Morgunblaðið - 04.09.1981, Qupperneq 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 4. SEPTEMBER 1981
eftir Gísla
Jónsson prófessor
Veiína athugasemdar frá Póst- og
símamálastofnun. sem birtist hér
í Mbl. þ. 29. f.m., hefur Gísli
Jónsson óskaó eftir birtingu eft-
irfarandi greinar.
I skrifum mínum í Dagblaðinu
þann 24. ágúst sl. varð mér á þau
mistök, að taka ranga tölu upp úr
skýrslu Pósts og síma. Þessi mis-
tök breyta þó engu meginniður-
stöðunni, sem nú verður nánar
lýst.
Það er rétt athugasemd, að til
að ná sama árangri í jöfnun
símagjalda og áætlað er að náist
með skrefatalningu bæjarsímtala,
þarf að hækka skrefgjaldið um
35%, sem mundi valda 6,5%
23%. Þannig er talan 23 til orðin.
Þar sem nú skreffjöldinn er lengd
símtals deilt með skreflengdinni,
þarf að lengja skrefin um 29,6%
til þess að þeim fækki um 22,9%.
Af því, sem að framan greinir,
er ljóst, að tvær grundvallar-
skekkjur eru í útreikningi þeirra
símamanna á nauðsynlegri heild-
arlengingu langlínuskrefa, ef
skrefgjaldið yrði hækkað um 35%.
Þar sem póst- og símamálastjóri
og yfirverkfræðingurinn vilja ör-
ugglega hafa það, sem réttara
reynist, er hér vakin athygli á
þessum skekkjum.
Tvær leiðir til jöfn-
unar símakostnaðar
Talsmenn skrefatalningar í
þéttbýli hafa haldið því fram, að
Gísli Jónsson prófessor
ári en í dreifbýli 2.400 skref.
Umframskref á ársfjórðungi
verða því eins og sýnt er í töflu 2.
í töflu 3 er sýndur heildarsíma-
kostnaður meðalnotanda á árs-
fjórðungi skv. núgildandi gjald-
skrá miðað við núverandi fyrir-
komulag, leið 1, þ.e. hækkun
skrefgjalds og leið 2, þ.e. skref-
talningu innanbæjarsímtala.
Breyting síma-
kostnaðar
Vestmannaeyinga
Með leið 1 er hugsað, að öll
langlínusímtöl lækki hlutfallslega
jafn mikið, enda hafa ekki verið
færð nein rök fyrir því, að hækka
þurfi taxtana mismikið. Núver-
andi tillögur póst- og símamála-
stjóra eru hins vegar þær, að
Skrefatalning óþörf
hækkun símakostnaðar meðainot-
anda á Reykjavíkursvæðinu og
9,4% lækkun símakostnaðar með-
alnotanda utan Reykjavíkur. Er
þetta nákvæmlega sama breyting
og fengist með skrefatalningu
bæjarsímtala, ef sú ágiskun Pósts
og síma stæðist, að skrefatalning
gefi 35% aukningu á umfram-
skrefum vegna bæjarsímtala.
Fyrirhuguð breyting á milli
langlínugjaldflokka innbyrðis
veldur hins vegar því, að síma-
kostnaður meðalnotanda í Vest-
mannaeyjum hækkar um 4,0%,
sem vart getur talist jöfnun síma-
kostnaðar.
Rangur útreikning-
ur símamanna
í greín sinni segja póst- og
símamálastjóri og yfirverkfræð-
ingurinn, að með hækkun skref-
gjaldsins um 35% þurfi „heildar-
lenging langlínuskrefanna" að
verða 35 + 23 = 58%. Þetta er
rangt. Ef fyrst á að lengja skrefin
um 35% til að vega upp á móti
35% skrefgjaldshækkun og síðan
um 23% til lækkunar á verði
langlínusímtaia, verður heildar-
lengingin 66,1% (núverandi skref-
lengd margfaldast með 1,35x1,23 =
1,661). Þar til viðbótar skal vakin
athygli á því, að talan 23% á að
vera 29,6% og heildarlengingin
því 75,0%. Skal þetta nú nánar
skýrt.
