Morgunblaðið - 06.02.1983, Síða 18

58
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 6. FEBRÚAR 1983
Tungutal, sem svo er
nefnt, hefur verid tryggur
fylgifiskur trúariökana
mannsins allt frá því aö
sögur hófust. Það tíökað-
ist í frumskógum Afríku
við frumstæðar trúarat-
hafnir jafnt og við guðs-
þjónustur safnaða á vest-
urlöndum, og tíðkast enn
um allan heim. Það hefur
verið álitið tungumál
drauganna, forfeðranna,
Shaker-söfnuöurinn í Bandaríkjunum viðhefur taktfastan dans við guðsþjónustur sínar
og kemur ekki ósjaldan fyrir að safnaðarmeðlimir fara að tala tungum, er þessu hefur
farið fram um stund. Er tungutal álitið merki um sérstaka náð.
andanna, hinna heilögu
dýra eða goða - allt eftir
því hvert tilbeiðslunni
eða særingunni hefur
verið stefnt. Hin ginn-
helga véfrétt í Delfí
ástundaði það á mektar-
dögum Hellas - hún hélt
samhengislausar ræður,
sem hún rausaði út i blá-
inn, en prestarnir túlkuðu
síðan og þótti spásögn
þessi undraverð.
Glossolalía
Eftir efni má greina tungutal í
ýmsar tegundir. Stundum er um
að ræða venjulegt mál, sem talað
er ósjálfrátt — þannig sagði Mú-
hameð t.d. fram Kóraninn, sem
skrifaður var upp eftir honum
jafnóðum. Þekktasta gerð tungu-
tals er hins vegar svonefnd „gloss-
olalía“ sem minnst er á í biblíunni
og gætir víða meðal safnaða. Af
lýsingum tungutalara á reynslu
sinni má ráða hversu ósjálfrátt og
sjálfkrafa tungutalið er. Kunnur
þýzkur tungutalari, séra Paul,
birtir eftirfarandi lýsingu í tíma-
riti sínu „Die Heiligung": Milli kl.
10 og 11 urðu áhrifin á munn minn
svo sterk að neðri kjálkinn, tung-
an og gómarnir hreyfðust til máls,
án þess að ég ylli þar nokkru um“.
Annar tungutalari, séra Barratt,
skrifar: „Hinn ósýnilegi máttur
Guðs heilagi andi, grípur kjálka
þína og tungu og flytur sjálfur
boðskapinn."
Tungutal samanstendur oft af
röð óskiljanlegra orða og virðist
ekki hafa í sér fólgna skynsamlega
merkingu, en þessi tegund tungu-
tals virðist hafa verið útbreidd í
söfnuðum frumkristninnar. Víkur
Páll að þessu í 1. Korinþubréfi, 14.
kapftula: „Ef þér mælið ekki með
tungu yðar fram skilmerkileg orð,
hvernig verður það þá skilið sem
talað er?,“ og enn fremur „Eg j
þakka Guði, að ég tala tungum öll- !
um yður fremur; en á safnaðar-
samkomu vil ég heldur tala fimm
orð með skilningi mínum, til þess
að ég geti frætt aðra, en tíu þús-
und orð með tungu".
Ymsir söfnuðir hafa viðurkennt
tungutal sem þátt í trúariðkunum
sínum, og sértrúarsöfnuðir s.s.
Mormónar og „The Shakers"
byggja trúarkenningar sínar að
nokkru á tungutali frumkvöðla
sinna. Tungutal Teresu Neumann i
vakti mikla athygli á sínum tíma.
Á föstudaginn langa 1926 komu
sár á líkama hennar líkt og eftir
krossfestingu og virtist sumum
sem hún gengi í gegnum pínu
Krists, og endurtók þetta sig ár-
lega. Talaði hún þá orð og setn-
ingar, sem sumir töldu óyggjandi
að væri aramíska er töluð var í
Gyðingalandi á dögum Krists.
Sálkönnun
tungutalara
En hvað segja sálfræðingar um
tungutal? Prófessor Harald
Schelderup segir í bók sinni
„Furður sálarlífsins": „Frá sál-
fræðilegu sjónarmiði er það at-
hyglisvert um tungutal, að orða-
skvaldur.sem virðist alveg mein-
ingarlaust, getur verið útrás
djúpstæðrar dulvitaðrar starf-
semi, og það má nota til rannsókn-
ar á dulvitundinni ... Tungutalið
sem ég kannaði, virðist fullkom-
lega merkingarlaust: Bosche,
bosche, maino/ Veine bine momo/
lana-lana meina/ bichta-butta,
Taina!/ dutta-kaaada o.s.frv.
Ég notaði hugtengslaaðferð
sálkönnunarinnar sem rannsókn-
artækni. — Athygli tungutalar-
ans, sem var í fullkominni hvíld,
var beint að hinum ýmsu hljóðum
og skyldi hann láta í ljós allt sem
honum kæmi ósjálfrátt í hug í
sambandi við þau. Á meðan á
þessari greiningu stóð, urðu und-
arlegar vitundarbreytingar.
Tungutal skipar virðulegan sess í
sögu Mormónakirkjunnar, sem
stofnuð var af Joseph Smith.
