Morgunblaðið - 14.07.1982, Side 7

MORGUNBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 14. JÚLÍ 1982
39
Guðjón F. Teitsson
„I tilkynningu Skipaút-
gerðarinnar um kaupin
á Lynx er látið ósagt, að
skipið skorti bæði far-
þegarými og frystilest
samanborið við Heklu
og Esju, en hinu hamp-
að að lestarrými Lynx sé
alls næstum helmingi
meira, þótt það gefi
ekki tilsvarandi meiri
burðargetu í þunga.“
hafa valdið sölu skipanna með
verulegum afföllum.
Vildu heldur Vela og
Lynx en coaster-skip
Skip undir norsku flaggi og að
mestu með norskar áhafnir eru nú
búin að vera hér í strandferðum
allt frá miðju ári 1979, fyrst
Coaster Emmy nálega 2 ár og síð-
an Vela, nokkru stærra skip, smíð-
að 1974, með tvöfalda orku aðal-
vélar miðað við hið fyrr nefnda.
Virðist forráðamönnum Skipa-
útgerðarinnar hafa líkað betur við
Vela en hið fyrra leiguskip og hafa
nýlega keypt systurskip Vela,
Lynx, smíðað 1975, en halda þó
áfram leigu á Vela undir norskum
fána með tilburðum um að leggja
FÆDA
OG_______
HEILBRIGDI
inniheldur allt hýði og kím sem í
því var í upphafi, þ.e. ef það er
heilt eða heilmalað korn.
Því miður er heilt korn eða
heilmalað ekki sérlega kræsileg
fæða vegna þess að sterkjan
leysist ekki upp í munninum.
Þarf að hita kornið til að sterkj-
an renni.
Þegar hveitimyllurnar voru
reistar á 19. öld var þekking á
næringarfræði lítil. Var álitið
mjög heppilegt að losna við sem
mest af hýði og kími.
Eftir að vítamínkenningin
kom fram árið 1912 fóru menn
að efast um gildi hveitimölunar.
Það var þó fyrst með trefjakenn-
ingunni að veruleg endurskoðun
hófst.
Nú vitum við að í hvíta hveit-
inu er aðeins brot af þeim bæti-
efnum og trefjaefnum sem eru í
heilu hveiti. Er fróðlegt að líta á
nokkrar tölur í því sambandi.
Við framleiðslu á hvítu hveiti má
búast við að um % trefjaefnanna
og 50—90% bætiefnanna sé num-
inn á brott, t.d. um 90% af öllu
Bl-vítamini og magníum hveitis-
ins.
Til þess að reyna að bæta
skaðann eru víða um lönd reglur
um að nokkrum næringarefnum
sé skilað aftur í hveitið. Eru það
yfirleitt Bl-, B2-vítamín, niasín og
járn.
Esju og Heklu, eigin skipum út-
gerðarinnar, vegna skorts verk-
efna fyrir 4 skip. Eru forsendur
fyrir þessu taldar þær, að Hekla
og Esja þurfi of marga skipverja,
en í staðhæfingu um það er fólgin
blekking, sem ég hefi áður gert
grein fyrir opinberlega.
Hér með nokkur samanburður á
skipi í smíðum í Bretlandi og ný-
keyptu notuðu skipi, Öskju (áður
Lynx), samkvæmt upplýsingum,
sem fengizt hafa.
Askja Skip í smíðum
(6-7 ára) í Breti.
MesU lengd m. 76,00 70,35
Milli lódlína m. 68,00 64,00
Breidd m. 13,54 13,00
Adalvél bestöfl 2.250 2x1.200=2.400
Burðartonn (dwt) 1.180 1.150
Lestarými rúmfet 130.665 135.000?
Kaupverð millj. kr. 25,4 62,2
Þótt söluverð Lynx sýnist til-
tölulega mun hærra en fyrr nefnt
söluverð coaster-skipa, helmingi
yngri, þá virðist söluverð Lynx
samt lágt borið saman við smíða-
samninginn i Bretlandi.
í tilkynningu Skipaútgerðarinn-
ar um kaupin á Lynx er látið
ósagt, að skipið skorti bæði far-
þegarými og frystilest samanborið
við Heklu og Esju, en hinu hamp-
að, að lestarými Lynx sé alls næst-
um helmingi meira, þótt það gefi
ekki tilsvarandi meiri burðargetu
í þunga.
En það er sameiginlegt fyrir
strandferðaskip og höfuðfat (hatt)
að hvort tveggja þarf að vera mátu-
lega stórt til sinna nota, og ég vil
halda því fram, að Hekla og Esja séu
mjög hóftegar að stærð fyrir sitt
þjónustuhlutverk og hafnaskilyrði,
þar með vindfang á hinum ýmsu lítið
skjólsælu höfnum.
