Morgunblaðið - 25.07.1981, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 25. JÚLÍ 1981
Minning:
Hulda Þórhallsdóttir
Fædd 29. júni 1912.
Dáin 17. júli 1981.
Hulda Friðrikka Þórhallsdóttir
er látin. Hún lést að Hrafnistu,
dvalarheimili aldraðra, þ. 17. þ.m.
eftir margra ára vanheilsu og
þjáningar.
Nú þegar hún er iius úr viðjum
hrjáðs líkama og framtíð blasir
við hrein og björt, í framtíðar-
landi eilífðar — má taka undir orð
skáldsins:
.0 undur llfs. er á um skeiö
aö auðnast þeim, sem dauöans heið —
að (inna Króa gras við il
ok ijleði i hjarta að vera til.
Ilve bjðrt ok óvænt skuKKaskil.'
Hulda Þórhallsdóttir var fædd
þann 29. júní 1912, á Höfn í
Hornafirði, dóttir hjónanna Ingi-
bjargar Friðgeirsdóttur og Þór-
halls Daníelssonar.
Þórhallur Daníelsson var iands-
frægur maður á sinni tíð — og er
ennþá virtur og lifandi í hugum
Skaftfellinga og allra sem hann
þekktu. Hann bar höfuð og herðar
yfir samtíð sína, fyrst og fremst
sem heimilisfaðir, gestrisinn og
hjáipfús sem ekkert aumt mátti
sjá svo hann yrði ekki fyrstur
manna tii að rétta hjálparhönd.
Hann var stórhuga framkvæmda-
maður, sem segja má með réttu,
lagði hornstein að hinu nú mikla
athafnasvæði A-Skaftfellinga,
Höfn í Hornafirði. Þórhallur var
mikill bjartsýnismaður og stund-
um kallaður „maðurinn með sköp-
unargleðina". Hann var braut-
ryðjandi á sviði útgerðar í Horna-
firði. Athafnasemi hans var víð-
fræg. Þórhallur Daníelsson var í
hópi þeirra framámanna, sem
stuðluðu að að lyfta þjóðinni upp
úr fátækt og umkomuleysi, með
framkvæmdum sínum og starfi
sem einkenndist af trú á land og
þjóð, til sjávar og sveita.
Þórhallur Daníelsson var fædd-
ur 21. ágúst 1973, á Völlum á
Fljótsdalshéraði. Foreldrar hans
voru þau hjónin Daníel Sigurðsson
póstur og Sigríður Þorbergsdóttir,
hreppstjóra í Þingmúla Skriðdal,
Bergvins Þorbergssonar, prests á
Eiðum, S-Múlasýsiu og Skeggja-
stöðum N-Múlasýslu. Kona Þór-
halls, móðir Huldu, var eins og
fyrr segir Ingibjörg Friðgeirsdótt-
ir, fædd 10. desember 1874 að
Garði í Fnjóskadal. Foreldrar
hennar voru þau Friðgeir
Olgeirsson söðlasmiður og kona
hans Anna Ásmundsdóttir frá
Þverá, alsystir Einars Ásmunds-
sonar í Nesi Höfðahverfi. Ingi-
björg var mikilhæf kona eins og
hún átti kyn til, og naut virðingar
allra sem til þekktu. Hún var
hvatamaður að stofnun kvenfé-
lagsins Tíbrá á Hornafirði, og
beitti sér þar frá upphafi fyrir
félagslegum umbótum. Hún var
framúrskarandi húsmóðir og
stjórnsöm, sem kom sér á hinu
fjölmenna heimili. Garður heimili
þeirra hjóna var nokkurskonar
miðdepill héraðsins. Þangað lágu
spor margra Skaftfellinga. Allir
þurftu að hafa tal af Þórhalli
Daníelssyni, sem leysti hvers
manns vanda af röggsemi og alúð.
Gestkvæmt var af innlendum og
útiendum ferðamönnum. Þá voru
ekki hótel eða gistihús úti á
landsbyggðinni. Öllum sem þang-
að komu var tekið með hjartans
alúð og stórbrotinni gestrisni.
Frú Ingibjörg lést 1934, þá á
besta aldri, og var harmdauði
öllum sem hana þekktu. Þórhallur
Daníelsson lést 28. nóvember 1961.
I september 1978 var af önnu
Þórhallsdóttur afhjúpaður minn-
isvarði, brjóstlíkan af þeim hjón-
um frú Ingibjörgu Friðgeirsdóttur
+
Systir mín,
JAKOBÍNA THORAREN8EN,
lést í Landspítalanum 23. júlí sl.
