Morgunblaðið - 14.07.1982, Blaðsíða 4

36
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 14. JÚLÍ 1982
REYKJAVIK
FRETTASKYRING
Reykvíkingar hafa gengið 14
NÍnnum til baejar- og borgarstjórnar-
kosninga frá árinu 1930. I>ar af hef-
ur Sjálfstæðisflokkurinn hlotið
hreinan meirihluta í borgarstjórn
13 sinnum. Eftir 48 ára valdaferil
Sjálfstæðisflokksins, 1978, unnu
vinstri flokkar meirihluta í Keykja-
vík, en Sjálfstæðisflokkur fékk þó
47,5% atkvæða. Reykvíkingar fengu
því samanburð með vinstri meiri-
hluta kjörtímabilið 1978—1982.
Sjálfir túlkuðu vinstri menn þennan
samanburð á þann veg, að Reykja-
vík væri „íhaldinu" endanlega glöt-
uð. I>eir töldu sig einnig hafa „klof-
ið“ Sjálfstæðisflokkinn til frambúð-
ar með myndun núverandi ríkis-
stjórnar. En reykvískir kjósendur
voru á öðru máli. I>eir færðu Sjálf-
stæðisflokknum ekki 11 borgar-
fulltrúa, eins og hann þurfti til að
endurheimta meirihluta sinn í borg-
arstjórn, heldur 12, til að úrslit
væru ótviræð. Klokkurinn fékk
25.879 atkvæði, eða 52,53% kjör-
fylgi.
Útifundur á Lækjartorgi var lokaátakið í kosningaundirbúningi sjálfstæðisfólks í Reykjavík. Þessi mynd, sem
sýnir Huldu Valtýsdóttur, Katrinu Fjeldsted, Ingibjörgu Rafnar, Davíð Oddsson og Albert Guðmundsson, var
tekin á þeim fundi.
Reykjavík endurheimt
— Sjálfstæðisflokkur með 12 af 21 borgarfulltrúa
Höfuðborgarsvæðið
Áður en haldið verður áfram
iKjllaleggingum um borgarstjórn-
arkosningarnar í Reykjavík verð-
ur lauslega vikið að nokkrum
tölulegum staðreyndum einkum
varðandi höfuðborgarsvæðið.
íslendingar töldust rúmlega
231.600 um sl. áramót: 116.880
karlar, 114.930 konur. Hér skortir
J)ónokkuð á jöfnuðinn. Þar af
bjuggu milli 135—136 þúsund á
Reykjavíkur- og Reykjanessvæð-
um, eða um 59% landsmanna.
Þessi tæplega 60% þjóðarinnar
fengu 17 kjördæmakosna og 5
landskjörna þingmenn 1979, eða
rúmlega '/i, 22 af 60.
Ibúar höfuðborgarinnar,
Reykjavíkur, vóru um 85.000 um
sl. áramót. Hér hefur kvenfólkið
hinsvegar yfirhöndina, hvað
fjölda áhrærir, er 43.453 talsins á
móti 41.015 körlum. Það er því á
strjálbýlinu sem „kvenmanns-
leysið" bitnar, en utan kaupstaða
búa tæplega 27.000 konur á móti
rúmlega 30.100 körlum.
Mcirihluti Sjálfstæðis-
flokks endurheimtur
Víða var mikil spenna í sveitar-
stjórnarkosningunum 22. maí sl.
Mest var þó spennan í Reykjavík
— og þangað beindist athygli
gjörvallrar þjóðarinnar. Þrí-
flokkarnir, sem stjórnuðu borg-
inni 1978—1982, lögðust allir á
eitt í áróðri gegn borgarstjórnar-
framboði Sjálfstæðisflokksins, og
ekki sízt borgarstjóraefni þess,
Davíð Oddssyni. Ekki höfðu þeir
erindi sem erfiði.
• Alþýóuflokkur setti á fram-
boðsodd Sigurð Guðmundsson,
sem í kosningabaráttunni gekk
feti framar baráttumönnum Al-
þýðubandalags í herferðinni gegn
Sjálfstæðisflokknum. Sjöfn Sig-
urbjörnsdóttir, sem áunnið hafði
sér nokkurt traust vegna sjálf-
stæðrar skoðannamyndunar og
afstöðu í borgarstjórn, var sett
aftur fyrir Sigurð á framboðslist-
anum — og málflutningur hennar
féll í skuggann af heift hans í
Tapar Framsóknarflokkur-
inn þingmanni í Reykjavík?
Alþýðubandalagið sker
á tengsl við launafólk
í Reykjavík eru starfandi um
44.500 manns, búandi þar, en auk
þess sækir töluverður hópur úr
nágrannabyggðum atvinnu til
Reykjavíkur. í skiptingu mann-
afla á atvinnugreinar í Reykjavík
(sem unnin er af Áætlunardeild
Framkvæmdastofnönar 1979)
telst stærsti hópurinn til
þjónustustarfa margskonar
(þ.á m. opinberir starfsmenn),
eða 33,3%. í verzlun og viðskipt-
um teljast 22,4% starfandi. í öðr-
um iðnaði en fiskiðnaði 19,7%.
