Morgunblaðið - 14.07.1982, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 14. JÚLÍ 1982
43
þessara framtakssömu vestrænu
friðarhreyfingu og Sovétríkjanna
og annarra sósíalistaríkja á sér
langa sögu, en það var á kalda-
stríðsárunum sem Sovétmenn
hófu að notfæra sér hræðslu al-
mennings við kjarnorkustyrjöld
sem áróðursvopn.
Allt frá þeim tíma hefur ein
helsta áróðursmiðstöð Rússa verið
„Heimsfriðarráðið“, sem stofnað
var seint á fimmta áratugnum.
Árið 1975 veitti Heimsfriðrráðið
Yasser Arafat æðstu friðarverð-
laun sín. Samtök evrópsku frið-
arhreyfingarinnar og margir hóp-
anna, sem berjast fyrir afvopnun í
Bandríkjunum, tengjast í gegnum
Bandaríska friðarráðið, sem er
útibú Heimsfriðarráðsins og hefur
tekist að afla sér viðtæks stuðn-
ings hinna ýmsu hópa sem að frið-
arfundinum standa. Svo eitthvað
sé nefnt, þá er forstjóri afvopnun-
ardeildar Bandarísku vináttu-
nefndarinnar, „American Friends
Service Committee", Terry Pro-
vance, skráður sem einn af 40
opinberum meðlimum Heimsfrið-
arráðsins.
Provance, sem er einn af höf-
undum stefnunnar sem gengur út
á frystingu kjarnorkuvopna, hefur
neitað að vera meðlimur í Heims-
friðarráðinu en segir jafnframt,
að þegar jafn mikilvægt málefni
sé annars vegar þá sé „nauðsyn-
legt að eiga samstarf við hópa á
borð við Bandaríska friðarráðið og
verja tilverurétt þeirra".
I reynd er enginn merkjanlegur
munur á þeim yfirlýsingum um
utanríkismál, sem yfirmaður
Bandaríska friðarráðsins, Micael
Meyrerson, og meðlimir Banda-
ríska kommúnistaflokksins hafa
gefið.
Kommúnistaflokkurinn hefur
lýst því yfir að „mesta ógnunin við
heimsfriðinn felist í iðnvæddri
hernaðarvél Bandaríkjanna" og í
sama streng taka þau samtök sem
fjallað hefur verið um hér að
framan.
Þetta er, í stuttu máli sagt,
söfnuðurinn, sem hefur tekið að
sér að segja til um það hvar heill
okkar sé borgið í varnarmálum,
sem neitar að sjá nokkra ógnun
fyrir austan járntjald og heldur
því statt og stöðugt fram, að
Bandaríkin séu höfuð óvinur frið-
ar og frelsis í heiminum.
Þetta eru staðreyndir sem hinn
mikli fjöldi einstaklinga sem nú
flykkir sér undir merki friðar-
sinna, ætti að taka til vandlegrar
athugunar.
(I>ýtt og endursagt úr Wall Street Journal.)
23. g5!, 24. Bc3
Ef 24. fxg5 þá Hxfl+, 25. Kxfl
— Hc2.
24. gxf4, 25. gxf4 - Hxf4, 26. Hxf4
— Bxf4, 27. a4 — e5!
Ef nú 28. dxe5 þá Be3+ 29. Kg2
— d4 og svörtu miðborðspeðin
eru óstöðvandi.
28. Hel - Hc4.
29.dxe5 — d4!, 30. Hxe4 — dxc3,
31. Hxc4 — cxb2, 32. Hxf4 —
bl=D og svartur vann auðveldl-
ega.
Kona oddviti Austur-Eyjafjallahrepps:
Átti ekki einu sinni von á
því að fara í hreppsnefnd
NÝKOSNAR sveitarstjórnir
eru nú sem óðast að koma
saman og kjósa sér oddvita
og aðra þá, sem trúnaðar-
störfum gegna fyrir hreppinn.
Hreppsnefnd
Austur-Eyjafjallahrepps kom
saman fyrir stuttu og kaus
Ingu Sveinsdóttur oddvita.
