
hollenzkri list.
Jæja, sjón er sögu ríkari og ég
hvet sem flesta að skoða þessa
sýningu, verði þeim að góðu, og
loks er einungis eftir að þakka
fyrir sig.
Bragi Ásgeirsson
Frank van Mens á sýningu sinni.