Allar áætlanir Pósts og síma
um jöfnun símakostnaðar með
skrefatalningu bæjarsímtala eru
byggðar á skiptingu umfram-
skrefa 1979 milli höfuðborgar-
svæðisins og dreifbýlisins annars
vegar og milli bæjarsímtala og
langlínusímtala hins vegar, sem
sýnd er í töflu 1.
A höfuðborgarsvæðinu er áætl-
að, að 60% umframskrefa sé
vegna innanbæjarsímtala og 40%
vegna langlínusímtala. í dreifbýli
eru þessar tölur áætlaðar 22% og
78%. Áætlunin er sögð byggð á
mælingum.
Nú er áætlað, að skrefatalning
innanbæjarsímtala auki um-
framskref vegna bæjarsímtala um
35%. Ef halda á heildarfjölda
umframskrefa og þar með heild-
artekjum Pósts og síma óbreytt-
um, má fækka skrefum vegna
langlínusímtala um 22,9% eða ca.
Póstur og sími viðurkennir að jafna má síma-
kostnað með hækkun skrefagjalds — Kaup-
in á dýrum skrefatalningarbúnaði voru því óþörf
hún sé nauðsynleg til að jafna
símakostnað milli dreifbýlis og
þéttbýlis. Andstæðingar skrefa-
talningar hafa hins vegar ávallt
bent á, að ná megi sama jöfnuði
með breytingu á gjaldskránni. Því
hefur ávallt verið andmælt og er
þar skemmst að minnast svars
samgönguráðherra í Morgunblað-
inu þann 21. júní sl. við fyrirspurn
Jóns Ögmundar Þormóðssonar,
lögfræðings, um það, hve mikið
þyrfti að hækka umframskrefin
til að ná sama jöfnuði.
Með skrifum sínum þann 24. og
25. ágúst sl. viðurkenna þeir póst-
og símamálastjóri og yfirverk-
fræðingur Pósts og síma loksins,
að ná má sama jöfnuði með
hækkun skrefgjalds. Þar með er
fengin óbein viðurkenning Pósts
og síma á, að spara hefði mátt
kaupin á skrefatalningarbúnaðin-
um og nota það fé, sem í hann
hefur verið varið, til enn meiri
lækkunar á verði langlínusímtala.
Þær tvær leiðir, sem nú liggja
fyrir til jöfnunar símakostnaði
eru þá eftirfarandi:
Leið 1. 35% hækkun skrefgjalds
og 35% lenging langlínuskrefa til
að vega upp á móti skrefgjalds-
hækkuninni. Auk þess 33,3% leng-
ing langlínuskrefa til lækkunar á
verði langlínusímtala. Heildar-
lenging langlínuskrefa verður þá
80,0%.
Leið 2. Skrefatalning bæjar-
símtala. Áætluð fjölgun skrefa
vegna bæjarsímtala er 35%. Með-
allenging langlínuskrefa er fyrir-
huguð 33,3%.
Vakin er athygli á því, að í
báðum tilvikum er gert ráð fyrir
33,3% lengingu langlínuskrefa,
sem jafngildir 25% fækkun lang-
línuskrefa en ekki 22,9% , _sem
reiknað var út hér að framan. Er
það gert til samræmis við núver-
andi tillögur Pósts og síma, sem
gera ráð fyrir heldur meiri fækk-
un langlínuskrefa en sem nemur
fjölgun bæjarskrefa. Ástæðan
mun vera sú, að lengd langlínu-
skrefa þarf að standa á heilum
sekúndum, auk þess sem áætlunin
um 35% aukningu bæjarskrefa er
hrein ágiskun.
