Morgunblaðið - 08.08.1982, Blaðsíða 2

38
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. ÁGÚST 1982
I
leiðinni
Blaðamaður ársins í Eng-
landi árið 1979, John Pilger
er helsti fréttamaður hins
breska Daily Mirror í utanrík-
ismálum. Hann var snemma á
þessu ári á ferð í Thailandi of{
rannsakaði „hina illræmdu
þrælasölu harna í landinu“, sem
hann kallaði svo. Nokkru síðar
birtist frásöKn hans í Daily
Mirror með stríðslet-
ursfyrirsö(jn: „Ék keypti þetta
barn fyrir 85 pund“. Mynd fylgdi
af stúlkunni Sunee ö({ undirfyr-
irsönnin hljóðaði: „Hún var
þræll, átta ára ({ömul í föður-
landi sínu Thailandi — ein ná-
lt‘({a 2IM) þúsund barna, sem kalla
má að séu í þrælahaldi í þvísa
landi. Blaðamaður vor, John
Pil({er, keypti hana á þræla-
markaði o({ lýsir hér á eftir
óhu({nanle({um staðreyndum
þrælasölunnar í Thailandi."
Erásö({n Pil({ers var uppá
þrjár siður. Hann hafði komið til
Thailands í fyltíd með ljósmynd-
ara blaðsins <>({ féla({sráð({jafa
nokkrum, Tim Bond að nafni,
sem hafði samið skýrslu fyrir
Sameinuðu þjóðirnar um
„þrælasölu barna í Thailandi".
Pil({er lýsti, hverni({ börnum
væri rænt frá foreldrum sínum í
sveitum landsins o({ flutt nauðu({
til höfuðbor({arinnar, Ban({kok,
þ,ar sem beið þeirra þrotlaus
vinna í verksmiðjum eða
sk;ekj ulifnaður.
Af myndinni að dæma virtist
Sunee hin sælle|{asta, en
Pil({er fullyrti að hún hefði verið
afar illa til reika eftir vistina í
þradasölubúðunum. „Barnið var
horað, skítu({t, með slæman
hósta o({ hafði nreinilega ekki
bra({ðað almennilegan mat í
marga daga,“ skrifaði hann.
Stúlkan sagði með grátstafinn í
kverkunum, að hún hefði verið
numin brott frá heimili sínu
einn daginn, þegar móðir henn-
ar, Daeng-toi, 38 ára gömul
ekkja, hefði verið við störf á ökr-
um úti. Síðan hefði hún verið
flutt til Bangkok í lest.
„Pabbi er dáinn,“ sagði hún
snöktandi, „og bróðir minn og
systir fóru burtu fyrir löngu síð-
an. Ég veit ekki hvert. Svo kom
kona, sem sagðist vera frænka
mín og ætla að taka mig með sér
til Bangkok, þar sem mér myndi
alltaf líða vel. Ég vissi ekki hvað
Bangkok var, en við fórum til
Bangkok og ég hef aldrei á
ævinni séð svo stóra borg áður.“
Pilger bar að stúlkan hefði
sætt misþyrmingum í þrælasölu-
búðunum í Bangkok og ekki
nærst á öðru en ruðum, þar til
hann leysti hana úr ánauðinni
með því að rétta fram 85 pund.
Pilger fullyrti einnig, svo sem
hann lét koma fram í máli stúlk-
unnar, að hún hefði aldrei yfir-
gefið heimabyggð sína og vissi
ekki hvar hún væri, en eina vís-
bendingin sem hann hefði haft
um uppruna hennar, hefði verið
athugasemd á skjali, sem hann
hafði til vitnis um „kaupin". Þar
stóð: „Nálægt skóla í Phitsanul-
oke.“
Pilger hélt sem leið lá til
Phitsanuloke að leita heim-
kynna Sunee, en þegar þangað
kom, átti hann í mestu brösum
með að finna heimili stúlkunnar,
því hún virtist ekkert kannast
við sig. Hjálpaði ekki uppá, að
þeir voru fleiri „skólarnir" í
Phitsanuloke en einn, því þar
búa 125 þúsund manns. Én fyrir
einhverjar undarlegar tilviljanir
óku þeir að kofaræfli nokkrum
og þá gekk kona ein að bílnum og
guðaði á bílgluggann — og viti
menn, þar var þá komin móðir
stúlkunnar Sunee og urðu nátt-
úrlega fagnaðarfundir með þeim
mæðgum.
