Morgunblaðið - 04.09.1982, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. SEPTEMBER 1982
33
Dr. Bjöm Dagbjartsson:
Fiskafóðursfram-
leiðsla í Siglufirði
Dr. Björn DagbjarLsson flutti er-
indi um möguleika í matvslaiðnaði
á Fjórðungsþingi Norðiendinga í
fyrri viku. Hér verður drepið á örfáa
punkta, sem vöktu sérstaka athygli
fréttamanns Mbl., er þingið sat.
Skyr á Evrópumarkað?
Utflutningur á mjólkurafurðum
er ekki vænlegur á næstunni,
sagði Björn, en mér finnst líklegt
að finna megi rjómaskyri með
nægilegt geymsluþol markað sums
staðar í Mið-Evrópu.
Hugmynd ekki frá
réttum adila!
Annað slagið er rætt um mark-
aðsmöguleika dilkakjöts erlendis,
s.s. á léttreyktu lambakjöti,
hangiketi í Evrópu, frystu og
fersku kjöti til Arabalanda, frystu
kjöti til Japan, o.s.frv. Lítið hefur
þó orðið úr sölu. „Hugmyndin um
hangikjötið til Evrópu kom ekki
frá réttum aðila. Slátrunaraðferð-
ir Araba voru ekki taldar nógu
fínar fyrir íslenzk dýraverndarfé-
lög. ísland er ekki á skrá í Japan
yfir lönd sem mega selja þangað
landdýrakjöt. Allt virðast þetta
smáhindranir, sem auðvelt væri
að yfirstíga ...“
Loðdýrafóður
Ef hugmyndir um 80 ný loð-
dýrabú verða að veruleika, eykst
innlendur markaður fyrir loðdýra-
fóður. Hráefni í loðdýrafóður er
að Iangmestu leyti úrgangur frá
fiskvinnslu og slátrun, og fóður-
eldhús, sem þjónað geta mörgum
loðdýrabúum, þarf að staðsetja í
tengslum við annaðhvort slátur-
hús eða frystihús. Margt mælir
með því að refabændur stofni
margir saman, ásamt frystihúsi
eða sláturhúsi, helzt báðum, stór
fóðureldhús er þjóni stóru svæði.
Fiskafóður
Nú bendir ýmislegt til, sagði dr.
Björn, að á næstu árum verði þörf
fyrir jafnvel þúsundir tonna af
fóðri fyrir eldislax og -silung.
„Það er mjög líklegt að fljótt verði
hagkvæmt að framleiða þetta fóð-
ur innanlands, og ef skynsemi fær
að ráða, á aðeins einum stað, en
jafnvel með erlendri þátttöku eða
eftir keyptri uppskrift. Siglufjörð-
ur (SR) hefur ýmislegt upp á að
bjóða í þessu sambandi, s.s. nægi-
legt húsrými, vélakost, vinnuafl og
sumt af hráefnum: fiskimjöl, lýsi
og rækjuúrgang ... Ég held t.d.,
að Siglfirðingar ættu hið snarasta
að segja sig í samband við einn
eða fleiri stórhuga fiskeldismenn
og stofna slíkt fiskfóðurfyrir-
tæki... Skýrsla er til um þetta
mál á vegum sjávarútvegsráðun-
eytisins, þó ég geti ekki á þessu
stigi skýrt frá efni hennar ...“
Lagmetisbjartsýni
Dr. Björn talaði um „fórnar-
lömb lagmetisbjartsýni". „Á
Skagaströnd er niðursuðuverk-
smiðja sem aldrei fór í gang. Á
Dalvík var síðan reynt að sjóða
niður rækju fyrir 3 árum. Á Húsa-
vík er ennþá lengra síðan mennn
gáfust upp við lagmetið ... Sæblik
á Kópaskeri framleiddi í nokkrar
vikur vorið 1980 ... Mér sýnist
engir sérstakir nýir möguleikar
blasa við í lagmetisiðnaði. Ég held
þó, að það sé forsenda nr. 1 til
eðlilegrar þróunar, að fyrirtækin
taki sjálf meira frumkvæði í eigin
málum og verði óháðari tilskipun-
um og breytingum hins opinbera
frá degi til dags. Aðrar forsendur,
s.s. betri skilyrði til hráefnisöflun-
ar, sérþjálfaðir starfsmenn, stærri
framleiðslueiningar og staðlaðar
og vandaðar vörur, munu fyrir-
tækin sjálf fremur geta skapað
sér, hvert í sínu lagi, ef þau þurfa
ekki að hlíta stofnunareinokun í
sölumálum. Rækjuniðursuða sýn-
ist hagkvæm nú,“ sagði Björn, „og
erlendar markaðsspár segja að
alls konar kæfur (pöstur) úr fisk-
meti mæti vaxandi vinsældum."