Morgunblaðið spurði hana,
hvort hún hefði átt von á því
að verða valin sem oddviti.
„Nei, ekki var það nú al-
deilis. Ég átti ekki einu
sinni von á því að verða kos-
in í hreppsnefnd, hvað þá
heldur að verða kosin
oddviti," svaraði Inga.
— Hvernig finnst þér?
„Ég vil nú sem minnst um
það segja, því ég er ókunnug
starfinu. En ég ætla að nota
sumarið til þess að kynna
mér, í hverju þetta felst.“
— Þú ert útibússtjóri af-
greiðslu Búnaðarbankans í
Skógum.
„Já. Ég hef gaman af
skrifstofuvinnu og hefi ver-
ið umboðsmaður
Brunabótafélagsins síðan
1979, svo ég þekki þetta að-
eins, sem fellur að þessu
starfi.
— Svo þú hlakkar til að
takast á við starfið?
„Já, já. Ég er uppalin í
sveitinni og þekki starfsemi
hreppsins nokkuð í gegnum
það. Og svo eflir þetta
Inga Sveinsdóttir, oddviti Austur-
Kvjafjallahrepps.
tengslin við fólkið í sveit-
inni.“
Heimurinn er óskiljanlegur
Leiklist
Jóhann Hjálmarsson
TEATER SARGASSO:
PÁ ELYKT FRÁN DEN TID ...
Leikstjóri: Augusto ('abrera.
Teater Sargasso er sænskur
leikhópur sem ferðast hefur um
landið að undanförnu og kynnt
íslendingum list sína. í leik-
hópnum er einn íslendingur,
Birgir Eðvarðsson.
Ekki hefur mikið verið skrifað
um þennan leikhóp, hann hefur
ekki valdið neinu fári í fjöimiðl-
unum. Engu að síður tel ég hér
góða gésti á ferð og áreiðanlega
ómetanlegt fyrir hið fáskrúðuga
leikhúslíf úti á landi að fá að
njóta listar þessa áhugasama
kunnáttufólks.
Ég missti því miður af sýning-
um leikhópsins í Tónabæ, en sá í
staðinn sýningu í Norræna hús-
inu föstudaginn 9. júlí. Ég býst
| við að hópurinn verði farinn til
síns heima þegar þessi umsögn
birtist.
Teater Sargasso er eitt af góð-
um dæmum um leikhópa sem af
mikilli alvöru vinna saman, allir
eru sem einn, hópurinn er hver
einstakur. Það er fyrst og fremst
tækni hreyfinga og látbragðs
sem Teater Sargasso stundar.
Að vísu er töluverð áhersla lögð
á orðið, en aðalatriðið er hið
leikræna, hefðin gömul og um
leið ný.
Ég get ekki neitað því að Teat-
er Sargasso minnti mig á Raja-
tabla sem var hér um daginn á
Listahátíð. Aðeins er um tengsl
að ræða og kannski ber maður
ósjálfrátt alla leikhópa saman
við Rajatabla vegna þess hve
sýningar þess eru ofarlega í
huga. Svo haldið sé áfram með
samlíkingar kom mér í hug
Dvergurinn eftir Pár Lagerkvist
í þeim myndum sem Teater
Sargasso brá upp frá óhugnaði
miðalda. Teater Sargasso lýsti
vel úrræðaleysi og tortryggni
nútímamannsins, en í miðalda-
atriðunum var uggvænlegt and-
rúmsloft sem með einföldum
leikrænum aðferðum var óvenju
sannfærandi.
Teater Sargasso er kannski
ekki verulega frumlegur leikhóp-
ur. Sömu viðfangsefni eru sífellt
tekin til meðferðar í leikbók-
menntum samtímans. En áreið-
anlega er þessi leikhópur frum-
legur á íslenskan mælikvarða.