Breyting símakostn-
aðar meðalsímnot-
anda
Samkvæmt síðustu ársskýrslu
Pósts og síma, sem er fyrir árið
1979, er meðalnotkun símnotenda
á höfuðborgarsvæðinu 3.756 skref
á ári og í dreifbýlinu 9.112 skref á
ári. Á höfuðborgarsvæðinu eru
innifalin í fastagjaldi 1.200 skref á
lækka aðeins gjaldflokka 2 og 4 og
mismikið en lækka ekkert gjald-
flokka 1 og 3. Gjaidflokkur 3 gildir
m.a. fyrir símtöl milli Vestmanna-
eyja og Reykjavíkur, þar sem
meginhluti langlínuumferðar
Vestmannaeyinga liggur.
Meðalsímnotandi í Vestmanna-
eyjum notaði 7.934 skref árið 1979
eða að jafnaði 1.384 umframskref
á ársfjórðungi. Áætlað er, að 5%
langlínuskrefa Vestmannaeyinga
falli í gjaldflokk 2, 90% í gjald-
flokk 3 og 5% í gjaldflokk 4.
Áætlun þessi er byggð á upplýs-
ingum frá símstöðvarstjóranum í
Vestmannaeyjum. Heildarsíma-
kostnaður meðalnotanda í Vest-
mannaeyjum verður þá eins og
sýnt er í töflu 4.
Af þeim niðurstöðum, sem fram
koma í töflu 4 er ljóst, að ekki
verður um jöfnun símakostnaðar
að ræða með þeim aðgerðum, þ.e.
leið 2, sem fyrirhugaðar eru. Þessi
niðurstaða rennir stoðum undir
þann grun margra, að jöfnun
símakostnaðar sé yfirskyn, sem
notað er til að koma á skrefataln-
ingu í þéttbýli, sem síðan má nota
til tekjuaukningar án þess að
mikið beri á.
Niðurlag
Því hefur stundum verið haldið
fram, að með skrefatalningu bæj-
Það er rétt athuga-
semd. að til að ná sama
árangri í jöfnun síma-
gjalda og áætlað er að
náist með skrefataln-
ingu bæjarsímtala, þarf
að hækka skrefagjaldið
um 35%, sem mundi
valda 6,5% hækkun
símakostnaðar meðal-
notanda á Reykjavík-
ursvæðinu og 9,4%
lækkun símakostnaðar
meðalnotanda utan
Reykjavíkur. Er þetta
nákvæmlega sama
breyting og fengist með
skrefatalningu bæjar-
símtala, ef sú ágiskun
Pósts og síma stæðist,
að skrefatalning gefi
35% aukningu á um-
framskrefum vegna
bæjarsímtala. Fyrir-
huguð breyting á milli
langlínugjaldflokka
innbyrðis veldur hins
vegar því, að símakostn-
aður meðalnotanda í
Vestmannaeyjum hækk-
ar um 4,0%, sem vart
getur talist jöfnun
símakostnaðar.
arsímtala megi ná tekjum til
niðurgreiðslu á langlínusímtölum,
án þess að það hafi áhrif á
framfærsluvísitöluna. í viðtölum
undirritaðs við þingmenn hefur
komið fram, að sumir þeirra telja
þetta vera rétt. Staðreyndin er
hins vegar sú, að það breytir engu
gagnvart áhrifum á vísitöluna,
hvort jöfnun símakostnaðar verði
gerð með skrefatalningu bæjar-
símtala eða hækkun skrefgjalds.
Þetta hefur undirritaður kynnt
sér hjá Hagstofu íslands. Kunni
einhverjir þingmenn að vera enn-
þá í þeirri trú, að hækkun síma-
kostnaðar á höfuðborgarsvæðinu
komi ekki til með að hækka
framfærsluvísitöluna, þá væri full
ástæða til að kynna sér málið hjá
Hagstofu íslands.
Með vísun til framanritaðs er
ítrekað það sjónarmið, að full
ástæða er til að leyfa símnotend-
um að velja um það, hvora leiðina
þeir vilja heldur fara til jöfnunar
símakostnaðar.
