Morgunblaðið - 06.02.1983, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 6. FEBRÚAR 1983
Elísabet var bara prinsessa þegar hún skaut fyrsta andarstegginn.
Konungsfjölskyldan „vill fá að halda áfram að skjóta og lætur
sig engu skipta almenningsálitið“ — TÓMSTUNDAGAMAN
ÞRÆLKUN
Fjögurra ára
verkakonur
Þúsundir indverskra barna á
aldrinum fjögurra til fimm-
tán ára eru vakin frá þrjú til
fimm að nóttu og rekin upp úr
rúmum sínum. Þeim er síðan
skipað út í rútubíla og ekið til
starfa í verksmiðjum. Þau eru
flutt heim aftur eftir 12 stunda
vinnudag, útkeyrð af þreytu,
eins og nærri má geta.
1 skýrslu frá indversku sam-
tökunum „Þjóðareining fyrir
borgararéttindum" segir að
vinnuskilyrði barnanna séu
varla mönnum bjóðandi. Matur
þeirra og klæði eru skorin við
nögl og mörg eru heilsuveil og
veikburða.
Á Indlandi er mikið um barna-
þrælkun. Engar nákvæmar tölur
um það liggja á lausu, en könnun
sem gerð var fyrir áratug leiddi í
ljós að rúmlega 16 milljónir
barna undir 15 ára aldri væru á
vinnumarkaðinum.
Samtökin, sem fyrr er vísað
til, könnuðu vinnuskilyrði barna
í eldspýtna- og flugeldaverk-
smiðjum í ríkinu Tamil Nadu á
sunnanverðu Indlandi. Þar
starfa 100.000 manns og er tæp-
ur helmingur þeirra á barns-
aldri. Það þarf að leggja fram
læknisvottorð með börnunum,
svo þau fái vinnu, en slík vottorð
ganga kaupum og sölum. Yngsta
barnið, sem sást að störfum, var
Þessi indverski snídi prfíar upp
rinnupallana með fargið á höfðinu.
undir fjögurra ára aldri. Telpur
voru mun fleiri en drengir eða
þrjár á móti einum. Vinnuveit-
endur sögðust fremur vilja börn
en fullorðna til að starfa í verk-
smiðjunum, því að þau væru svo
fim í fingrunum. Börn undir 10
ára aldri geta unnið sér inn sem
svarar tveimur krónum á dag.
Þau sem eldri eru geta fengið
tæpar níu krónur í daglaun.
1 skýrslu samtakanna segir að
öryggi í eldspýtna- og flugelda-
verksmiðjum sé mjög ábótavant.
Fyrir tveim árum fórust 32, þar
af sex börn, er sprenging varð í
flugeldaverksmiðju. Þá brunnu
sex börn til bana á síðasta ári í
verksmiðju, sem framleiðir blys.
Oft er séð til þess að fréttir af
minniháttar slysum berist ekki
út.
Verksmiðjurnar ráða sérstaka
fulltrúa í þorpum og starf þeirra
er fólgið í því að fá börn til vinnu
og sjá um að þau séu vakandi,
þegar bílarnir flauta til brott-
farar um nætur. í skýrslunni
segir, að allt að 200 börnum sé
troðið inn í hvern bíl. Þau eru
um 15 klukkustundir að heiman,
ef ofan á langan starfsdag bæt-
ist sá tími, sem fer í ferðir til og
frá vinnustað. Þrælkun af þessu
tagi varðar við lög, en í skýrsl-
unni segir orðrétt: „Þessi smán-
arlegu og stórhættulegu vinnu-
skilyrði eru réttlætt sem ill
nauðsyn í samfélagi eins og því,
sem við búum í.“ í þessu felst sú
merking, að börnin leggi fram
veigamikinn skerf í tekjuöflun
fjölskyldna sinna.
JAFNRÉTTISBARÁTTAN
Virginia Eleanor Foat hefur
lengi verið í miklum metum
hjá bandarískum kvenréttinda-
konum. Hún er aðlaðandi og hinn
mesti skörungur, virkur félagi í
Demókrataflokknum og líklegur
leiðtogi NOW-samtakanna, sem
300.000 konur eiga aðild að.
í skýrslum bandarísku lögregl-
unnar er dregin upp önnur og
nokkuð dekkri mynd af Virginiu
eða Ginny Foat. Þar segir, að
hún sé 41 árs að aldri, fædd í
Brooklyn af ítölsku foreldri,
fyrrverandi barstúlka og go-go-
dansmær, sem lagði snemma út á
glæpabrautina og átti hugsan-
lega aðild að ráni og tveimur
óþrifalegum morðum.
Ginny Foat hefur nú verið
ákærð fyrir annað þessara
morða, á öldruðum kaupsýslu-
manni frá Argentínu, og situr
þess vegna á bak við lás og slá í
kvennafangelsi í Kaliforníu.