Við samgöngustörf 11,5%. Við
byggingar og mannvirkjagerð
8,6%. Eftirstöðvar vinna í sjávar-
útvegi, veiðum og vinnslu o.fl. eða
4,5%.
I heimildarriti áætlunardeildar
Framkvæmdastofnunar „Vinnu-
markaðurinn 1980“ eru 8.000 ný
störf talin þurfa að verða til á
Reykjavíkur- og Reykjanessvæð-
um fram til 1990, þ.e. á áratug, til
að mæta líklegri aukningu vinnu-
framboðs á svæðinu.
garð Sjálfstæðisflokksins. Kjós-
endur, sem kunna að hafa verið í
vafa um val á milli Alþýðuflokks
og Sjálfstæðisflokks, voru það
ekki lengi. Alþýðuflokkurinn,
sem fékk 13,5% kjörfylgi og 2
fulltrúa kjörna í Reykjavík 1978,
fékk nú 8% og aðeins 1 kjörinn,
þrátt fyrir fjölgun borgarfulltrúa
úr 15 í 21.
• Alþýóubandalag, sem vann
stóran sigur 1978, glutraði honum
gjörsamlega niður nú. Alþýðu-
bandalagið var leiðandi flokkur í
vinstri meirihlutanum 1978—
1982, og því var ekki sízt forvitni-
legt að fylgjast með kosninga-
einkunn kjósenda til þess. Al-
þýðubandalag fékk 29,8% kjör-
fylgi 1978 og 5 borgarfulltrúa
kjörna. Kjörfylgi þess nú var
19% — og það fékk 4 fulltrúa af
21 kjörinn (í stað 5 af 15).
• Framsóknarflokkur beið mik-
inn ósigur í borgarstjórnarkosn-
ingum í Reykjavík 1978, fékk
9,4% atkvæða (hafði 16,4% 1974).
Kjörfylgi flokka vib sveitarstjórnarkosningar í Reykjavik frá 1930 til 1982
Kjörfylgi Sjilfstæðisflokks í Reykjavík sem hlutfall af greiddum atkvæð-
um: 1930 53,45%, 1934 49,32%, 1938 54,73%, 1942 48,67%, 1946 50,69%,
1950 50,79%, 1954 49,49%, 1958 57,73%, 1962 52,85%, 1966 48,55%, 1970
47,74%, 1974 57,76%, 1978 47,50% og 1982 52.53%.
Frá útifundi sjálfstæðisfólks: llngir og aldnir mæta til lokaátaka í kosn-
ingaundirbúningi, sem leiddi til endurheimts borgarstjórnarmeirihluta.
Flokknum tókst ekki að rétta úr
kútnum nú, fékk nær sama kjör-
fylgi, eða 9,5%, og 2 fulltrúa
kjörna, eða jafn marga og 1978
þrátt fyrir fjölgun borgar-
fulltrúa. Alfreð Þorsteinsson,
fyrrv. borgarfulitrúi Framsókn-
arflokksins, gefur fylgispekt
Framsóknarflokksins við Alþýðu-
bandalagið í borgarstjórn
Reykjavíkur 1978—1982 höfuðsök
á lélegri kosningaútkomu nú.
• Sjálfstæðisflokkur fékk mun
betri kosningu í Reykjavík en
bjartsýnustu fylgismenn hans
þorðu að vona, 52,53% kjörfylgi
og 12 borgarfulltrúa af 21 kjör-
inn. Frambjóðendur flokksins
stóðu sig frábærlega vel í kosn-
ingabaráttunni, ekki sízt borgar-
stjóraefnið, Davíð Oddsson. Sama
máli gegnir um stjórn fulltrúa-
ráðs, sem skipulag kosningabar-
áttunnar hvíldi á, hverfafélög og
flokksskrifstofu, en sigur hefði þó
aldrei náðst í höfn ef ekki hefði
komið til jafn víðfeðmur og
brennandi áhugi flokksfólks og
annars stuðningsfólks, sem lagði
á sig ómælda vinnu og fyrirhöfn.
Sigurinn var því ekki sízt stuðn-
ingsfólksins sjálfs, sem jafnan á
síðasta leikinn, þann sem úrslit-
um ræður.
• Sérstakt kvennaframboð,
V-listi, fékk 10,94% atkvæða og 2
fulltrúa kjörna. Það tók eitthvert
fylgi frá öllum framboðsflokkum,
þó sennilega hlutfallslega minnst
frá Sjálfstæðisflokknum og hlut-
fallslega mest frá Alþýðubanda-
lagi, enda voru ýmsir talsmenn
þess með pólitiskan bakgrunn,
sem höfðaði til vinstra fylgis.