„Formlega séð er enginn
vafi á því að stofndagur-
inn er 20. febrúar 1882“
„SÚ SKOÐUN Jakobs Hálfdanar-
sonar, sem er einn af frumkvöðlum
stofnunar Kaupfélags Þingeyinga,
að Kaupfélagið hafi verið stofnað
haustið 1881, er löngu kunn, eins og
m.a. kemur fram í ævisögu hans sem
vitnað er til og út kemur í haust,
samkvæmt frétt í Morgunblaðinu í
dag,“ sagði Haukur Ingibergsson,
framkvæmdastjóri afmælisnefndar
samvinnuhreyfingarinnar, í samtali
við Mbl.
„I Morgunblaðinu á miðvikudag
var frétt um að sjálfsævisaga Jak-
obs Hálfdanarsonar kæmi út hjá
ísafoldarprentsmiðju í haust, en
Jakob var á sínum tíma frumkvöð-
ull að stofnun fyrsta íslenska
kaupfélagsins, Kaupfélags Þingey-
inga. í bókinni segir Jakob, að
Kaupfélag Þingeyinga hafi form-
lega verið stofnað hinn 26. sept-
ember 1881 á Grenjaðarstað í
Þingeyjarþingi, en sem kunnugt
er, hefur jafnan verið litið svo á af
forystumönnum samvinnuhreyf-
ingarinnar að fyrsta kaupfélagið
hafi verið stofnað á Þverá í Lax-
árdal 20. febrúar 1882, og í sam-
ræmi við það var haldið uppá 100
ára afmæli samvinnuhreyfingar-
innar fyrr á þessu ári.
Haukur Ingibergsson sagði
einnig í svari sínu: „Þessi ævisaga
hefur lengi verið til í handriti þó
hún hafi ekki verið prentuð og
hafa ýmsir lesið hana, meira að
segja var hún mikið notuð sem
heimild í sögu Húsavíkur eftir
Karl Kristjánsson, sem út kom
fyrir nokkrum árum. Þarna er því
síður en svo um að ræða nýjar
upplýsingar eða upplýsingar sem
koma á óvart. Þetta er hins vegar
skoðun Jakobs.
Það er einnig vitað, að þeir
menn, sem voru með honum í
stjórn kaupfélagsins, voru á ann-
arri skoðun. Þeir álitu að stofn-
dagurinn væri 20. febrúar 1882 og
var þarna ákveðinn meiningar-
munur. Af hverju stafar þá þessi
meiningarmunur? Jú, hann var
auðvitað vegna þess að þegar verið
var að stofna svona félagsmála-
samtök í landi þar sem ákaflega
lítil félagshefð var, voru menn
fálmandi við að leita leiða til þess
að rétta við sinn hlut og bæta lífs-
kjörin. Áður en til formlegrar
stofnunar kom, voru því haldnir
ýmsir undirbúningsfundir og um
þetta mál var lengi talað.