Efni í aðra grein
Það er svo efni í aðra grein,
hvernig núverandi forstjóri Skipa-
útgerðarinnar hefir hringlað með
ferðaáætlanir strandferðaskipa
útgerðarinnar frá 1978, þegar
hann með hinum takmarkaða
skipakosti, aðeins tveim skipum,
tók að amast við hefðbundnum
ferðum Eimskips á nokkrar hinar
stærri hafnir vestan- og norðan-
lands með sérstakri samkeppni á
kostnað þeirra hafna, sem miður
voru settar, og nú virðist með lítilli
gætni stefnt að því að láta Skipaút-
gerðina með mikilii fjárfestingu og
líklega stórauknum hallarekstri
blanda sér í stóriðjurekstur og áður
Það segir sig sjálft að það er
ekki nóg að skila fjórum bæti-
efnum aftur (í því magni sem er
í heilu hveiti) þegar haft er í
huga að bætiefnin eru a.m.k. 40
talsins.
Auk þess ber að hafa í huga að
trefjaefnunum er ekki hægt að
bæta aftur í hvíta hveitið. Er því
ljóst að hvítt hveiti verður aldrei
jafngilt heilhveiti.
Rannsóknir sýna að íslend-
ingar fá nú um það bil fimmtung
orkunnar, um 40% af öllum
trefjaefnum og 0—30% af bæti-
efnunum úr kornmat einum
saman.
Ef íslendingar læra að borða
ennþá meira af heilu og grófu
korni mundu þessar tölur hækka
ört. Sérstaklega mundi neysla
trefjaefna og ýmissa bætiefna
aukast mjög við þá breytingu.
Lokaord
Samnorræn manneldismarkmið
kveða á um að neysla á sterkju sé
aukin um allt að því helming. Ef
þetta markmið á að nást þarf að
auka mjög neyslu á kornmat.
Ekki verður lögð of mikil
áhersla á hvað það er mikilvægt
að sem mestur hluti af þessu
korni sé gróft eða heilt korn til
að fullnægja bæti- og trefjaefna-
þörfum.
íslenskir bakarar eiga miklar
þakkir skildar fyrir að hafa staðið
fyrir byltingu í brauðgerð á undan-
förnum árum. Vonandi fara ein-
hverjir að snúa sér að framleiðslu
á islensku musli og íslensku morg-
unkorni.
venjulega flutningasamkeppni ann-
arra skipa um millilandaflutning.
Dæmi um þetta er það, að Haf-
skip náði, eftir því sem sagt er, í
samkeppni við aðra nokkurra ára
samningi um flutning á kísilgúr
frá Húsavík til útlanda með bak-
samningi við Ríkisskip um flutn-
ing vörunnar frá Húsavík til
Reykjavíkur fyrir 11 US $ (án
Helguvíkurofnæmis) nú tæplega
115 kr. á 1000 kg, sem mun inni-
fela að koma vörunni fyrir í lest-
um og skila henni til töku með
tæki á hafnarbakka, t.d. í hliðar-
farmdyrum skips.
Nú er á það að líta, að kísilgúr
er rúmfrek vara; sögð um það bil
tvöfalt rúmfrekari en t.d. rúgmjöl,
þótt reiknað sé með nokkurri
pressun kísilgúrsins, þegar flutt
er á pöllum, og mætti því sam-
kvæmt venjulegum flutningaregl-
um búast við a.m.k. 50% hærra
farmgjaldi fyrir tonn af kísilgúr
en t.d. tonn af rúgmjöli. En nú-
gildandi farmgjald ríkisskipa
fyrir rúgmjöl og algenga fóður-
vöru er hins vegar kr. 278,35 á
tonn eða 142% hærra en fyrir kís-
ilgúrinn. Hér skai því bætt við, að
á árinu 1981 virðist hafa vantað
83% upp á að tekjur útgerðarinn-
ar nægðu fyrir gjöldum án ríkis-
styrks og vaxta af höfuðstól.
Þá má benda á það, að algeng-
asti taxti rikisskipa fyrir upp- eða
utskipun í Rvíkurhöfn er nú
kringum 140 kr. á tonn, og má af
því nokkuð marka arðgæfi þess að
flytja hinn rúmfreka kísilgúr
323—509 sjómílna leið miðað við
viðkomulausa siglingu vestur eða
austur um land frá Húsavík til
Rvíkur fyrir aðeins 115 kr. tonnið.
Báknið í algleymingi
3 opinberar nefndir fjalla nú um
hinn tiltölulega einfalda rekstur
Skipaútgerðar rikisins, og er ekki
vitað hvaða númer þær hafa í
þeim á sjötta hundrað nefndum,
sem líklegt er að starfa muni á
vegum hins opinbera á þessu ári
eins og 1981.
