Morgunblaðið - 08.09.1982, Blaðsíða 16

48
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 8. SEPTEMBER 1982
Undir Nöfiim
Framboðsfundur í Bifröst
Eftir Björn
EgUsson frá
Sveinsstöðum
Hinn 17. maí '82 var framboðs-
fundur í Bifröst á Sauðárkróki, að
kvöldi vegna bæjarstjórnarkosn-
inga, sem fram fóru 22. maí.
Fundurinn stóð frá ki. 8 til 12 síð-
degis og var það heldur betri tími
en hundavakt á skútum. Hún var
frá kl. 12 til 4 að nóttu og þótti oft
kaldsamt.
Mér var ekki nóg að hlusta á
útvarp, ég vildi sjá andlit ræðu-
manna, handaslátt og aðra til-
burði. Ég sat því fundinn allan
tímann, límdur við stólinn og leið
vel.
Fjórir af níu bæjarfulltrúum
vildu ekki vera lengur í bæjar-
stjórn og annað fólk og yngra kom
í þeirra stað, karlar og konur. Nær
tuttugu ræðumenn létu til sín
heyra og sumt af því fólki hafði
ekki stundað ræðuflutning að
neinu ráðu.
Ég man ræður á mannfundum í
60 ár og þegar ég rifja upp minn-
ingar mínar um það, kemt ég að
þeirri niðurstöðu, að mælskulist
hafi ekki dvínað hjá þeirri kyn-
slóð, sem erfir landið og nú er að
taka völdin.
Fyrsti ræðumaður á fundinum
var einn af fyrirmönnum bæjar-
ins, Jón Karlsson. Hann hefur
„Ég man ræður á
mannfundum í 60 ár, og
þegar ég rifja upp minn-
ingar mínar um það
kemst ég að þeirri
niöurstöðu, að mælsku-
list hafi ekki dvínað hjá
þeirri kynslóð, sem erfir
landið og nú er að taka
völdin.“
sterka rödd, talar í fullum rómi og
var einn hinn skörulegasti af
ræðumönnum, góður að senda
skot og taka á móti skotum. Jón
Karlsson er búinn að vera á Sauð-
árkróki um aldarfjórðung og hef-
ur lengi verið fulltrúi Alþýðu-
flokksins í bæjarstjórn og formað-
ur Verkamannafélagsins og þar
hefur hann verið hófsamur í
kröfugerð, að mér finnst.
Já, Jón Karlsson er ekki Þingey-
ingur fyrir ekki neitt, fyrst hann
drukknaði ekki í Skjálfandafljóti
á fyrri tíð. Hann kom víða við og
meðal annars kvartaði hann um
geðvonsku Magnúsar Sigurjóns-
sonar á bæjarstjórnarfundum. Þá
ræddi hann um ferðamannaþjón-
ustu og hélt því fram, að tjald-
stæði og aðstaða þar væri með því
besta á landinu. En það held ég að
sé hreint ekki rétt. Hreinlætis-
aðstaða mun vera góð, en tjald-
stæðið er svo lítið, að varla kom-
ast þar nema 30 tjöld. Það er ógirt
og þó það væri girt, er ónæði þar
um nætur ef svo vill verkast, því
akvegur liggur allt í kring og
svæðið í miðjum bæ.
Þar er ekki barist
en stormar á vestan
„Fjórar eða sex“ konur fluttu
ræður á fundinum. Þær töluðu í
miklu mjórri róm en Jón Karls-
son, en ræður þeirra voru samt
góðar. Ég veit varla hvað þær
heita, nema ég kannast við Elísa-
betu Kemp. Hún er skörungur, en
ég held, hún sé ekki skass.
Konurnar voru samar við sig.
Þær töluðu um barnagæslu og
barnleikvelli. Ég man ekki hvort
þær nefndu rólur og sandkassa.
Svo töluðu þær um aðstoð við
aldrað fólk og byggingu dvalar-
heimilis. Það kemur engum á
óvart að börn og gamalmenni eigi
athvarf hjá konum.
Og fleiri voru áhugamál kvenna,
svo sem umhverfismál. Þær
ræddu um fólkvang í fjallinu og
Sauðárgili, með skógrækt eftir
smekk. Svo bentu þær á víti til
varnaðar, hauga í bænum og allt í
deiglunni á „Golanhæðum". Þar
ætti bærinn að hafa forustu og
ganga frá opnum svæðum. Gár-
ungar skírðu þéttbýlið fyrir ofan
spítalann „Golanhæðir", sem er
rangnefni, því þar er aldrei barist,
en miklir stormar á vestan.