Jón Thoraransan.
t
Bróðir okkar,
HELGI GUOBJARTSSON
frá Flatoyri,
andaöist í sjúkrahúsi ísafjaröar 23. júlí.
Greipur Guöbjartaeon,
Jón Guöbjartason,
Jóhann Guóbjartsson,
Guójóna Guöbjartsdóttir,
HalltrióuT Guóbjartsdóttir.
t
Drengurinn okkar,
INGVAR ERNIR PÁLSSON,
lést af slysförum í Svíþjóö 23. júlí 1981.
Kristín Hjörleifsdóttir, Páll E. Ingvarsson.
Konan mín,
SIGURBJÖRG UNNUR ARNADÓTTIR,
Kirkjuteig 9,
lést fimmtudaginn 23. júlí.
Fyrir mína hönd og annarra vandamanna,
Kjartan Ingimarsson.
Móöir okkar,
MARGRÉT RUNÓLF8DÓTTIR,
Furugrund 26, Kópavogi,
andaöist í Landspítalanum þ. 24. júlí.
Fyrir hönd vandamanna,
Erlendur H. Eyjólfsson,
Runólfur Dagbjartsson,
Jónas Þ. Dagbjartsson.
og Þórhalli Daníelssyni á Höfn í
Hornafirði, gerðan af Ríkarði
Jónssyni og Sigrúnu Guðmunds-
dóttur. Minnisvarðinn var gefinn
af Hornfirðingum í virðingar og
þakklætisskyni og staðsettur þar
sem fyrirhugaður lystigarður á að
vera.
Börn þeirra hjóna talin eftir
aldursröð: Geir fæddur 11. júní
1902, fór ungur að heiman, var
búsettur í Kanada. Ókvæntur.
Látinn. Olga Ágústa Margrét,
fædd 31. maí 1903, gift Kristjáni
Þorgeiri Jakobssyni lögfræðingi.
Bæði látin. Anna Guðrún, söng-
kona, f. 27. sept. 1904, ógift. Ásta
Sigríður, fædd 7. febrúar 1907, gift
Guðmundi Gíslasyni umboðssala.
Bertha Þóra Bína, fædd 15. janúar
1911, gift Vigfúsi Sigurgeirssyni
ljósmyndara. Hún látin. Svava
Þorgerður, f. 29. júní 1912 (tví-
burasystir Huldu), gift Thulin
Johansen fulitrúa. Hann látinn.
Hulda Friðrikka, fædd 29. júní
1912, gift Knúti Kristinssyni
iækni. Hann lést 16. febrúar 1972.
Gunnar Daníel, söngvari, fyrrver-
andi útgerðarmaður, fæddur 1.
ágúst 1913, kvæntur Dagmar
Fanndal. Haukur Dan skipstjóri,
kjörsonur og dóttursonur, fæddur
29. október 1923, kvæntur önnu
Heiðdal. Auk þess ólust upp hjá
þeim hjónum, systurdóttir frú
Ingibjargar, Dómhildur Ingibjörg
Gunnlaugsdóttir, fædd 15. október
1888, gift Bjarna Guðmundssyni
frá Hornafirði, listmálara og full-
trúa Þórhalls, síðar kaupfélags-
stjóri á Höfn. Bæði látin. Bróður-
dóttir Þórhalls, Þóra Tryggvína
Tryggvadóttir kennari, fædd 14.
júií 1899, gift Jóhanni Jóhannes-
syni bankaritara. Hún látin.
Eins og sjá má, ólst Hulda
Þórhailsdóttir upp með stórum
systkinahóp á mannmörgu heim-
ili, þar sem saman fór glaðværð,
framtakssemi og risna svo af bar.
Öll var fjölskyldan söngelsk, og
var húsbóndinn, Þórhallur Daní-
elsson, þar ekki eftirbátur, þótt
erilsamt væri á stundum vegna
umfangsmikils reksturs og ferða-
iaga utanlands sem innan. Það er
enginn leikur að lýsa heimilishátt-
um á Garði, né minningum, sem
við fjölskylduna eru tengdar, enda
hefur það verið gert af mörgum á
öðrum vettvangi. Aðeins gerð til-
raun til að draga upp myndir af
þeim jarðvegi, sem Hulda Þór-
halisdóttir var sprottin upp af, og
æskuheimili, sem átti eftir að
setja svipmót á æviferil hennar
sjálfrar, og gefa henni þrótt g
einurð „til að takast á við
vandann" í ábyrgðarmiklu og mik-
ilvægu starfi.
