Morgunblaðið - 13.09.1981, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 13. SEPTEMBER 1981
Glæsilegasta rétt landsins hjá Flóa- og
Skeiðamönnum tekin í notkun eftir endurbyggingu
Reykjarétt
„í nýjum kjól“
úr torfi og grjóti
Stcinþór bóndi i>k alþinK-
ismaónr á Hæli var á
hátiðarsamkomunni ok
skcmmti sér vel eins ok
sjá má.
Jóhann SÍKurðsson, bondi á Stóra-
Núpi í Gniipverjahreppi stendur
þarna við réttarveKKÍnn sem er
rúmlcKa mannha'ðarhár eins ok sjá
má <>k hinn traustasti að allri Kerð.
Guðmundur í Ásum var
að sjálfsoKðu mættur á
staðinn.
WmhmI 1
Loftur Loftsson stjórnar
Árneskórnum með mikl-
um tilþrifum.

ÁKÚst horvaldsson
Eirikur ÖKmundsson á
Syðri-Reykjum var að
vanda hress i réttunum
þótt enKar væru skját-
urnar í það sinnið.
Flóa og Skeiðamenn byggðu
fyrir eitt hundrað árum á ótrú-
lega skömmum tíma réttir úr
torfi og grjóti eins og þá var
alsiða, en síðan hefur mikið vatn
runnið til sjávar og tækni og
efnisval leitt menn inn á aðrar
aðferðir í smíði rétta. En nú
hefur það ævintýri átt sér stað
að bændur hafa byggt þessa
fornu rétt upp með miklum
glæsibrag upp á gamla vísu úr
torfi og grjóti. í dag er Reykja-
rétt, sem oft gengur undir nafn-
inu Skeiðaréttir, eitt fegursta
mannvirki sem um getur á landi
voru. Endurbygging Reykjarétt-
ar sannar svo ekki verður um
villst að hið íslenska efni og
hinn íslenski stíll ber af öðru í
slíkum byggingum hvað glæsi-
brag og alla fegurð snertir fyrir
utan þá tilfinningu sem slík rétt
býður hugsun allri. Af stórhug
var ráðist í endurbyggingu rétt-
arinnar og í rauninni er Reykja-
rétt komin í hóp þeirra mann-
virkja sem vert er að gera sér
ferð til sérstaklega og skoða,
ekki síður en ferð til landsnáms-
bæjarins á Stöng og fleiri slíkra
staða sem eru hluti af slagæð og
menningu íslenskrar þjóðar.
Smalað verður í Reykjarétt
endurbyggðri í fyrsta sinn nk.
föstudag 18. september en fyrir
skömmu var réttin vígð með
glæsilegri hátíðarsamkomu sem
var fjölsótt og fór vel fram.
Reykjarétt er skipt í 30 dilka
sem allir eru jafn stórir, en
þvermál réttarinnar er um 70
metrar og þar af er almenning-
urinn nær 40 metrar, hringlaga
í miðjunni. Þegar mest hefur
verið rekið í réttina voru þar um
60 þúsund fjár. Fyrir hundrað
árum var réttin byggð á tveimur
dögum af liklega nær 300 bænd-
um og búaliði, en þá mun
bændatala í þeim hreppum sem
stóðu að smíði réttarinnar hafa
verið um 270.
Endurbygging réttarinnar nú
var mun meira verk, enda meira
lagt í verkið á allan hátt, bæði
hvað varðar stærð veggja og
vandaða hleðslu.
Réttin hefur verið endurbyggð
á sl. fjórum sumrum og aðal-
hleðslumaður var Sigurþór
Skæringsson, fyrrverandi bóndi
frá Rauðafelli undir Eyjafjöll-
um, og sonur hans Halldór auk
margra fieiri sem hafa lagt
hönd á plóginn.
Hátíðarsamkoman við vígslu
Reykjaréttar fór fram með
glæsibrag þrátt fyrir dumb-
ungsveður 29. ágúst sl. og fluttu
menn þar ávörp, ræður, gaman-
mál og söng. Flóa- og Skeiða-
menn fjölmenntu auk fleiri
gesta. Ingvar Þórðarson á
Reykjum setti samkomuna og
stjórnaði henni, þá léku lúðra-
blásararnir Jón Sigurðsson og
Lárus Sveinsson og Arneskórinn
söng undir stjórn Lofts Lofts-
sonar. Síðan var hvert atriðið á
eftir öðru og aðalræðuna um
sögu Reykjaréttar flutti Ágúst
Þorvaldsson. Þá voru flutt ljóð
og leikþættir við góðar undir-
tektir samkomugesta og í iokin
var flutt drápa sem Stefán
Jónsson frá Sjónarhól orti í
tilefni dagsins.
Öðrum nýrri er sú frétt
að endurbyggða Skeiðarétt
eftir fjögra ára slag
eigi að vigja á höfuðdag.
I»ó að hér sé fátt um féð
fæ ég ekki betur séð
en að mörgum gatan greið
gerist núna upp á Skeið.
Minnast vilja menn i kvöld
mannvirkis, sem heila öld
staðið hefur af sér öll
ofviðri og skýjaföll.
Sögu hennar sagt ei get
en sjálfsagt hefur meira ket
dregist inn i dilka þar
en dæmi fást um víðast hvar.
Ósk þá set ég efst á blað
aldrei hljóðni á þessum stað
rollujarm í réttunum
né rifrildið í hundunum.
I»ó að búmark bændunum
bjóði að fækka sauðkindum.
Skeiðaréttir fjöldi f jár
fylli næstu hundrað ár.
Og nú eru Reykjaréttir í
nýjum kjól, búnum úr kostum
landsins, grjóti og torfi, og um
ókomna framtíð eiga þær eftir
að vera umgjörð þess sérstæða
þáttar í íslensku þjóðlífi sem
réttir eru, ekki aðeins strangur
vinnudagur bænda sem leggja
kapp á að ljúka verkum, heldur
mannlífsþáttur sem á engan
sinn líka, mannlífsþáttur þar
sem landið, sauðféð og menn
renna saman í einn farveg, fljót
sem vekur vonir og þrá þeirra
sem trúa á landið og það starf
sem þeir inna af höndum.
Ofan á KrjótveKKÍna er laKt torf, en breidd veKKÍanna er um 1 metri þannÍK að Kott er að ferðast um veKKÍna cða
tylla scr niður <>k fylKjast mcð réttarlifinu. I fjarska er fánastonKÍn sem sett var á hólinn við réttina.
Fjórir KÓðir á hójn-
um. Frá vinstri: Ás-
Keir á Kaldbak. Sig-
urKeir á Grund.
Garðar SÍKurjóns-
son <>k HeÍKÍ á Sól-
eyjarbrekku.
-T'-
Mannfjoldi sat á hóln-
um við Reykjarétt þar
sem hátíðarsamkom-
an fór fram.
"1
Nokkrar kempur úr
röðum Skeiðamanna:
Frá vinstri: Bjarni
Sveinsson. IlelKa-
stöðum í BiskupstunK-
um, Einar Gíslason.
Vorsabæ á Skeiðum.
fyrrverandi fjallkónK-
ur Skeiðamanna i
fjölda ára. Bjarni
Þorsteinsson, Syðri-
Brúnavöilum, Skeið-
um <>k Einar Jónsson,
Miklholti. Biskups-
tunKum.
Myndin er tekin úr
almenninKnum <>k yf-
ir í hestaKÍrðinKuna
sem er af stærra taK-
inu eins <>k allt i sam-
bandi við Skeiðarétt-