Fyrir utan fangelsismúrana
keppast menn hins vegar við að
grafa upp allt, sem fundið verður
um fortíð Ginny Foat.
„Hún er sú kona, sem ég veit
hvað vandaðasta að virðingu
sinni," sagði ein vinkona hennar í
kvenréttindasamtökunum. „Að
vera að grafa upp þessar gömlu
kærur er ekkert annað en póli-
tískar ofsóknir gegn hreyfing-
unni. Ginny mun líka verða
sýknuð en þangað til munu karl-
rembusvínin vissulega fá að
njóta lífsins."
Helsta vitnið í máli Virginiu er
annar eiginmaður hennar af
fjórum, John Sidote, sem árið
1965 var dæmdur í 25 ára fang-
elsi fyrir morð en hefur nú verið
látinn laus til reynslu. Sidote
segir, að fundum þeirra Ginnyar
hafi fyrst borið saman á bar í
New Orleans þar sem hann var
útkastari en hún vann fyrir sér
G'inny: Fjórir eiginmenn og ef til vill
trö morð.
Agætur
málstaður
afleit
fortíð
sem dansmær. Þá var hún 24 ára
gömul og fráskilin.
Þeim varð fljótt vel til vina og
að því er Sidote segir, hjálpaði
Ginny honum við að tæla kaup-
sýslumann frá Buenos Aries á
afvikinn stað þar sem þau börðu
hann í hel og hirtu af honum
peningana, um 1400 dollara. Að
því búnu settust þau að í spilavíti
í Lake Tahoe í Nevada og drukku
þar út ránsfenginn í slagtogi við
framkvæmdastjóra fyrir ein-
hverju hóteli. Þegar féð var
gengið til þurrðar gerðu þau sér
lítið fyrir og skutu drykkjufélaga
sinn, tóku af honum hvern eyri
og lögðu þýfið í bar í Carson í
Kaliforníu, sem þau nefndu „No
Regrets" eða „Engir bakþankar“.
Ginny og Sidote giftust og
bjuggu saman um hríð en þegar
hann var fangelsaður fyrir þriðja
manndrápið (ákæran hljóðaði
ekki upp á morð) þá skildi hún
við hann, giftist öðrum manni og
fluttist til Los Angeles. Því
hjónabandi lauk þegar áhugi
hennar vaknaði á kvenréttindum
en hann varð brátt meiri en
manni hennar líkaði. Hún gekk í
NOW-samtökin snemma á síð-
asta áratug og gat sér strax orð
fyrir mikinn dugnað.
Árið 1977 var John Sidote
handtekinn fyrir innbrot í New
York og það kom vinum Ginnyar
vissulega í opna skjöldu þegar
hann játaði á sig morðin í Tahoe
og New Orleans og bendlaði
fyrrverandi eiginkonu sína við
þau bæði. Hún var dregin fyrir
rétt en ákærurnar voru látnar
niður falla þegar Sidote, óður af
bræði yfir 25 ára fangelsisdómi,
hætti við að bera vitni.
Þessar ákærur hafa nú verið
bornar fram að nýju og er ástæð-
an fyrir því sú, að Ginny sótti um
starf hjá Los Angeles-borg. Þá
var farið að athuga fortíð hennar
og meðal annarra upplýsinga,
sem „Stori bróðir" eða tölvan
veitti, var, að Virginia Eleanor
Foat væri eftirlýst af lögreglunni
í Louisiana. Svo bættist það við,
að John Sidote, fyrrverandi ekta-
maki hennar, er nú tilbúinn til að
vitna gegn henni fyrir réttinum.
- WILLIAM SCOBIE
Útlagarnir
láta eins
og apakettir
Iskógivöxnum hliðum Emei-
fjalls leika þrír útlagar lausum
hala og þegar pílagrímar og aðrir
ferðamenn leggja leið sína upp á
fjallstindinn, sem er heilagur í
augum búddatrúarmanna, setja
þeir sig sjaldnast úr færi með að
gera þeim einhverja skráveifuna.
Það er því ekki að undra þótt þessir
þrjótar séu orðnir alræmdir meðal
fjallafólksins í Mið-Sichuan í Kína.
Einn þeirra er eineygður, annar
hefur aðeins þrjá fingur á hægri
hendi og þeim þriðja er ýmist lýst
þannig, að hann sé með klofna vör
eða það vanti nokkuð á nefið á hon-
um. í kínverskum blöðum segir, að
á aðeins einu ári hafi þeir meira en
60 sinnum lagt til atlögu gegn
ferðamönnum í Emei-fjalli.
Sumir halda því þó fram, að
þessir flóttamenn undan réttvís-
inni eigi sjálfir harma að hefna og
hafi snúist gegn mönnum eftir að
hafa sætt mis-
þyrmingum af
hendi rauðra
varðliða á tím-
um menningar-
byltingarinnar.