Eiginmaður Huldu Þórhalls-
dóttur var Knútur Kristinsson
héraðslæknir. Hann fæddist á
Söndum í Dýrafirði þann 10.
september 1894, sonur séra Krist-
ins Daníelssonar, síðast prests á
Útskálum, Daníelssonar prests á
Hrafnagili og konu hans Idu
Halldórsdóttur, Friðrikssonar yf-
irkennara við iærða skólann í
Reykjavík. Knútur Kristinsson
kom til Hornafjarðar árið 1930, og
kvæntist Huldu Þórhallsdóttur
þann 13. marz 1932. Þau hjón
bjuggu allan sinn búskap á
Hornafirði á Garði, sem þá var
orðin eign sýslunnar, sem lækna-
bústaður og iandsímastöð.
Lítil breyting varð á heimils-
háttum frá bernskuárum Huldu,
þau hjón héldu uppi reisn staðar-
ins af sama höfðingshætti og fyrr.
Þar var mannmargt og gest-
kvæmt. Þeim hjónum varð ekki
barna auðið, en áttu kjördóttur,
Huldu, systurdóttir Huldu Þór-
hallsdóttur sem var augasteinn
þeirra. Einnig dvaldist með þeim á
Hornafirði faðir Huldu, höfðing-
inn Þórhaliur, ásamt kjörsyni
sínum Hauki Dan, auk annarra
ungmenna, sem voru þar heimilis-
fastir um lengri eða skemmri
tíma.
Landsíminn var til húsa á
Garði, og var Hulda símstöðvar-
stjóri um árabil. Einnig hafði
símstöðin talstöðvarþjónustu
fyrir bátaflotann, sem var mikið
öryggi fyrir sjómenn á hafi úti,
einkum á stríðsárunum. Hulda
Þórhallsdóttir fékk verðlaun fyrir
þá þjónustu er hún varð til að
bjarga togaranum Narfa frá Hrís-
ey, frá bráðum voða, vegna ár-
vekni sinnar og snarræðis. Hulda
var úrræðagóð og hjálpsöm svo af
bar, og manni sínum stoð og stytta
í starfi hans. Þá þekktust ekki
heilsuverndarstöðvar úti á lands-
byggðinni, né fastir viðtaistímar
hjá iæknum. Sjúklingar fengu inni
á læknisheimilinu meðan beðið
var eftir ferð „suður", eða þeir
þurftu að vera í námunda við
lækni vegna sjúkleika. Héraðið
var stórt og oft illt yfirferðar. Ár
óbrúaðar og algengt að farið væri
„á jökli" yfir Jökulsá á Breiða-
merkursandi á leið suður í öræfi.
Um annan farkost en hesta var
ekki um að tala, enda skaftfellsku
hestarnir víðfrægir „vatnahestar"
og öruggir í hvívetna. Hulda var
oft í förum með manni sínum á
erfiðum ferðalögum. Það kom
einnig í hlut húsmóðurinnar að
sjá og annast sjúklinga sem
dvöldu á heimilinu, sem hún gerði
með þeirri umhyggju og natni,
sem henni var iagin. Með þeim
hjónum var mikið ástríki.
Knútur Kristinsson læknir var
sérstæður maður af manngæsku
og kærleika. Að öðlast vináttu
hans var eins og hver önnur gjöf
frá forsjóninni, svo mikils virði
var hann vinum sínum, og raunar
öllum sem hann kynntist. Undir-
rituð átti þess kost að vera
nokkurs konar heimagangur á
Garði, þar sem vinátta var náin
milli heimiianna, prestssetursins
á Kálfafellsstað og Garðs á Höfn.
Hin nánu tengsl hófust með komu
tengdaforeldra minna í sýsluna,
séra Péturs Jónssonar og Helgu
Skúladóttur frá Sigríðarstöðum í
Ljósavatnsskarði. Þá bjuggu á
Garði, Þórhallur og frú Ingibjörg,
en tengdamóðir mín og hún voru
æskuvinkonur. Hefur sú vinátta
haldist til niðja beggja.
Frá Garði komu allir ríkari en
þeir fóru. Þeir, sem með þurftu,
komu þaðan ríkari af nauðþurft-
um, í bókstaflegri merkingu.
Sjúkiingar öðluðust von og trú á
bata, ásamt blessunarorðum
læknisins í veganesti. Aðrir fengu
aukna trú á sjáifa sig, lífið og
tilveruna. Þannig miðlaði fjöl-
skyldan á Garði öllum nokkuð af
manngæsku sinni og bjartsýni.
Skaftfellingar minnast þeirra
læknishjóna með þakklæti og
virðingu. Þar reistu þau sér þann
minnisvarða sem hvorki mölur né
ryð fær grandað og mun varðveita
minningu þeirra um ókomin ár.
