Morgunblaðið - 16.03.1983, Qupperneq 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 16. MARZ 1983
Gervihnattafjar-
skipti við skip
— eftir Hjálmar R.
Bárðarson siglinga-
málastjóra
Verður stétt loft-
skeytamanna brátt
óþörf í skipum?
Um þessar mundir er komin
veruleg hreyfing á framtíðarkerfi
fjarskipta við skip um gervihnetti,
INMARSAT-kerfið svonefnda.
Á fundum í Alþjóðasiglinga-
málastofnuninni IMO (áður
IMCO) í London er nú rætt um
endanlegar kröfur, sem gerðar
verða til skipanna, og um þann
búnað, sem nauðsynlegur er á
meðan á umþóttun stendur frá nú-
verandi kerfí.
Gert var upphaflega ráð fyrir,
að umþóttunartími myndi geta
orðið ein 5—8 ár, en nú er farið að
ræða um, að sá tími kunni að
verða enn styttri. Skipaeigendur
sýna víða mjög mikinn áhuga á að
hraða þessu máli. Rætt er um, að
hægt verði að taka í notkun hluta
af kerfinu, jafnóðum og tæknibún-
aður verður fyrir hendi. Svo getur
því farið, að INMARSAT-fjar-
skiptakerfið við skip verði komið
almennt í notkun allnokkru fyrir
árið 1990, sem annars hefur verið
miðað við.
Þegar þetta kerfi verður komið
alveg í notkun á öllum heimshöf-
um, þá er gert ráð fyrir, að engir
loftskeytamenn verði lengur um
borð í skipum.
Þetta gervihnattafjarskipta-
kerfi mun, þegar það er komið í
notkun, geta frétt af og tilkynnt
um sjóslys hvar sem er á sama
tíma og sjóslysið verður. Þá mun
líka strax með þeim búnaði, sem
fyrirhugaður er, verða hægt að
miða nákvæmlega þann stað, þar
sem sjóslysið verður.
Þegar þetta atriði er leyst, þ.e.
a.s. að vitað er strax um stað og
stund, þar sem sjóslys verður, þá
er næsta skrefið að þróa og skipu-
leggja björgunarkerfi, sem gerir
kleyft að koma til aðstoðar á sem
skemmstum tíma.
Um þetta atriði fjallar önnur al-
þjóðasamþykkt, sem einnig er
byggð á ráðstefnu á vegum Al-
þjóðasiglingamálastofnunarinnar
IMO, Leitar- og björgunarsam-
þykktin SAR (International Con-
vention on Maritime Search and
Rescue, 1979).
Hjálmar R. Bárðarson siglingamálastjóri.
Þessi samþykkt hefur ennþá
ekki verið staðfest af íslandi, en
hún er ein þeirra alþjóðasam-
þykkta, sem Siglingamálastofnun
ríkisins hefur mælt með að stað-
fest verði, jafnskjótt og nauðsyn-
legri vinnu til undirbúnings stað-
festingar hefur verið lokið. Gert er
ráð fyrir, að verulegt hafsvæði
verði falið umsjá íslenskr^ stjórn-
valda til að skipuleggja leif, þegar
alþjóðasamþykktin hefur tekið
gildi.
Alþjóðasiglingamálastofnunin
(IMO) í London hefur fyrir nokkru
gefið út leiðbeiningar um skipu-
lagningu, leit og björgun, kölluð
IMCOSAR MANUAL.
Þegar bæði radióneyðarkerfið
INMARSAT- og leitar- og björg-
unarkerfíð SAR er komið í notk-
un, þá gerbreytist allt björgunar-
kerfi á sjó.
Því er þó ekki að leyna, að kerfi
eins og INMARSAT mun kosta
töluvert fé. Þó er talið, að mörg
skipafélög muni fúslega leggja í
þennan kostnað. Það sem er nokk-
ur hagur skipafélaganna er, að
kostnaður við loftskeytamann 1
skipunum mun hverfa. Þessi
sparnaður kemur þó ekki til með
að verða raunverulegur, nema
fyrir hluta íslenska skipaflotans.
Frá öryggissjónarmiði er það
talin vera framför, að neyðarkall
verður sjálfvirkt, án þess að
treysta þurfi á mannlega aðgerð á
neyðarstundu. Neyðarkallið fer
sjálfkrafa frá slysstað, um gervi-
hnött og til landstöðvar, sem síðan
flytur skilaboðin beint til næstu
björgunarmiðstöðvar í landi.
Ætlað er, að þegar frá líði, muni
radíóbaujur verða þannig gerðar,
að þær séu m.a. tengdar siglinga-
tækjum skipsins, og að hægt sé
með takkakerfi að mata neyðar-
sendinn með ýmsum upplýsingum,
sem fari til landstöðvar með neyð-
arsendingunni um gervihnött.
Þá myndu t.d. upplýsingar,
Þáttur INMARSAT fjar-
skiptakerfisins í alþjóð-
legum neyðar-og örygg-
isbúnaði til sjós.
Hrað- og neyaðrskeyti
Tromsö-jarðstöðin nær yfir. Það
mun taka um eina klukkustund að
staðsetja neyðarsendi á innra svæð-
inu, en um tvær klukkustundir á
ytra svæðinu á milli ávölu línanna.
sem þessar, fylgja neyðarkalli:
nafn skips og/eða skipaskrárnúm-
er, hvar skipið er statt, stefna og
hraði skipsins, hvað er að, t.d.
eldsvoði, leki, strand, fjöldi
nauðstaddra manna, veður á
slysstað o.s.frv. Allar þessar upp-
lýsingar eru gagnlegar vegna
björgunaraðgerða.
INMARSAT-kerfið er byggt á 3
gervihnöttum, sem samanlagt ná
til allra hafsvæða. Þó er takmörk-
un nokkur, þegar um er að ræða
allra nyrstu og syðstu hafsvæðin,
pól-svæðin. Til að ná til þessara
nyrstu og syðstu svæða, þá er
hugmyndin að nota sérstaka
pólbrauta-gervihnetti, sem fara
hratt yfir miðað við jörðina í lágri
hæð, um 1.000 km yfir jörðu.
INMARSAT-kerfið er byggt á
neyðartíðni 1,6 GHz, en pól-
brauta-kerfið, sem nefnist
SARSAT, mun væntanlega nota
406 MHz tíðni. Ef nota á 406 MHz
tíðni til að senda um INMARSAT-
-gervihnött, þarf að koma þar
fyrir sérstökum búnaði, en 1,6
GHz tíðni er móttekin beint af
INMARSAT-gervihnetti.
þannig eru nú nokkur átök um,
hvaða tíðni verði endanlega notuð,
en Bandaríki Norður Ameríku,
Kanada og Japan kjósa heldur að
nota 406 MHz, vegna þess að fjöldi
smáflugvéla í þessum löndum er
þegar með þessa tíðni.
COSPAS-SARSAT-
kerfiö
Tilraunir á Norðurpólsvæðinu
eru nú fyrirhugaðar samhliða
INMARSAT heildar-gervihnatta-
fjarskiptakerfinu. í nánu sam-
starfi við Kanada og Frakkland
verða 5 bandarískir veðurtungla-
gervihnettir (TIROS/NOAA),
búnir tækjum til staðsetningar á
neyðarsendum, aðallega flugvéla-
sendum, en einnig skipaneyðar-
sendum.