TAFLA 1
Bæjarsimtöl Langlínusímtöl Alls
Hófuðborgarsv. 19,7 13,2 32,9
Dreifbýli 8.5 30.0 38.5
Samtals 28.2 43,2 71.4
Miiljónir umframskrefa á ársfjórðungi m.v. notkun 1979.
TAFLA3
Höfuðborgarsvæðið Dreifbýli
Kr./ársfj. Breyting, % Kr./ársfj. Breyting, %
Núverandi 541,70 0 1.067,80 0
Leið 1 577,00 +6.5 967,30 -9.4
Leið 2 577,10 +6.5 967,50 -9,4
Heildarsímakostnaður meðalnotanda m.v. notkun 1979.
TAFLA2
Ilöfuðborgarsvæði
Dreifhýli
639 skref/ársfjórðung
1678 skref/ársfjórðung
Umframskref meðalnotanda 1979.
TAFLA4
Kr./ársfj. Brcyting.
Núverandi 918,90 0
Leið 1 836,10 -9.0
Leið 2 955,90 +4,0
Ileildarsímakostnaður meðalnotanda í Vestmannaeyjum,
m.v. notkun 1979.
Einkumiagjöfm hans Jörgensens
haupmannahofn. AI\
Valery Giscard d'Estaing mat
fágaða framkomu framar öllu
oðru: Harold Wilson er slóttug-
ur. pípureykjandi refur; Helrn-
ut Sehmidt er ekki eins harður í
horn að taka og ætla madti en
Margaret Thatcher er hreint
ekki svo lítill ároðursmaður.
Þessar einkunnir gefur Anker
Jörgensen, forsætisráðherra
Dana, nokkrum fyrrverandi og
núverandi þjóðarleiðtogum í
Evrópu, sem hann hefur kynnst
á ótalmorgum leiðtogafundum
Efnahagsbandalagsríkjanna.
Jörgensen hefur gert dálitla út-
tekt á kynnum sínum við ýmsa
evrópska ráðamenn og fyrir
skemmstu birtust þau skrif í
„Ny Politik", pólitísku tímariti,
sem danski jafnaðarmanna-
flokkurinn gefur út.
I samantekt Jörgensens kem-
ur t.d. fram um hvað þjóðarleið-
togarnir ræða þegar formlegum
fundum lýkur og þeir geta slapp-
að af yfir kaffibolla. Málefnin
eru þessi, eftir því.sem Jörgen-
sen segir: Bandaríkin, Sovétríkin
og Kína.
Eins og fyrr segir gefur Jörg-
ensen leiðtogunum einkunnir,
sem allar eru fremur vinsamleg-
ar í sjálfu sér, en líklega er hann
hvað skorinorðastur þegar hann
segir álit sitt á Margaret
Thatcher.
„Allir breskir ráðamenn, sem
ég hef kynnst á Ieiðtogafundun-
um,“ segir Jörgensen, „eiga það
sameiginlegt, að þeim finnst þeir
hafa verið hlunnfarnir. Marg-
Anker Margaret
Jörgensen Thatcher
aret Thatcher tekur þó öllum
fyrirrennurum sínum fram í því
efni. Hún er mikill áróðursmað-
ur og er ekkert með neinar
málalengingar heldur segir
hreint út: „Þetta eru mínir
peningar, þetta er minn fiskur."
Hún tekur kannski djúpt í árinni
en hún flytur sitt mál mjög
kænlega."
Jörgensen segir, að ýmsum
leiðtogum Efnahagsbandalags-
ríkjanna gangi erfiðlega að
skilja þann hugsunarhátt, sem
einkennandi sé fyrir Norður-
landabúa, og að mikið bil sé á
milli norrænna jafnaðarmanna
og íhaldsmanna annars staðar í
Evrópu. „Miklu meira en á milli
jafnaðarmanna og hægrimanna
á Norðurlöndum," segir Anker
Jörgensen.