Eftir 13 ára læknisþjónustu á
Hornafirði, fluttu læknishjónin að
Reykhólum á Barðaströnd, þar
sem þau dvöldu í 4 ár. Þaðan fóru
þau að Laugarási í Biskupstung-
um, þar sem Knútur Kristinsson
gegndi læknaþjónustu í 8 ár. Á
þeim tíma veiktist frú Hulda af
illkynjuðum sjúkdómi. Hún var
sjúklingur á Vejlefjord Sanatori-
um í Danmörku um skeið, en náði
aldrei heilsu eftir þá ferð og
aðgerð sem gerð var á henni þar.
Knútur, sjálfur „kraftaverkalækn-
irinn" veiktist einnig alvarlega á
þeim tíma, og varð að segja af sér
embætti. Eftir nokkra ára dvöl í
Reykjavík og hvíld frá störfum,
tók Knútur að sér að gegna
læknisstörfum í Flatey á Breiða-
firði. Þar dvöidu þau hjón í tvö ár.
Eftir það settust þau alfarið að í
Reykjavík. Knútur Kristinsson
læknir lést 16. febrúar 1972.
Dóttir þeirra hjóna, Hulda, gift-
ist þann 1. marz 1956, Ragnari
Bjarnasyni sjómanni. Börn þeirra
voru Bertha Ingibjörg, gift Guð-
jóni Erlingssyni, námsmanni og
Knútur Kristinn, sem er iátinn.
Seinni maður Huldu er Ewald
Berndsen forstöðumaður. Þau eiga
þrjá syni: Ellert, Birgi og Björg-
vin.
Hulda Þórhallsdóttir hlaut í
vöggugjöf glæsimennsku svo af
bar, frábæra sönghæfileika sem
svo ríkjandi eru hjá ættmönnum
hennar, glaðværð og hlýtt viðmót.
Þrátt fyrir mótlæti og veikindi,
sem fæstir fara varhluta af,
reyndist stilling meðfæddur eigin-
leiki og trú beiskjunni yfirsterk-
ari. Hulda Þórhallsdóttir bar ekki
sína eigin sjúkrasögu né vonbrigði
á torg, og kvartaði ekki undan
eigin mótlæti. Var hún þó manna
fljótust til að rétta öðrum hjálpar-
hönd og sýna samúð í orði og
verki. Otaldir eru þeir sem komu
til frú Huldu með sorgir sínar og
áhyggjur. Hún hafði lag á að gefa
þeim skerf af bjartsýni sinni og
glaðværð.
Nú, þegar jarðvist hennar og
þjáningum er lokið, fylgja henni
blessunaróskir vina og fjölskyidu
og þakkir fyrir liðnar samveru-
stundir.
„Þar sem góðir menn ganga, þar
eru guðs vegir“. Blessuð sé minn-
ing Huldu Þórhallsdóttur.
Þóra Einarsdóttir
Þakkarorð:
Sr. Jón Auöuns
Siðbúin þakkarorð
Vinur minn, hann séra Jón, er
dáinn og með þessum fátæklegu
orðum langar mig til að þakka
honum áratuga órofa vináttu, sem
aldrei bar skugga á, og fyrir allt
það, sem hann gerði fyrir mig og
mína.
Samskipti okkar hófust árið
1953 og síðan höfum við átt
margar stundir saman. Gieði- og
hátíðarstundir við giftingar,
skírnir, fermingar, svo og í vina-
hópi af öðrum tilefnum. Sorgar-
stundir, þegar einhver ástvinanna
var fallinn frá. Vinnustundir, þeg-
ar við unnum saman að málefnum
Rauða krossins.
Aldrei brást séra Jón — hann
var glaðastur allra á gleðistund-
um — enginn kunni eins vel og
hann að segja þau orð, sem dregið
gátu úr sorginni sem nísti hjartað
á sorgarstundum, og hann var
hafsjór af þekkingu og reynslu
hvað snerti öll mannleg samskipti.
Tilfinning hans fyrir því, sem
rétt var að gera í hverju tilviki var
einstök og þau ráð, sem ég sótti til
hans, bæði vegna persónulegra
vandamála svo og vegna Rauða
krossins, reyndust jafnan óbrigð-
ul.
Nú skiljast leiðir okkar í bili. En
ég trúi því að leiðir okkar muni
aftur liggja saman og að ég fái þá
að gleðjast enn einu sinni við hans
hýra bros.
Dagný mín, við Steffí hugsum
til þín á þessum erfiða tíma og
biðjum góðan Guð að blessa þig og
styrkja.
íslenskri þjóð get ég ekki óskað
betra hlutskiptis en þess, að hún
eignist aðra syni slíka, sem séra
Jón var.
Davið Sch. Thorsteinsson