Þjóðviljinn hefur þó, eftir kosn-
ingar, flokkað fulltrúa V-listans
með Alþýðuflokki og Framsókn-
arflokki og kallar „miðjubanda-
lag“ — og reynir að skapa Al-
þýðubandalaginu sérstöðu í
minnihluta borgarstjórnar. -
Innskot um þingkosn-
ingar 1979
í Alþingiskosningum 1979
hlaut Alþýðuflokkurinn tvo kjör-
dæmakosna þingmenn í Reykja-
vík og einn landskjörinn: Bene-
dikt Gröndal, 4. þm. Rv., Vilmund
Gylfason, 9. þm. Rv., og Jóhönnu
Sigurðardóttur 10. lkj.
Alþýðubandalag náði um
þremur kjördæmakosnum og 1
landskjörnum: Svavari Gestssyni,
2. þm. Rv., Guðmundi J. Guð-
mundssyni, 7. þm. Rv., Ólafi
Ragnari Grímssyni, 1. þm. Rv. og
Guðrúnu Helgadóttur, 8. lkj.
Framsóknarflokkur fékk tvo
þingmenn kjördæmakosna: Ólaf
Jóhannesson, 5. þm. Rv. og Guð-
mund G. Þórarinsson, 12. þm. Rv.
Sjálfstæðisflokkurinn fékk 5
kjördæmakosna og 1 landskjör-
inn: Geir Hallgrímsson, 1 þm.
Rv., Albert Guðmundsson, 3 þm.
Rv., Birgi ísleif Gunnarsson, 6.
þm. Rv., Gunnar Thoroddsen, 8.
þm. Rv., Friðrik Sophusson, 10.
þm. Rv. og Pétur Sigurðsson, 1.
Ikj.
En hvernig fer næst? Enginn
leið er að spá í slíkt með nokkurri
vissu, enda getur margt ófyrirséð
komið upp, er breytir líkum. Ein-
hverja vísbendingu má e.t.v.
draga af samanburði á kjörfylgi
flokka nú (22. maí sl.) og
atkvæðamagni þeirra í þingkosn-
ingunum 1979, þó hann segi ekki
allt.
Breyting á flokkafylgi
Alþýðuflokkur fékk 8.691 at-
kvæði í þingkosningum 1979 en
3.949 í borgarstjórnarkosningum
nú. Alþýðubandalag fékk 10.888
atkvæði 1979 er 9.355 nú. Fram-
sóknarflokkur fékk 7.252 atkvæði
1979 en 4.692 nú. Sjálfstæðis-
flokkur fékk 21.428 atkvæði 1979
en 25.879 1982.
Atkvæðamagn Alþýðuflokks
nú spáir flokknum ekki góðu.
Þess er þó að geta að flokkurinn
fær yfirleitt betri kosningu til
þings en borgarstjórnar, auk þess
sem sérdeilis klaufalega var hald-
ið á öllum kosningaáróðri hans
nú. Engu að síður þarf flokkurinn
að taka á honum stóra sínum, ef
hann ætlar að rétta úr borgar-
stjórnarkútnum í næstu kosning-
um.
Alþýðubandalagið hefur ill-
skárri samanburð: 10.888 atkvæði
þá — 9.355 nú. Þessar tölur segja
þó ekki allt, enda hefur Alþýðu-
bandalagið, öfugt við Alþýðu-
flokk, fengið betri útkomu í borg-
arstjórnarkosningum í Reykjavík
en í þingkosningum. Þannig fékk
það 13.864 atkvæði 1978 (til borg-
arstjórnar) en 10.888 atkvæði
1979 (til þings). Það er því glöggt
að Alþýðubandalagið er í vörn, ef
ekki á undanhaldi í Reykjavík —
en tengsl þess við launafólk hafa
trosnað áberandi.
Framsóknarflokkurinn fékk
7.252 atkvæði í þingkosningum
1979 en aðeins 4.692 nú. Guð-
mundur G. Þórarinsson var síð-
astur í röð 12 kjördæmakjörinna
þingmanna í Reykjavík 1979 og
hafði herzlumun yfir næsta
frambjóðanda. Það er því ekki út
í hött að gera því skóna, að Fram-
sóknarflokkurinn kunni að tapa
öðrum þingmanni sínum í
Reykjavík í næstu þingkosning-
um.
Sjálfstæðisflokkurinn fékk
21.428 atkvæði í þingkosningum
1979 en 25.879 atkvæði í borgar-
stjórnarkosningum 1982. Staða
hans hefur óneitanlega styrkzt
umtalsvert í Reykjavík — og
raunar víðast hvar á landinu.
Flokkurinn hefur sterk spil á
hendi, bæði málefnalega og á
annan hátt. Hvernig verður úr
þeim spilað felur framtíðin í sér.
En vissulega vísa vinnubrögð,
skipulag og samheldni í borgar-
stjórnarkosningunum veginn sem
liggur til hinnar jákvæðu niður-
stöðu.
— sf.