Heimurinn er óskiljanlegur er
Fjodor látinn segja á flótta sín-
um. Það atriði túlkaði Birgir Eð-
varðsson frábærlega. Mig langar
að minna á í því sambandi orð
sænsks skálds um annað sænskt
skáld: Heimurinn er óskiljanleg-
ur./ Látið heiminn vera óskilj-
anlegan!
Vissulega eigum við öll heima
í kassa eins og sýning Teater
Sargasso tjáir okkur. En ég verð
að segja að sú bjartsýni sém
leikritið miðlar þrátt fyrir allt
myrkrið er uppörvandi. Auðvit-
að erum við ekki betur stödd en
miðaldafólkið ef við viljum ekk-
ert gera til að breyta lífi okkar.
Hvað segir ekki Márta Tikkanen
í einkunnarorðum leikritsins:
Ótti okkar er hættulegri en það
sem við óttumst.
Listafólkið sem leiðbeindi
okkur á flóttanum auk Birgis
Eðvarðssonar var Lasse Frid,
Ingela Olsson, Marie-Louise
Elwin, Rickard Gúnther, Annika
Silkeberg, Mats Blúcaert og
Anneli Dahl.
Jóhann Hjálmarsson
Heilræði til fararheilla
Bókmenntír
Erlendur Jónsson
FERÐAHANDBÓKIN. 272 bls.
Ritstj. Bima G. Bjarnleifsdóttir.
10. útg. Örn og Örlygur. Rvík, 1982.
Bók eins og Ferðahandbókina —
alla saman litprentaða — hefði
ekki verið unnt að gefa hér út til
skamms tíma. Nú hefur tækninni
fleygt svo fram að slíkt er ekki
aðeins mögulegt heldur líkast til
auðvelt. En vitanlega er slík út-
gáfa dýr og nánast óhugsandi að
gefa þannig út aðrar bækur en
þær sem prentaðar eru í stóru
upplagi.
»Oft fara ferðamennirnir og
bæklingarnir á mis,« segir í for-
mála »en hér í Ferðahandbókinni
hefur verið gerð tilraun til að
sameina í eina handbók helstu
upplýsingar sem ferðamenn þurfa
að nota á ferðalagi...«
I bókinni er síðan að finna allar
helstu upplýsingar sem ætla má
að ferðamaður þurfi á að halda,
bæði áður en lagt er af stað og
eins eftir að ferð er hafin. Fyrst
eru t.d. leiðbeiningar eða minnis-
atriði þar sem talið er upp hið
helsta sem hafa ber í huga þegar
íbúð er skilin eftir mannlaus. Slík-
ur viðskilnaður er að vísu hvorki
flókinn né vandasamur.
En þegar lagt er af stað í flýtí
eins og oft gerist og gengur þegar
tími er naumur eru taugarnar oft
spenntari en minnið og eins gott
að hafa skipulegan leiðarvísi til að
minna sig á.
Svo er lagt af stað. Og margt
gerist á langri leið, eins og bíl-
stjórinn sagði. Ef óhapp kemur
fyrir er best að halda sálrænu
Birna G. Bjarnleifsdóttir
jafnvægi en það »fer hverju sinni
eftir því, hvort skynsemin eða til-
finningarnar ná yfirhöndinni,*
segir í Ferðahandbókinni.
Umferð og umgengni heitir kafli.
Þar segir meðal annars:
*Akið ekki á grónu landi né
utan vegaslóða.« Þessi áminning
er svo brýn að hana mætti hrópa í
gjallarhorn af sjálfum Heklutindi.
Ekki er þó víst að jafnvel svo
áhrifamikil tilkynning kæmi að
notum. Þeir, sem níðast á landinu,
vita hvað þeir eru að gera og þvi er
vonlaust að fara að þeim með
góðu. Er ég smeykur um að þeir,
sem halda sig mest innanhúss,
hafi kléna hugmynd um hvernig
búið er að fara með margan gróð
urreit, þangað sem kraftmiklir
bílar komast — og þeir komast
flest nú orðið!