Það verður að hafa biðlund, því
það er varla kominn tími til að
flytja hauga frá hesthúsum á tún
og í garða. Mér þótti alltaf góður
ilmur af hrossataðshaugum, þegar
fór að ylna í þeim á vorin.
Konur eru fagurkerar og njóta
þess að vera í fögru umhverfi. Þær
eru óeigingjarnari og fíngerðari
en karlmenn, betri helmingur. Það
er eðlisfar, sem ekki verður breytt.
Ég óttast, að konur á rauðum
sokkum komi því til leiðar, að ljóð-
línur skáldsins, „Móðir kona
meyja, meðtak lof og prís“ þurrk-
ist út úr vitund þeirrar kynslóðar,
sem nú lifir og ríkir.
Búa þarf til deilumál
svo flokkar fái næringu
Þrír flokkar mynduðu meiri-
hluta til að stjórna bænum á því
kjörtímabili, sem nú var að ljúka:
Sjálfstæðisflokkur, Alþýðuflokkur
og Samtök. Forseti bæjarstjórnar
var Þorbjörn Árnason. Hann
flutti nú ræðu, er snotur ræðu-
maður, en talar ekki hratt.
Flokksbróðir hans, forstjórinn í
gæruhúsinu, talaði miklu fleiri orð
á sama tíma. Sumir dýrka hrað-
ann svo mjög á vorum tímum.
Þorbjörn var einhver bezti
ræðumaður fundarins að því leyti,
að hann ræddi bæjarmálin hlut
aust og vék ekki andúðarorði að
nokkrum manni. Fjárhagur bæj-
arins er ekki slæmur, sagði hann.
Hitaveita og vatnsveita eru nú
komnar í gott stand og líklegt að
þau fyrirtæki geti staðið undir sér
framvegis. Að gatnagerð og bygg-
ingu íþróttahúss hafði lítið verið
unnið. Önnur verkefni, svo sem
skólamannvirki voru látin sitja
fyrir. Þó er búið að steypa grunn-
veggi íþróttahússins, en fram-
kvæmd þeirrar byggingar veltur á
framlögum úr ríkissjóði og ekki er
fjárveitinganefnd Alþingis öf-
undsverð að sitja og standa fyrir
framan harðvítuga áróðursmenn
úr öllum áttum.
Ýmsir ræðumenn ávítuðu meiri-
hluta bæjarstjórnar fyrir að hafa
svikist um, að malbika götur sam-
kvæmt áætlun og byggja íþrótta-
hús, en allir flokkar lofuðu gerð
þeirra mannvirkja fyrir fjórum
árum. Það lá í loftinu, að deilur
stóðu um röð framkvæmda. Ekki
mega allir vera sammála heldur
verður að búa deilumálin til, svo
flokkar fái næringu.
Það er ekki nýtt, að deilt sé um
röð framkvæmda á Sauðárkróki.
Svo var það þegar hin ágætu
mannvirki voru gerð, íþróttavell-
irnir og sundlaugarbyggingin. Það
var Guðjón Ingimundarson, kjör-
viður af Ströndum, sem átti mest-
an þátt í þeirri mannvirkjagerð,
þegar hann var bæjarfulltrúi og
hlaut illt umtal fyrir í meira lagi.
Sendimaður fyrir
hvern flokk
Það heyrðist á sumum ræðu-
mönnum að þeir vildu ekki hyggja
að fortíð, aðeins horfa fram frá
líðandi stund. Frá mínu sjónar-
miði er það öfugmæli. Sauðár-
króksbúar eru búnir að græða
mikið á hitaveitunni, ekki sízt á
fyrri tíð þegar atvinnuleysi var
árvisst. Og nú sprettur fram bezta
brunnvatn á jarðríki undan
Tindastóli og Molduxa og þess
vegna er hægt að selja vatn til
Spánar og Bandaríkjanna.