Samkvæmt frásögn Pilgers
kunni móðirin sér ekki læti, því
tvö börn hennar höfðu áður ver-
ið numin á brott með svipuðum
hætti og Sunee var það eina sem
hún átti eftir. Pilger sagði að
Sunee hefði aldrei gengið í skóla
og gaf í skyn að það væri sökum
þess, aö móðir hennar hefði
aldrei gifst, enda þótt hann
nefndi hana jafnan „ekkju“! Þá
fullyrti hann, að Sunee hefði
ekkert fæðingarvottorð í Thai-
landi búddatrúar og bætti við:
„Daily Mirror er að reyna þessa
dagana að útvega Sunee fæð-
ingarvottorð og hefur sent fjár-
hæðir til Thailands, svo stúlkan
megi halda áfram skólanámi
sínu“ (— nokkrum línum áður
hafði hún „aldrei gengið í
skóla“).
Þegar Pilger hafði lokið frá-
sögninni af Thailandsferð sinni,
tók hann að skrifa eigin hugleið-
ingar um „hina illræmdu þræla-
sölu“. Hann ályktaði að stjórn-
völd í Thailandi væru herfilega
spillt, ellegar þau svæfu illa á
verðinum, að láta svona nokkuð
viðgangast. Undir það tóku Vel-
vakandaskríbentar Daily Mail.
Frú Walsh skrifaði frá Liv-
erpool: „Ég bókstaflega grét
af gleði, þegar ég las frásögn
John Pilgers af sameiningu thai-
lensku þrælastúlkunnar Sunee
og móður hennar. Vel gert, John,
að kaupa Sunee, átta ára gamla,
fyrir 85 pund og bjarga henni
þar með frá skækjulifnaði eða
vinnuþrælkun í einhverri skít-
ugri verksmiðju í Bangkok.
Thailenska stjórnín hlýtur að
vera ómannúðleg að láta það við-
gangast aö óteljandi þúsundum
barna sé rænt frá heimilum sín-
um. Kærar þakkir til Daily
Mirror fyrir að fletta ofan af
þessum viðbjóði."
Frú Argyle skrifaði frá Suð-
ur-Yorkshire:
„Það er skýlaus skylda stjórn-
valda að leggja bann á allan inn-
flutning frá Thailandi, uns
stjórnvöld þar taka fyrir þræla-
söluna ... Alltént mun ég ekki
framar kaupa vörur frá Thai-
landi.“
Frú Prosser, sveitungi frú
Argyle, skrifaði:
„Svo sem John Pilger lagði til,
hef ég skrifað mótmælabréf til
thailenska forsætisráðherrans.
Ég hef einnig sent þingmannin-
um mínum bréf, þar sem ég bið
hann að stuðla að því að þessum
vesalings börnum sé hjálpað. Ég
hvet aðra lesendur eindregið til
hins sama.“
Herra Johnson frá Peterbor-
ough skrifaði:
„Hversu hræsnisfull getur
stjórnin orðið? Hún talar um
frelsi til handa Pólverjum,
Afghönum — frelsi undan
kommúnismanum! En nú býður
hún thailenska forsætisráðherr-
anum til landsins í forsæti sölu-
nefndar sem ætlar að gera stór-
fellda samninga við okkur um
kaup á vörum, sem börn í þræla-
haldi framleiða. Ég skammast
mín fyrir að vera breskur!"
John Pilger kvað frásögn sína
„varpa skýru ljósi á þræla-
söluna, sem er orðin meiriháttar
atvinnugrein í Thailandi“, eins
og hann komst að orði. Það er
vissulega rétt að þrælasala er
fyrir hendi í Thailandi og jafnvel
börn ganga þar kaupum og söl-
um, en kunnugir segja að hún sé
allmiklu minni en Pilger gefi í
skyn. Engu að síður berjast
stjórnvöld hatrammlega gegn
þrælasölunni og sextíu manns
eru daglega á fullu kaupi í einni
deild innanríkisráðuneytisins
við að reyna að uppræta hana.