Þá er kafli sem ber yfirskrift-
ina: Hvað er til afþreyingar? Auk
verkfalla, sem hér eru yfirvofandi
þrjú hundruð sextíu og fimm daga
ársins, og akvega, sem eiga ekki
sína líka í víðri veröld, hygg ég að
afþreyingarleysið sé alvarlegast
— ef t.d. á að laða hingað erlenda
ferðamenn. — Fyrir allnokkrum
árum var opnað hótel úti á landi í
fögru umhverfi og gestum boðin
vikudvöl og — hvíld! Rétt eins og
væntanlegir gestir mundu verða
erfiðismenn frá aldamótum sem
þyrftu framar öðru að ná úr sér
brunastingjum vinnulúans. Ferða-
menn sitja ekki með hendur í
skauti. Þeir vilja hafa eitthvað
fyrir stafni.
Þá er stuttur kafli um ferða-
þjónustu bænda. Bændur þeir,
sem taka á móti gestum, eru færri
en ætla mætti. Hygg ég að það,
sem þeir bjóða upp á, sé hið sama
sem svokölluð gesthús bjóða í öðr-
um löndum — ekki hótel heldur
eins konar millistig á milli heimil-
is og gistihúss. Nauðsynlegt er að
hafa þann kostinn með í dæminu
ef veita á þjónustu, sambærilega
því sem annars staðar gerist.
Vegakort er í bókinni. Þar er
uppdráttur af helstu vegum í
byggð og óbyggð. Hringvegurinn
er sérstaklega auðkenndur. Raun-
ar er hann helst til hlykkjóttur til
að réttmætt sé að kenna hann við
hring. Mest ber á tveim krókum:
fyrir Hvalfjörð og fyrir Berufjörð.
Úmferðin fyrir Berufjörð er
naumast svo mikil að hún geri
stórt strik í þjóðhagsreikninginn.
Hvalfjörður er hins vegar eins og
hver annar kæfandi biti í hálsi
samgangnanna. Nú orðið er ekkert
mál aö brúa hann — eða loka hon-
um með uppfyllingu! Hins vegar
er fjármálastjórn svo háttað hér
að litlar líkur eru til að það verði
gert fyrir aldamót. Þess í stað
verður lappað upp á gamla veginn,
smáspottar teknir fyrir, annað eða
þriðja hvert ár, og malbikaðir eða
lagðir klæðningu sem verður alveg
eins dýr þegar upp er staðið —
og málin jafnóleyst og áður.
Þá eru í Ferðahandbók þessari
stuttorðar og gagnorðar lýs-
ingar á þéttbýlisstöðum hringinn
um landið — allt á ensku jafnhliða
íslenskunni. Bókin er því ætluð
erlendum ferðamönnum jafnt sem
innlendum.
Landslagsmyndir eru margar í
bókinni og auðvitað allar í lit. Nú
á tímum er ekki boðið upp á ann-
að. Myndirnar eru vel valdar með
hliðsjón af upplýsingagildi, en
annað gildi tel ég ekki skipta meg-
inmáli í svona bók. Fyrir tuttugu,
þrjátíu árum tíðkuðu ljósmyndar-
ar að taka landslagsmyndir út á
milli trjágreina, ef tré voru finn-
anleg, til að svo liti út sem ísland
væri allt skógi vaxið. Hver man
ekki t.d. slík póstkort af helstu
húsum í Reykjavík. Nú eru menn
hættir þess háttar kúnstum en
mynda útsýnið eins og það er. Sá,
sem sér fyrst myndirnar í þessari
bók en síðan landið, ætti tæpast
að verða fyrir vonbrigðum þeirra
vegna.
Auglýsingar eru margar í bók-
inni og flestar, held ég megi segja,
efninu viðkomandi. Þjónustuaðil-
um í ferðamannamóttökunni hef-
ur sýnilega verið boðið að auglýsa
og þeir ekki látið segja sér það
tvisvar. Auglýsingarnar falla vel
að efninu, og svo á auðvitað að
vera í riti sem þessu, þar verður
allt að vera útreiknað, auðvelt og
aðgengilegt til að bókin megi kall-
ast handhæg og komi að fullum
notum.
Erlendur Jónsson