„Sjálf alríkis-
stjórnin hefur
lagt blessun sína
yfir eltingarleik-
inn við þá,“ segir
Yuan Shirong,
umsjónarmaður
Quidian-hofsins
á Emei-fjalli, og
púar í mestu
rólegheitum
heimaunnin
vindil. „Þegar
þeir nást verða
þeir drepnir, því
að þeir eru óvin-
ir.“
Þrjótarnir, sem hér um ræðir,
eru apar og þeir eiga svo sannar-
lega sinn þátt í þeim þjóðsagnablæ,
sem leikur um Emei, rúmlega 3.000
metra hátt fjall í Suðvestur-Kína,
sem talið er eitt af fjórum helgum
fjöllum búddatrúarinnar. Allt um-
hverfis fjallið eru meira en 70 hof
og helgistaðir, sumir allt að 14 alda
gamlir, og dag hvern má sjá fjölda
manna klífa brött klettariðin og
einstigin, sem liggja upp á fjallið.
Þeir, sem eru of gamlir eða las-
burða fyrir ferðalagið, sem tekur
tvo eða þrjá daga, geta fyrir and-
virði 3—400 kr. leigt sér krafta-
legan burðarmann, sem tekur þá
viðkomandi á bakið og ber hann
upp í áföngum.
Þegar upp á tindinn er komið
auðnast hinum trúuðu stundum að
sjá sjálfa sig endurspeglast í skini
búdda, sérkennilegu ljósfyrirbæri,
sem síðustu geislar kvöldsólarinn-
ar valda, og í fjallshlíðunum fyrir
neðan breiðir regnboginn úr sér
Mjög fjölbreytilegt dýralíf er í
hlíðum Emei-fjalls. Þar lifir
sjaldgæf geitategund, fljúgandi
íkornar og jafnvel nokkrir panda-
birnir, sem gæða sér á vöxtulegum
bambusgróðrinum. Fyrirferðar-
mestir eru þó aparnir, sem síðustu.
1.000 árin hafa lifað á 15 fermílna
svæði í kringum hof nokkurt í
rúmlega 2.000 metra hæð, en það er
síðasti áfangastaðurinn á leiðinni
upp.
I aldanna rás hafa myndast um
það ákveðnar venjur hvernig öpun-
um skuli gefið. Gestum er sagt að
gefa þeim allan mat, sem afgangs
verður, til að þeir hætti betlinu.
„Ef allur matur
er búinn en ap-
arnir vilja meira
skuluð þið
klappa saman
lófunum og sýna
öpunum að ekk-
ert er eftir," seg-
ir á skilti við
hofið. „Þá munu
aparnir fara
burt.“
Ferðamenn
hafa hins vegar
fengið að reyna
það um nokkurt
skeið að sumir
apanna líta ekki
á neitun sem gilt
svar. Eitt dag-
blaðanna í
Shanghai sagði
t.d. frá því að
aparnir hefðu hrifsað handtösku af
fyrirmyndarverkakonu og hlaupið
með hana upp í tré þar sem þeir
hefðu tínt upp úr henni innihaldið
og kastað því út í h.vldýpið fyrir
neðan. Þar á meðal voru gleraugu
konunnar, peningar og sjúkrasam-
lagsskírteini, en ekkert matarkyns.
Þegar aparnir komust að því urðu
þeir svo reiðir, að þeir brutu grein-
ar af trjánum og grýttu þeim á
konuna og samferðafólk hennar.
Fyrir nokkru sagði kvöldblaðið í
Xinmin frá því, að forsprakkarnir
þrír hefðu verið fórnarlömb menn-
ingarbyltingarinnar þegar margir
Kínverjar voru hraktir og illa
leiknir af ofstækisfullum róttækl-
ingum. Eineygði apinn missti aug-
að þegar rauður varðliði réðst á
hann með slöngvivað árið 1974,
sagði í blaðinu. Hinir tveir meidd-
ust þegar rauðir varðliðar gáfu
þeim epli, sem þeir höfðu troðið
rakvélarblöðum inn í.
- CHRISTOPHER S. WREN
Gengur ekki þrautalaust að kom-
ast í nárist guðdómsins.
viiuiii OHIUIH IIIIIIIICSIVU IllUIII.
Komið hefur fyrir, að hinir trúuðu
hafi orðið svo bergnumdir af þess-
ari sýn, að þeir hafa kastað sér
fram af klettabrúninni í von um að
komast í það algleymisástand, sem
nirvana heitir.
Á tímum menningarbyltingar-
innar ofsóttu maóistarnir áhang-
endur búdda eins og annað trúað
fólk, og hofið á Emei-fjalli, einn
merkasti varðinn um komu búdd-
ismans til Kína á 6. öld, varð hirðu-
leysinu að bráð. Það var svo seint á
síðasta áratug, að kínversk
stjórnvöld leyfðu trúariðkanir
á ný og útveguðu nauðsyn-
legt fjármagn til að
endurreisa mestu
helgistaðina.