Tungutalarinn lýsir sjálfur
ástandi sínu á meðan á þessari
hljóðgreiningu stóð: „Þegar ég
byrja að tala um hljóðin er eins og
ég hljóti að loka mig inni í dimmu
herbergi til að komast í snertingu
við þau — ég verð að afmá meðvit-
undina — það er eins og að fara í
gegnum aldir — ég verð jafnvel að
gleyma að ég er fullorðin". Öðru
hvoru lýsir hún þessu svo, að það
sé eins og hún kafi niður í löngu
liðna bernsku og lifir hana sem
nálæga og virka. „Mér finnst ég
skilja sjálf hljóðin og er undrandi
að aðrir skuli ekki skilja þau. Mér
finnst ég vera barn, þegar ég tala
tungum, og ég er aleinangruð, því
að það hæfir ekki að tala nokkurt-
annað mál“.
Teresa Neumann var sögð tala
aramísku er andinn kom yfír hana á
föstudaginn langa.
„í þessu ástandi urðu hugtengsl,
sem vörpuðu ljósi á tungutalið,
skrifar Schjelderup.“ Það er var
hægt að skilja hvernig einstök orð
tungutalsins urðu til, og hvað þau
merktu og hvernig þau veittu út-
rás flóði endurminninga og hugar-
flugs aftan úr frumbernsku. Þetta
efni er geymt við venjulegt sálar-
ástand, en hafði vaknað til DUL-
VITAÐRAR VIRKNI vegna sér-
stakra kringumstæðna í lífi
tungutalarans“.
Tungutal miðla
Spíritistar höfðu tungutal mjög
í hávegum um eitt skeið og lögðu
margir miðlar það þá fyrir sig.
Dæmigert tilfelli er miðillinn
„Rosemary" sem í kringum 1930
tók að rifja upp fyrir sér fyrri
jarðvistir sínar, og reyndist hin
þýðingarmesta þeirra hafa átt sér
stað á Egyptalandi hinu forna. Og
þó hún skildi ekkert í egypsku
þjálfaði „Rosemary" með sér
„raddskyggni" egypskra orða og
talaði málið reiprennandi. Áður
en langt leið byrjaði Nora, andi
Egypta nokkurs, sem hún hafi
verið í kunningsskap við í þessu
jarðlífi, að tala í gegnum hana.
Egyptalandsfræðingurinn How-
ard Hulme var meðal þeirra sem
rannsökuðu „Rosemary." Voru
gramófónsupptökur gerðar á mið-
ilsfundum hennar — á einum
þeirra svaraði Nora spurning-
umHulmes í tvo tíma samfleytt á
hinu dularfulla tungumáli sem
týndist fyrir 3000 árum. — En því
miður vissi enginn, þá frekar en
nú, hvernig hið fornegýþska
tungumál var borið fram og fékk
málskraf „Rosemary" tvíræða
dóma hjá sérfræðingum, vægast
sagt.
Oft er unnt að rekja tungutal til
afbökunar einhvers tungumáls
eða tungumála, þó tungutalarinn
bæti venjulega einhverjum at-
kvæðum inní frá eigin brjósti.
Stundum hefur því verið haldið
fram að „tvíburamál" — mál sem
tvíburar eða samrýnd börn taka
stundum að tala sín á milli og eng-
inn annar skilur — eigi sér upp-
haflega svipaðar rætur og tungu-
tal. Að tungutal sem fyrst eigi sér
eingöngu tilfinningalegar rætur
verði með tímanum grundvöllur
að frumstæðu tungumáli sem síð-
an er alltaf hægt að auka við.
Sæunnarmál
Fyrir um það bil 200 árum kom
upp allsérstætt tilfelli af þessu
tagi hér á landi — svonefnt „Sæ-
unnarmál". Sæunn, sem kölluð var
Jónsdóttir, en var reyndar laun-
dóttir Þorláks Magnússonar
prests í Þingeyraklausturspresta-
kalli, fæddist á Geitaskarði í
Langadal um 1790. Hún var mál-
laus með öllu fram eftir aldri en á
sjöunda ári byrjaði hún skyndi-
lega að tala óskiljanlegt babl og
var orðin vel talandi á þessu
hrognamáli sínu um tíu ára aldur.
Athyglisvert er að Sæunn mælti
sín fyrstu orð sjö ára gömul, er
systkini hennar höfðu gert nokkuð
á hluta hennar, og var Sæunni
mikið niðri fyrir er þetta varð.
Sæunn varð rúmlega sjötug að
aldri en hún náði aldrei að skilja
orð í móðurmáli sínu, né heldur
var hún læs á nokkurt orð. Systk-
ini hennar og þeir sem voru henni
nákomnir um æfina skildu hins
vegar margir það mál sem hún
talaði, og bar þeim saman um að
Sæunn væri bæði greind og
hugkvæm.
Ekki fór hjá því að Sæunn lenti
í ýmsum vandræðum vegna þess-
arar sérstöðu sinnar, og voru ein-
hver þau fyrstu að ekki voru
nokkrar horfur á að hún gæti
fermst og hryggði það hana mjög.
„Það reið baggamuninn, að á
hennar máli hét guð IFFA, engl-
arnir FÚFFA HUJA (karlmenn
ljóssins), og himnaríki IFFA KU-
KU“, skrifar Jón Helgason um
þetta í ritverki sínu „Islenzkt
mannlíf“, en þar er gerð ítarleg
grein fyrir Sæunni og máli hennar
í þættinum „Hæja umah igg avv-
avv“.
Fyrir velvilja og áhuga sókn-
arprestsins fékk Sæunn þó að
fermast um síðir, eftir að biskup