Eitt þótti mér undarlegt, sem
kom fram í umræðum um fjármál
bæjarins. Árið 1976 var kostnaður
Svipmynd
þjóðarleiðtogi í Kína
Eftir Áslaugu
Ragnars
„Ég er enginn járnkarl — ég
er af holdi og blóði og ég hef
tilfinningar," svaraði Hu Yao-
bang, þegar erlendur blaðamað-
ur spurði hann hvort hann yrði
„sterki maðurinn" í æðstu stjórn
Kína, en samtalið fór fram dag-
inn áður en þing flokksins hófst
nú í vikunni. Deng Xiaoping,
sem er 78 ára að aldri, er að vísu
talinn ráða því í Kína sem hann
vill ráða, en formlega er Hu
Yaobang æðsti maður landsins
þar sem hann fer bæði með for-
mennsku Kommúnistaflokksins
og framkvæmdastjórn, en þegar
flokksþinginu lýkur er búizt við
því að staða Hu Yaobangs sem
þjóðarleiðtoga í Kína verði af-
dráttarlausari en áður.
Þær breytingar standa fyrir
dyrum að það verði ekki lengur
formaður flokksins sem gegni
hlutverki þjóðarleiðtoga, heldur
framkvæmdastjóri flokksins, en
síðan Hua Guofeng var settur út
af sakramentinu í fyrrasumar
fyrir að draga um of dám af
róttæklingum, hefur Hu Yao-
bang gegnt báðum þessum
ábyrgðarstöðum. Hu Yaobang er
fyrsti flokksformaðurinn sem
engin persónudýrkun er á síðan
kommúnistar komust til valda í
Kína. Af Mao og siðan Hua
héngu gífurlegar andlitsmyndir
hvar sem litið var um gjörvallt
landið, en af Hu eru engar slík-
ar.
Hu Yaobang hefur á undan-
förnum árum verið einn ötulasti
talsmaður frjálslyndrar umbóta-
stefnu í landinu. Hann hefur
verið einn nánasti samstarfs-
maður Deng Xiaopings, en frami
Hu Yaobangs er talinn mikil-
vægur liður í þeim fyrirætlunum
Dengs að koma mönnum er að-
hyllast hófsama framfarastefnu
Deng Xiaoping og Hu Yaobang.
hans sjálfs í sem flestar valda-
stöður á meðan hans nýtur enn
við. Deng er sem fyrr segir orð-
inn 78 ára að aldri, en Hu Yao-
bang er 67 ára.
Hu Yaobang er kominn af fá-
tæku bændafólki í Hunan-hér-
aði. 14 ára að aldri fór hann að
heiman til að taka þátt í bylt-
ingartilraunum kommúnista.
Hann tók þátt í göngunni miklu
1934, og fljótlega voru honum
falin trúnaðarstörf innan ung-
liðahreyfingar Kommúnista-
flokksins, og eftir að kommún-
istar komust til valda árið 1949
tók hann sæti í yfirstjórn ung-
liðahreyfingarinnar.
Hu Ýaobang varð fyrir barð-
inu á fjórmenningaklíkunni í
menningarbyltingunni frægu,
ekki síður en Deng. Þegar hann
var sendur út í sveit við upphaf
menningarbyltingarinnar 1966,
tjáði hann syni sínum, að annað
hvort yrði hann drepinn ellegar
þá að róttæklingarnir yrðu úr
sögunni innan tíu ára. Hu reynd-
ist sannspár, því að eftir tvö og
hálft ár í einangrun og tveggja
og hálfs árs „endurmenntun" í
anda fjórmenningaklíkunnar,
sat hann fimm ár í stofufangelsi.
Þá hrökklaðist fjórmenninga-
klíkan frá völdum við lítinn orð-
stír eftir tíu ára harðstjórn.
Hu Yaobang og þeir, sem nú
ráða lögum og lofum í Kína, eru
umburðarlyndari en fyrirrenn-
arar þeirra. í ræðum sínum að
undanförnu hefur Hu hvað eftir
annað lýst því yfir að mistök séu
mannleg og að það eigi að gefa
mönnum kost á að bæta sig og
leiðrétta mistök sín fremur en að
refsa þeim og beita þá harðræði.
Dæmi um framkvæmd þessarar
stefnu er núverandi staða Hua
Guofeng. Enda þótt róttækar
skoðanir hans hafi ekki átt upp á
pallborðið og hann hafi því verið
látinn segja af sér, hefur hann
ekki verið settur út í kuldann.
Hann situr enn í hinum ýmsu
ráðum og nefndum innan flokks-
ins og var síðast kjörinn í for-
sætisnefnd flokksþingsins