Strax og fréttir bárust af
stúlkunni Sunee á forsíðum
Thailensk stúlka. Er
hún í þrælahaldi? Enski
blaðamaðurinn John
Pilger gerði sér lítið
fyrir og keypti sér átta
ára gamla stúlku á
,,þrælamarkaði“ í
Bangkok, skrifaði síðan
stóra grein um hneyksl-
ið — en svo kom á dag-
inn að stúlkan Sunee
var ósköp venjuleg
skólastelpa og hafði
aldrei lent í neinu mis-
jöfnu, hvað þá þræla-
haldi...
dagblaða í Englandi og alvarleg-
um afieiðingum þeirrar fregnar,
fóru starfsmenn þar að grafast
fyrir um málið, því þeim þótti
frásögn Pilgers öll með ólíkind-
um. Rannsóknarmenn héldu
rakleiðis norður eftir, þangaö
sem Pilger kvaðst hafa skilað
barninu til móðurinnar, í Phits-
anulok, en þar fannst hvorki
tangur né tetur af þeim mæðg-
um. Loks gaf kona nokkur sig
fram og kvaðst vera mágkona
„Daeng-toi, hinnar 38 ára gömlu
ekkju". Konan sagði:
„Það var fyrir nokkru síðan,
sem mágkona mín kom hingað
með dóttur sinni í fylgd með
breskum kvikmyndagerðar-
mönnum. Þeir voru að framleiða
kvikmynd og þær mæðgur léku
hlutverk í myndinni og fengu
greiðslu fyrir! Bestu menn og ég
lánaði þeim kofann atarna til að
kvikmynda í.“
Svo gekk konan að kofaskrifli
einu og rannsóknarmennirnir
sáu í hendi sér að hér var „heim-
ili“ Sunee komið, sem Pilger
lýsti svo: „Kofaræfill, kominn að
hruni, eitt herbergi undir göt-
óttu bárujárni ... Þetta var
dæmigerð fátækt í þessu landi,
eins hreyfingarlaus og mýr-
lendið framundan ...“ (Ekkert
„mýrlendi" er þó á þessum slóð-
um í Thailandi.) Konan afhenti
svo mönnunum heimilisfang
mágkonu sinnar í Bangkok.
Það reyndist semsé stór
maðkur í mysunni. Stjórn-
völd héldu áfram rannsókn
málsins og gáfu svo frá sér yfir-
lýsingu með undirskriftum
mæðgnanna og fullyrtu að saga
Pilgers væri uppspuni frá rótum
og þóttust sýna fram á rök því til
sönnunar. En fjölmiðlar í Eng-
landi sýndu málinu engan áhuga
og allra síst Daily Mail, sem nú
hafði ráðið til sín lögfræðinga til
að hefja málsókn gegn Auberon
Waugh, þeim kunna dálkahöf-
undi (syni Evelyn) fyrir meið-
andi ummæli í pistlum sínum í
tímaritinu Spectator. Forráða-
menn þess tímarits ákváðu að
komast sjálfir til botns í málinu
og fengu blaðamenn Far Eastern
Economic Review í lið með sér
og skulum við nú slást í för með
Paisal Sricharatchanya, en sá
(eða sú?) stjórnaði rannsókn-
inni.
Paisal komst að því, að Pilger
hefði aldrei sjálfur „keypt“
stúlkuna Sunee, heldur hefði
„reddari" nokkur í Bangkok,
Santi Ditthakornburi að nafni,
séð um þau viðskipti. Slíkir
menn, reddarar, eru gjarnan bíl-
stjórar og sá var einmitt starfi
Santis þegar síðast fréttist, en
bregða sér í ýms gervi fyrir ríf-
lega greiðslu útlendinga, sem
fela þeim verkefni á hendur —
eins og til dæmis að finna unga
stúlku til kaups fyrir 85 pund!
Ráðunautur Pilgers í þessum
viðskiptum var félagsráðgjafinn
Tim Bond, fyrrum starfsmaður
Sameinuðu þjóðanna á þessum
slóðum, og átti hann að undirbúa
jarðveginn í Bangkok áður en
Pilger kæmi á vettvang.
Bond þessi þekkti Santi
mætavel. Hann hafði verið í
Thailandi árið 1979 á vegum
Sameinuðu þjóðanna og rann-
sakað meint þrælahald barna í
landinu; skilaði hann mikilli
skýrslu um málið, þar sem Santi
þessi er helstur heimildarmaður!
Bond hafði strax samband við
Santi, þegar hann kom þangað í
marsbyrjun á þessu ári. Hann