Fyrst skal nefna fasta stjórnar-
nefnd 3ja manna samkvæmt laga-
setningu 1966, en í reynd var for-
stjóra bætt í nefndina sem fjórða
manni, og sem kunnugt er komst
hann upp með það brátt eftir skip-
an að taka sér fastráðinn einka-
fulltrúa með hliðstæða skóla-
menntun og hann sjálfur og með
álíka faglega reynslu eða reynslu-
leysi. — Áður var minnst á ráðn-
ingu tæknifræðings og leigu sér-
staks húsnæðis fyrir hann.
Þá eru tvær aðrar opinberar
nefndir, hvor með 5 fulltrúum,
sem fjalla eiga um málefni Skipa-
útgerðarinnar. En það er sameig-
inlegt með öllum nefndunum, að
Halldór S. Kristjánsson, fulltrúi í
samgönguráðuneytinu, er formað-
ur þeirra, og virðist svo sem hinir
æðri og reyndari fastaembættis-
menn í samgönguráðuneytinu hafi
til HtiIIa heilla verið nokkuð snið-
gengnir í þessu sambandi.
WIKA
Þrýstimælar
Allar stáeröir og geröir
SðiuiBlla(Ui§)(ui(r
Vesturgötu 16, sími 13280
,\l (il.VSIV.ASÍMlNN KK:
««*0
ploroiinbtetiíti
ALVORU BIIAR
FRÁ AMERÍKU
ÞOLA AD FARA
UTAFNALBIKINU!
Aö sjálfsögöu eru bílar AMERI-
CAN MOTORS smíöaðirtil þess
aö standast fullkomlega allar
hinar ströngu stööluöu kröfur
um bílaframleiöslu á bandarisk-
an innanlands markað, sem og
kröfur neytendasamtakanna þar
í landi.
Fjöldi bílategunda sem búnireru
til utan Bandaríkjanna standast
AMERICAN EAGLE „ÖRNINN“ verö frá kr.310 þús.
alls ekki þessar kröfur og eru
seldir aö heita má eftirlitlaust í
sumum löndum.
Auk þesserallt (100%) ytra byröi
og neöri hluti bíla AMERICAN
MOTORS úr galvanhúöuöu
amerísku stáli, sem sórstök ryö-
vörn frá verksmiöjunum. (ekkert
pjátur).
4-Door Sedan
AMERICAN EAGLE
„AMERfSKI ÖRNINN"
torfæru og sportbifreiö í algjör-
um sérflokki. Þessi bíll hefur
glæsilegar linur og viöbrágö
verulegs sportbíls, nema hvaö
örninn skilur aörar tegundir
(svo kallaöra sport-bíla) eftir á
malbikinu, því þú ýtir aöeins á
rofa og þá er örninn meö drif á
öllum hjólum og fer þá meö þig
á staöi sem enginn annar kemst
á. Þetta SELECT
DRIVE kerfi.sem
skiptir úr tveggja hjóla-drifi
í fjórhjóla-drif sparar mikiö
bensín og er það lang fullkomn-
asta í heiminum, byggt á meiren
40 ára reynslu AMERICAN
MOTORS. Sparneytin 6 strokka
vél (258 CID) sjálfskipting, afl-
hemlar og vökvastýri.
Wagon
2-Door Sedan
CONCORDINN verð frá kr. 220 þús.
4 -Door Sedan
- L*
m— '—
Wagon
m
l-Doot Sedan
CONCORD
er ekki aðeins lúxus-bíll meö öllu
og glæsilegt útlit, heldur hefur
þessi bíll AMERICAN MOTORS
áunnið sér viöurnefnið ..Tough
American" eða „Ameríski TÖFF-
ARINN" vegna seiglu og vand-
aös frágangs, ásamt sérstaklega
eyöslugrannri 6 strokka vél (258
CID). Að innan er m.a. viöarklætt
mælaborö meö kvars-klukku,
plussáklæöi og öll þægindi, svo
sem sjálfskipting, vökvastýri
og aflhemlar. CONCORDINN er
á D78 x 14 hjólböröum meö hvít-
um hringjum, gúmmílistum á
höggvörum, hlíföar og skraut-
listum á hliöum og krómlistum á
brettaköntum, sílsum og kring-
um glugga, vinyl á þaki. Hann
hefur mjög góða hljóðeinangrun
og líöur um svo til hljóölaus.
EGILL
VILHJÁLMSSON HF.
SMIÐJUVEGI 4. KÓP SÍMI 77-200
SÖLUMENN 77-720