Það, sem gerir það að verkum að
stofndagurinn er talinn 20. febrú-
ar 1882, er, að þá er haldinn þessi
fundur á Þverá í Laxárdal, félagið
formlega stofnað, samþykkt lög
fyrir það og kosin stjórn. Fundinn
sóttu fulltrúar úr sveitunum, vald-
ir af hópum manna í hverri sveit
fyrir sig, þannig að þarna virðist
hafa verið stefnt til formlegs
stofnfundar með fulltrúavali.
Formlega séð er því enginn vafi á
því að stofndagurinn er 20. febrú-
ar 1882 þó þessir undirbúnings-
fundir hafi verið bæði á Grenjað-
arstað og öðrum stöðum.
Því má einnig bæta við, að
sjálfsævisöguna hóf Jakob að
skrifa einhverntímann uppúr
1891, en til er bréf sem Jakob
skrifaði árið 1902 til Péturs á
Gautlöndum, þar sem hann segir
að hann sé ekki orðinn eins harður
á því að halda því fram, að stofn-
dagurinn sé 26. september 1881, en
sér væru báðir dagarnir jafn
minnisstæðir, og í bréfinu líkir
Jakob 26. september 1881 við getn-
aðardag kaupfélagsins, en 20.
febrúar 1882 við fæðingardag
þess,“ sagði Haukur Ingibergsson
að lokum.
Hjartans þakkir færi ég öUum vinum og vandamönnum
sem gUiddu mig á 90 ára afmœlinu 20. ágúst, sl. með
heimsóknum, gjöfum, skeytum, kortum og blómum og
geröu mér daginn ógeymanlegan.
Guð blessi ykkur öll.
Jónína Ólafsdóttir,
Strandgötu 4,
Hvammstanga.
Tónlistarskólinn í Görðum
Innritun fer fram í húsnæöi skólans aö Hæðarbyggö
28, Garðabæ, frá og meö 6. til 9. sept. í Álftanesdeild
skólans föstudaginn 10. sept. á sveitarstjórnarskrif-
stofunni, Bjarnastaðarskóla, alla dagana frá kl.
16—18.30. Fyrri hluti skólagjalda greiöist viö innritun
og nemendur afhendi afrit af stundaskrám. Sími
42270.
Skólastjóri.
Snjóbræðslurör — Vatnsrör
Eigum fyrirliggjandi snjóbræðslurör. Einnig rör
fyrir heitt og kalt vatn.
Kynniö ykkur veröið og veljið íslenskt.
Plastmótun, Lækur, Ölfusi.
S. 99-4508.
auglýsir
íslensk hús í íslenskt umhverfi. Sumarhús í formi
gömlu torfbæjanna, baöstofa, rekkjur, skarklæöing
og torf á þaki, stærö 75 fm má breyta kostnaöarlítiö
í 100 fm. Auövelt í flutningi og uppsetningu, til sýnis
og sölu um helgina, Bröttabrekku 4, Kópavogi.
HUGmynDnsmiDJnn
Brattabrekka 4, sími 91—40071.
Frá Nýja
T ónlistarskólanum
Innritun nemenda fyrir næsta skólaár fer fram í
skólanum frá mánudegi 6. sept. til fimmtudags 9.
sept.
Nemendur frá í fyrra staöfesti umsóknir sínar
mánudaginn 6. og þriðjudaginn 7. sept.
Tekið verður á móti nýjum umsóknum miðviku-
daginn 8. og fimmtudaginn 9. sept.
Kennslugreinar, píanó, orgel, cembal, fiöla, celló,
gítar, söngur. Einnig forskóli fyrir 6—9 ára börn.
Nýjar kennslugreinar, flautuleikur og klarinettu-
leikur. Fyrri hluta skólagjalds þarf að greiða viö
innritun.
Skólinn verður settur mánud. 20. sept. kl. 18 í
skólanum. Skólastjóri.
Þýzka bókasafnið
veröur lokaö frá og meö 30. sept. 1982 um óákveö-
inn tíma.
Þeir sem hafa bækur aö láni, eru vinsamlegast beön-
ir um aö skila þeim fyrir hinn 21. sept. 1982.